Accueil Tamazight “Nerẓa asalu deg uḥric n usliẓri aqbayli uslig”

Sahnoun Hocine, anemhal n tiliẓri TQ5 : “Nerẓa asalu deg uḥric n usliẓri aqbayli uslig”

949
- PUBLICITÉ -

Deg tdiwennit-agi akked Mass Sahnoun Hocine, anemhal n tiliẓri n teqbaylit TQ5, nesqerde-d kra timsal yerzan taɣamsa tamaziɣt s umata d usliẓri aqbayli s wuzzig. Ad d-nawi diɣ yid-s awal ɣef usenfar n tiliẓri-agi tamaynut TQ5, ha-t-an ihi wayen i d-yenna.

- PUBLICITÉ -

Aɣmis n Yimaziɣen: Deg tazwara, amek tettwaliḍ taɣamsa tamaziɣt deg Tmazɣa?

Sahnoun Hocine: Nmeyyez aṭas deg temsalt-agi n tɣamsa tamaziɣt, nufa-d belli yella lexṣaṣ meqqren deg uḥric-agi deg tmurt n Tmazɣa. Yerna ur teǧhid ara, yal tamurt tesɛa kra n yiɣmisen d kra n rradyuwat akked tiliẓri. Nekk ttwaliɣ belli, ur tban ara lwelha n tɣamsa-agi, imi ur tefri ara anwa asekkil swayes ara tettwaru, yerna ulac taɣara (qualité) n yihallen.

I di tmurt n Lezzayer, amek-itt?

Nettwali-tt belli ur d aɣ-tqeneɛ ara, imi si tama n tiliẓriwin, ala yiwet i yellan s tmaziɣt zeɛma, acu kan yella deg-s wamur i tutlayt n taɛrabt. Acuɣer ihi deg tiliẓriwin n taɛrabt, ur d-sɛeddayen ara ihallen s tmaziɣt neɣ s teqbaylit, s wakka nezmer ad neḥseb Tv4 d tarbibt n ENTV. Llant daɣen tiliẓriwin yewwin isem amaziɣ, yecban; Numidya, Ǧurǧura…atg, meɛna s taɛrabt kan i xeddment. Ma si tama n rradyuwat, ula d nutenti ur slikent ara seg yihallen s taɛrabt. S wakka zemreɣ ad d-inniɣ belli ulac asliẓri (audiovisuel) amaziɣ i yiman-is. Ulamma niqal, tamurt n Lezzayer telli-d tawwurt i yimseftiyen uzzigen deg uḥric-agi n tɣamsa, maca din din ḥebsent.

S yisem-ik d anemhal n tiliẓri n teqbaylit TQ5, amek i ak-id-tusa tikti n usnulfu-ines?

Nennejmaɛ d agraw, nwala belli ulac asliẓri amaziɣ i d-yelhan s tmurt tamaziɣt neɣ s uɣref-is, dɣa nemcawar akked wid yellan deg unnar, nenna-as acuɣer ur d-neslal ara tiliẓri s teqbaylit. Imi nwala belli Tv4 ur d-terri ara lwelha-s ɣer lexṣaṣ yettidir ugdud-agi, d isem-nni kan n tmaziɣt i tewwi, wamma ahil-is ur yeddi ara d wayen yeḥwaǧ umaziɣ ass-a. Annect-agi, i d aɣ-yewwin ad nxemmem ɣer usnulfu n tiliẓri TQ5?

Amek i muggren yiqbayliyen ahil-ines yebdan ass-nni n 12 yennayer 2018?

Muggren-t-id yiqbayliyen neɣ imaziɣen s umata s lferḥ meqqren. Imi ẓran belli d tiliẓri taqbaylit tilellit, ara ten-yessduklen i meṛṛa. Ayen ara d-isbeggnen annect-agi, d tuzzya i d aɣ-d-zzin yiqbayliyen am umeqyas, yal wa yebɣa ad iɛiwen s wayen yezmer. Aṭas n yimssuffɣen n yisura i d aɣ-d-yefkan isura s teqbaylit, acu kan nekni nesɣerbel-iten i lmend n wayen neḥwaǧ. Ma d kra n tamiwin, ḥesben-tt d tiliẓri n kra n umussu aserti neɣ n kra n tama tasertant, ma d nekk ad d-wekdeɣ belli d tiliẓri tilellit, d tiliẓri n teqbaylit daya.

D acu ara yilin d leqdic deg-s ɣef teɣzi n useggas, s umata?

