Tidyanin n 8 deg maggu 1945 (aḥric wis 2, taggara)

Partager

Deg Ṣṭif, Xeṛṛaṭa akked Galma, din i yeḍra ubaxix. Gar tedyanin yeḍran deg temnaḍin-agi ad d-nebder kra. Deg Xeṛṛaṭa, mi sslan yimezdaɣ ɣef tawɣit yeḍran deg temdint, zzin-as-d i temdint, nɣan 7 n yifransiyen akked ddeqs n truzi deg cci d yixxamen. Yeḍra ula deg Ṣṭif, deg taddart Cebrul iwumi qqaren tura Benni Ɛziz. Deg Galma, ffɣen-d yimezdaɣ s lɣiḍ ɣef wayen yeḍran deg temdinin, serɣen u ḥudden ayla n ddewla akken daɣen nɣan ifransiyen. Ass n 16 maggu 1945, tewwi-d Fransa azal n 15 000 n yiserdasen ɣer Sṭif akked Galma. Terna-d ɣur-sen terbeɛt taserdasit tis 13 iwumi semman Lbiyalak yettwasnen s zedmat-nsen ɣef tudrin, ad hudden, ad sxesren. Syin, ad glun s wayen yelhan ad t-awin yid-sen neɣ ad asent-ɣermen i yiminigen imhersiyen i ukren i yizzayriyen. Deg udlis n Jun Lwis Plunc, yenna azal n walef n yimdanen i iɛeddan deg teɣdemt. Yettwaḥkem fell-asen s lḥebs. Rnu ddeqs n yimdanen i yettwanɣan deg yiberdan war ma xedmen acemmek.. Deg 10 maggu, ttwanɣan 35 n yimdanen imi ur qqudren ara asaḍuf n ugdal n tuffɣa. Seg 12 armi d 13 maggu 1945, deg Galma, ttwaṭtfen wazal n 500 n yilmeẓyen izzayriyen, ttwanɣan s lamer n Umenẓar Andri Acyɣeri. Nnig n 30 n tuddar i yettwahudden s lbumbat n temserfgin B26. Akken daɣen ttwanɣan 70 n yinelmaden n uɣerbas « Ben Baddis ». Rnan 40 n yiskutiyen n ugraw Nnuǧum. Ɣlin s tyita s rsas yiserdasen n temhers tafransist ɣef yimesbaniyen i as-d-yezzin n temdint ass n 9 maggu. Ttwanɣan imeyyaten. Snat n temserfgin, wten-d seg yigenwan s rsaṣ akked lbumbat ɣef taddart n Mraya. Deg taddart Buɛenddas, ttawaṭfen 45 n yizzayriyen. Neddhen-asen ad ɣzen iẓekkwan. Mi i ten-kfan serɣen-ten, meḍlen-ten deg yixecḍan-nni i ɣzan. Iserdasen mi kfan seg tigawt-agi, qelben-tt ɣer tukksa n sser ɣef tlawin. Deg tuddar n Sidi Ɛli Bunab, i d-yezgan deg Bumerdas, ibeɛden ɣef Nnaṣiriya s 7 n yikilumitren, rzan-d yiserdasen n Fransa, ad nadin ɣef sin n yilmeẓyen i d-irewlen seg twuri taɛsekrit. Hudden azal n 600 n yixxamen, sxesren deg cci n nneɛma akked yiɣersiwen. Fernen-d yiwen n urgaz, kksen-as iceṭṭiḍen, hettment ad ileḥḥu deg yizenqan, ad ireggem Meṣsali Lḥaǧ. Akken daɣen tɛeddan 5 n yiserdasen ɣef sser n yiwet n teqcict yesɛan 14 n yiseggasen. H-t-an wayen i d-yenna Ccix Issaɛdi Lḥusin (iwumi qqaren Laḥsen) yellan d inigi ɣef tedyanin n maggu 1945, i uɣmis El Watan :« D tiwaculin s lekmal-nsent i snegren deg Buεendas, i d-yezgan 70 n yikilumitren deg ugafa-utrim n Sṭif. Idir Muḥand, Idir Aḥmed, Idir Ɛli, Idir Aɛetman, Idir Muḥend-Crif, Idir Muḥend Ben Ḥammu, Idir Ṭaher, Idir Sliman, Idir Muḥend Lɛerbi, Idir Kassa, Idir Salaḥ, Idir Saɛid, Idir Salaḥ Ben Ɛli , Idir Muḥend Saɛid nɣan-ten Yifṛensisen wer akukru. Akka daɣen i asen-teḍra i Wadfel Saɛdi, Wadfel Muḥend, Wadfel Rabeḥ, Wadfel Ɛellawa, Wadfel Bacir, Wadfel Aḥmed, Wadfel Kassa d Wadfel Ḥemmu. Akka daɣen i teḍra i Uccen Mohand Taher, Uccen Ṭiyeb, Uccen Ḥmed, Uccen Bacir, Uccen Salem, Uccen Ɛli, Uccen Muḥend d Uccen Muḥemmed. Ula d tawacult n Aftis : Aftis Amezyan, Aftis Crifa, Aftis Ɛebd Laɛziz, Aftis Ɛebd Lqader, Aftis Dahbiya, Aftis Rabia, Aftis Faḍma, Aftis Ḥemmu d Aftis Ḥusin. Rnan gezren tiwaculin n Daḥduḥ, Bahluli, Hemdani, Issaɛdi, Zubay, Bufus, Badace, Hɣeruni, Mezzadi, Lalmi, Neǧǧer, Gendduz, Ucufun, Bugunya, Cegra, Reḥḥal, Beṭṭuc, Ḥaddadi, Ɛisawi, Ḥamzi, Ɣani, Ɛemran, Cerifi d Berɣut. Amennuɣ i d-yellan Gar yiɣallen n temsulta d yimezdaɣ n Buεendas d tuddar i d-iqerben, Gar Uweqqas d Tici (Bgayet) d ayen i d-isnekren ajajiḥ n tmenɣiwin timeqqranin. Imi mmuten xemsa n yimhuras (colons), Gar-asen tlata n yiserdasen, imezdaɣ n tama-a xellṣen-tt ɣlayet mliḥ. Deg yiwen kan n wass, ugar n 96 n yimdanen, gar-asen igerdan, tisednan d yimγaren, ttwanɣan deg Criḥa . Ifṛensisen, rnan ukren 18 n yirgazen seg Yiɣil Izɣuɣen, Buyaman, Aḥemmam d Ineftaḥen, yerna seg wass-nni i ten-sεerqen. Nɣan ula d yiwet n teqcict n 8 n wayyuren. Taweḥcit-nsen tuweḍ ɣer tqacuct asmi sin n yiserdasen, llin-as taεebbuḍt-ines i yiwet n tmeṭṭut s tadist, akken kan ad ẓren ma yella mmi-s d aqcic neɣ d taqcict. Iserdasen ifṛensisen ur rrwin seg tmenɣiwt, wanag rnan sserɣen yiwen n urgaz d amuddir. Mi terɣa tfekka-ines, teqqel d iɣiɣden, ḍeqqren-tt ɣer yiɣzer ».

Lyes Belaïdi

Partager