El Kelâa gar zik d tura

Partager

At taddart akken llan qqaren-d isem-agi n El Kelâa yettwanefk imi amezwaru-nsen, Braham Ouyekhlef, yekka-d seg El Kelâa Beni Hammad seg tama n Bgayet.

Isem “El Kelâa”

Tettwabna Kalâat Beni Hammad deg useggas 1007 deg lwilaya n Msila. Yebna-tt Hammad mmi-s n Bouloughin u jeddi-s d Ziri win I d-ixelqen Lezzayer, tamanaɣt n tura. Yettwḥres Ihilaliyen, syin iruḥ-d ɣer Bgayet. Syin-a i d-yusa, ɣef waken I d-nnan, Braham Ouyekhlef. Mi d-yewweḍ ɣer tama n Uẓeffun, yeṭṭef amekkan deg tewrirt iwumi qqaren akka tura Misura. Ruḥ a zman, rwaḥ a zman, yuɣal yesɛa uguren imeqqranen akked sselṭan n Temguḍt. Cwal ɣe gma-s armi d asmi i t-yenɣa sselṭan-agi. Asmi i d-ufan warraw n Braham Ouyekhlef aman seg tama n wadda n Misura, subben-d deg 4 yid-sen ɣer din u xelqen-d taddart iwumi fkan isem-agi n tura El Kelâa. Ad naf deg taddart-a 4 n yiderma i wwin ismawen n warraw n Braham Ouyekhlef, yella udrum At ¨hmida, At Saɛdi, At Ɛli d Wat Buǧemɛa, rnu adrum wis xemsa n yimrabḍen. Zedɣen deg El Kelâa, azal n 1000 n yimdanen, ɛlayet ɣef lebḥar s wazal n 600 lmitrat. Tesɛa tilisa akked tɣiwant n At Caféɛ seg tama n usamar, seg umalu, ad naf taɣiwant n Tifrit, seg ugafa yella Uẓeffun ma ɣer tama n unẓul d Aqerru.

Lǧameɛ Ufella neɣ tajmaɛt

Ɣef wakken i aɣ-d-yenna yiwen umaɣar, ɛeddan 10 leqrun seg wasmi yettwabna Lǧameɛ Ufella. Yettwabna s ufella n yiwen uẓru ameqqran, u sseqdacen-t, diɣ, d tajmaɛt anda ttnejmaɛen yimezdaɣ n taddart-a. Acu mačči ala i waya i t-sseqdacen. Ssexdamen-t, daɣen, d tazeqqa n creɛ anda i tettcaraɛ taddart wid i d-yettawin tilufa. “Mi ara d-yawi yiwen taluft, ad d-ibedd, dagi deg lǧamaɛ, sdat n taddart i wakken ad yettwacareɛ ɣef wayen yexdem. Syin, ad teḥkem taddart fell-as”, akka i aɣ-d-yenna yiwen umaɣar. Ɣef tama n lǧameɛ-a, tella yiwet n temduct tamecṭuḥt i ɣzan deg uẓru, mazal-itt ar ass-a n wussan tettacar d aman. Deg umekkan-a i reḥḥun s ablaḍ, zik, Wat taddart tiqubac, lemmus d wayen i ssemsaden. Sya ɣer da, mi yeḥma wuzzal-nni, ad t-rren ɣer daxel n waman i wakken ad d-yesmiḍ. Akka tura, Lǧameɛ Ufella, d amekkan qesden s waṭas yimezdaɣ deg unebdu, ttɣimen deg-s imi ttafen dinna tasmuḍ d tsusmi. Ma d amek i yettwabna, yules-aɣ-d taqsiḍt-is yiwen umɣar, yenna-d: “asmi kkren yimezdaɣ ad bnun lǧameɛ, ur mmsefhamen ara ɣef umekkan anda ara xedmen, yella-d umqelleɣ d umgarad gar-asen. Kra, bɣan-t deg tama n ideg yella akka tura, wiyaḍ deg tama-nniḍen. Ihi, imi ur d-ufin tifrat, deggren taluft i waken ad tt-kemmlen azekka-nni. Acu kan, sbeḥ mi d-kkren Wat taddart, ufan-d yebda lebni n lǧameɛ s ufella n uẓru. Ihi, imi wallan akken, ur yelli ɣef wacu ara kemmlen anejmuɛ: teddez, tebrez. Ɣef wakka, dɣa, i as-qqaren Lǧameɛ n lmalayka”.

El Kelâa, taddart n yimeɣras

Tettuneḥsab El Kelaâ gar tudrin timezwura n tmurt n Lezzayer ur nesɛi ula d yiwen n uḥerki. Imezdaɣ n taddart akken llan, qeccuc-meccuc, ddan akked deg ubrid n tegrawla. Aya iɛawen aṭas imezdaɣ i wakken ad ẓden tagmat gar-asen xas ulamma xelṣen-tt s yidammen-nsen. “Nxelleṣ-it ɣlayet ibeddi-nni nbedd ɣer tama n tegrawla. Thudd u tesserɣ Fransa taddart-nneɣ imi ṭṭuqqten dagi yimjuhad”, i aɣ-d-yules tadyant yiwen umezdaɣ n taddart-agi.

Tamsalt n yimsiḍnen (compteurs)

Am tuget n tudrint n tmurt n leqbayel, El Kelâa, sedduyen-tt yiqerra n taddart neɣ wid iwumi qqaren ṭemman i d-yettwafernen deg unejmuɛ n taddart. Gar yisenfaren i texdem taddart i yiman-is, nezmer ad d-nader: abelleḍ d uslaɣ n yiberdan s siman, afras n yiɣbula d bennu n tliwa i yal adrum deg taddart, asizdeg n yimekwan izamulen yellan deg tama-nni, beddu n lebni n yiwen lǧameɛ ameqqran…atg. “Kra n wayen akk nserref deg yisenfaren-a, yekka-d seg-neɣ; d nekni i d-ibezren gar-aneɣ. Wamma ula d asurdi yeflan ur d-yekki ɣer dduwla. Acu kan, ugur ameqqran, ɣef waken i d-nnan yimezdaɣ, d anekcum-nni n waman i ǧǧan deg tlemmas n umahil. “Ugar n useggas seg wasmi nxelles tura imsiḍnen (compteurs), ar tura mazal ur kcimen waman. Ur neẓri ma ssebba kan i d-ufan neɣ d ayen-nniḍen.Kulec isellek, mazal kan ad aɣ-xedmen imṣiḍnen. Nutni la d-qqaren ur ten-nufi ara i lbiɛ. Ruḥ fhem-itt tura kečč!”, i d-yenna s wurfan yiwen umezdaɣ.” Ɣef waya dɣa, i mazal imezdaɣ n taddart, ttagmen seg tliwa n taddart am zik-nni.

Yettkemmil…

Hocine moula

Partager