Tcudd lwelha-nneɣ aṭas ɣer yisental n tmetti d wayen iḍerrun deg-s. Llan yisura, llant tedwilin i tsekla taqbaylit; i wakken ad nefk yis-sent azal i yimura-nneɣ. Yella daɣen wahil i yilmeẓyen d yigerdan, yella daɣen usewwi…atg. Neɛreḍ ad d-nejmel akk taɣulin neɣ iḥricen n tudert n umdan aqbayli, imi d tiliẓri tamatut mačči d tuzzigt, ilaq ad d-tettawi ɣef yal tɣawsa.

Imi d tiliẓri n teqbaylit, acuɣer mačči di tmurt-is i d-tnulfa?

D tidet a win yufan ad d-tlal deg tmurt n leqbayel, maca tlul-d deg tmurt n Canada. Acku deg tmurt n Canada, ur d ak-ttḥettimen ara ad yili uzgen n wahil s tutlayt tafransist neɣ taglizit, azgen-nni-nniḍen s tmeslayt tayemmat. Imi daɣen dihin tamaziɣt, tettwaḥsab d tutlayt tayemmat, ihi nextar ad tt-nexdem 100% s teqbaylit. Acu kan, tuget n wayen ara d-yettɛeddin deg-s, ad yettwasekles deg yistudyuten yellan deg tmurt n leqbayel.

Ugten wuguren i d-tmuggrem mi itt-id-tesnulfan neɣ ala?

Ugur amezwaru d win n yidrimen, imi swayen nekseb kan nekni s tkebbanit-agi takanadit i swayes nebda. Ugur wis sin d win n usekcem-ines deg ugensa (asatilit), imi llan kra igensa, yessutren-aɣ aṭas n udrim ma d nekni ur nezmir ara. Ɣer taggara, nemsefham akked yimḍebbren n ugensa “Badr-5 West Africa Steerable beam”. Llan daɣen wuguren-nniḍen, mačči d yiwen akken ad t-id-nebder, maca nerẓa asalu i uḥric-agi, nessaram ad aɣ-d-ḍefren wiyaḍ.

Ma yella, ur txemmem ara ɣer useqdec n tantaliyin-nniḍen n tmaziɣt?

Negzem-itt deg rray, d tilibizyu n teqbaylit mačči n tmaziɣt. Ulamma ad tettawi isallen neɣ amaynut n tamiwin-nniḍen timaziɣin maca s teqbaylit. Nemsefham kulec ad yili s teqbaylit, ma d tira ad tili s usekkil alatini. D tiliẓri n Tefriqt n ugafa neɣ n yimaziɣen meṛṛa, ma d ameslay fell-as ad d-yili s teqbaylit kan. D annect-agi i yeǧǧan atmaten-nneɣ imaziɣen si yal tama seqsayen-aɣ-d ma zemren ad sɛun tiliẓriwin-nsen s tantaliyin-nsen. Nekni si tama-nneɣ, nenna-asen nezmer ad ten-nɛiwen i wakken ad sɛun tilibizyuwat i yiman-nsen.

D acu i d-yessenfalay wugzul-agi TQ5?

Nextar ad as-nsemmi akkagi i wakken ad tili d tiliẓri n yiqbayliyen meṛṛa. Ma d anamek-is d wagi; “T” d tiliẓri neɣ tilibizyu, “Q” d taqbaylit, ma d xemsa-nni (5), yesɛa sin inumak, amezwaru d 5 imenẓawen (continent) ideg ttidiren leqbayel, wis sin d xemsa-nni n leɛruc (tiqbilin) iqbayliyen yellan zik.

Amek tettwaliḍ imal n usliẓri amaziɣ?

Nekk ttwaliɣ imal n usliẓri amaziɣ, ad yeǧǧuǧeg u ad yegmu, ad yennerni, acu kan s uxeddim zeddigen, yesɛan aswir meqqren. Yerna ilaq ad yesɛu taɣara yelhan, i wakken ad yekkes lexsas yellan deg wahil n usliẓri-nni yellan yakan. Ilaq daɣen ad ddukklen yiɣallen n yimaziɣen i usefti i waṭas deg uḥric-agi n usliẓri, yesɛan azal meqqren deg unegmu, ama n tmurt, ama n umdan s timmad-is.

Awal-ik n taggara…

Ɣer taggara, ad d-greɣ tiɣri i tarwa n tmurt n Leqbayel, ideg ara as-iniɣ, TQ5 d tiliẓri-nwen meṛṛa, nettkel fell-awen akken tetteklem fell-aɣ. D tiliẓri tilellit, ara awen-yilin di lmendad di yal taswiɛt, zgant llint tewwura-s i usenqed d uskasi ibennun.

Yesteqsa-t Adaoun Abdelghani

- PUBLICITÉ -