Accueil Tamazight Igezzanen ẓẓan tuccar deg tmeti-nneɣ

Igezzanen ẓẓan tuccar deg tmeti-nneɣ

1811
- PUBLICITÉ -

Yeqqar-as Dda Ḥmed Ḥemmu fell-as talwit: « Xalti Faṭma yuɛer ssem-is, win i tufa ur yettudawi, mkul aɛeqqar s yisem-is, tessen ansi i ten-id-tettawi ». Seg teqburit n zzman, deg umaḍal merra, amdan yessen tikti i d-yeqqaren dakken llan yemdanen i yetthendizen azekka, i yeẓran acu ara d-yeḍrun deg wayyur, deg useggas, neɣ ugar. Di ddunit merra ihi, deg tal taxerrubt, deg yal adrum, deg tmetti ad yili din ugezzan, neɣ aderwic, neɣ ṭṭaleb. Ineggura-a i d-bedreɣ, yal wa zun s tzemmar-is, yal wa s tgezzi-s(lbaḍna), yal wa daɣen s tɣara-is swayes yettekcam deg umaḍal i as-d-yeqqaren acu la iḍerrun, neɣ ara d-yeḍrun. Deg tmura, ad naf seg yigezzanen wid i yettkalayen ɣef takurt – s umata n zǧaǧ – bac ad mlilen ed umexluq i asen-ikeccfen sdat, llan wid yettsenniden ɣef tkarḍiwin – am tid n pukir – akken zun ad ssiwḍen ad walin gar wallen imal (futur), llan daɣen wid i ur yettruẓ akk ixfawen-nsen akken ad ḥebbren taɣawsa-a neɣ d ta swayes ara qedcen, afus (waqila ayeffus) n win ara d-yerzun i ɣur-sen, icaḍ-asen bac ad ɛeddin ɣer tesga-nni n ddunit yeffren. Mazal llant aṭas n tɣariwin neɣ n tetiknikin deg umaḍal ɣas ma ahat ur ttwassnent ara aṭas. Deg Tferka n Ugafa, neɣ deg Tmurt n Yezwawen, ad naf ahat kra n temrawt n wid yessenqdacen daɣnutni allalen-a yecban takurt n zǧaǧ neɣ d tikarḍiwin, maca taɣara i yuggten aṭas ɣur yiderwicen-a d aseqdec n rrsas neɣ n tisent(lmelḥ), ladɣa tigezzanin tiwetmin, meḥsub tulawin.  Ma yella d rrsas, ad t-ssefsint s tmes ad bdunt ttqenniɛent win i tent-inecden, ma yella d tisent kifkif, ad ldint takemmust ad bdunt ɣɣaren deg-s ayen ur yeqqar wayeḍ.

- PUBLICITÉ -

 Wwin/t laɛqulat n tlawin-nneɣ.

Deg Tmurt n Yezwawen igezzan nuḥen s tuget d tulawin. Yettusemma, deg temnaḍt-a ma tufiḍ agezzan, ḥsu ad d-tafeḍ dinna ma drus semmus n tgezzanin, yerna d timɣarin deg kra n tikkal. Dɣa yenna daɣen Ḥmed Ḥemmu: « cciṭan yeffeɣ laretrit (retraite), anida llant temɣarin, yerwel yugad ad t-ɛerrint, ad iruḥ mebɣir aɛwin ». Tuɣal tewweḍ ɣer kra n sswab ed waṭas n timmuhbelt. Ahat ayen i d-iɛebban aya, d iɣeblan n ddunit i yettgaɛmaren, i yettziden seg tallit ɣer tayeḍ. Dɣa amdan, yettḥebbir asellak ara as-yesneqsen xersum i unezgum. Ɣur-nneɣ, ma yella d tulawin i imalen aṭas ɣer yiderwicen, ahat imi aṭas i yemxalafen deg tmetti-nneɣ gar urgaz ed tmeṭṭut, ladɣa am akken i tt-leqqmen yimezwura-nneɣ. Annect-a ur yeqqin aṭas i tsenmettit wanag icudd ugar ɣer tepsikulujit. Acku yettban-d ɣur tmuɣliwin n tmetti ed wamek ttidiren. Meḥsub, iban-d dakken tirzi ɣur uderwic, ur d tamsalt n laman dima, dɣa akken i d-tenna yiwet n tmeṭṭut mi tt-nesteqsa: « rezzuɣ ɣer tderwicin bac ad iyi-sebbrent, ad iyi-d-inint acu ara yeḍrun. Ɣas ma yella ẓriɣ dakken tikwal ttqisent, tikwal zegglent ». Ad negzu aṭas seg tnaga-ya, imi d tidet, akka ay neḥsa seg tazwara, ma yella tulawin rezzunt s waṭas ɣer yigezzanen, aya iwakken ad sbensent ulawen ed wallaɣen-nsen. Ahat ur akken argaz, acku yesbensay ixef-is s wayen nniḍen: am tigzi (intelligence) ɣur drus, tuffɣa ɣur waṭas, kra n warmuden (activités) ɣur kra, akked tissit n yiɣisem (alcool) ɣur wiyaḍ. Ihi tulawin, tiɣimit-nni kan mara d-qqiment sdat n ugezzan neɣ n tgezzant, iseḥḥa neɣ uhu, ayen d asafar, d ddwa, i kra n uɣbel, n lweswas, neɣ lmeḥna. Rnu ḥsant dakken llant tid i iḥercent, ttkellixent nniya-nsent s kra n yimeslayen ara ad tent-yesferḥen kan, wanag ur d-cliɛent deg xemsin alef, myatalef, neɣ deg mitin ara asent-yettwasekfen. Awi-d ukan ad asent-tbenneq tderwict-nni kra n wayen yessefraḥen. Taluft ihi tɛedda akkin i umeslay s uqemmuc acku ameẓẓuɣ yesɛuẓẓug i waya, ahat ala taɣuri (leqraya) anida ala tussna ed tmeẓla ay nuḥen, i izemmren ad yefru aɣilif-a inmetti.

Mhenni Xalifi

- PUBLICITÉ -