S tidet-nni i nessen ɣur-s, yerra-aɣ-d s tumert ucennay Ɛli Ideflawen i yisteqsiyen-nneɣ di tdiwennit-a.
Aɣmis n Yimaziɣen: Acu tenniḍ ɣef temlilit n ccna taneggarut i tgiḍ di Buṭeɣwa akked Iflis?
Ɛli Ideflawen: Tamezwarut n tmezwura, ad asen-iniɣ ayyuz i yakk ilemẓiyen n tddukkla-nni i yesmursen aqeddic yelhan n umezgun n tzegzewt di taddart. Yuqa waya akken ad t-tafeḍ anda-nniḍen. Ccɣel-a, ikeccemm deg umezruy. D ayen yelhan aṭas i yidles-nneɣ. Ur ilaq ara ad ncuḥ deg usṭuqqet n warmuden ara d-icebbḥen amḍiq am winna.
Aql-ik gar wid ur ncennu s waṭas deg yixxamen n ddula. Acimi ɣef tmuɣli-k?
Annect-a ur i yi-yecqi aṭas. Zemreɣ ad ak-d-iniɣ bniɣ-as, acku yal yiwen yettnadi ayen yeffɣen fell-as. Yezmer llan wid iwumi ur neɛjib, maca ilaq ad teṭṭfeḍ tamasit-ik. Amedya di Lezzayer tamaneɣt, tura azal n 18 n yiseggasen ur cniɣ dinna. Sawalen-aɣ-d kan yiseqquma n tuddart, tiɣiwanin, tiddukkliwin d yimeɣnasen. Am tikkelt yezrin deg Uweqqas mi yi-d-tessawel tddukkla-nni. Lḥasul akka, akken yella was, ad t-yeks umeksa.
Awal-ik ɣef unaẓur Iflis?
Kamal d aqcic n lɛali, d ameɣnas. Icennu akken ilaq, ixeddem ayen iwumi yezmer. Ɣef waya, yewwi-d ad t-nessebɣes.
Aṭas i yebɣan ad ẓren d anwa iwumi teqqareḍ « abudali » deg uḍebsi-inek aneggaru?
Dagi ad d-iniɣ d ayen yellan deg tiẓri, neɣ deg usugen. Smenyifeɣ ur d-beddreɣ ara isem, acku yezmer ad yelhu i waṭas n yimdanen.
Acḥal tura ur d-tessuffɣeḍ amaynut?
16 n yiseggasen.
Acimi?
Ah teẓriḍ ara, ur iqeddec ara unaẓur n tidet s tsutert. Mačči d tamacint i yella. Llan kra, war ma nebder-iten-id, ad as-tiniḍ xdem-iyi-d tizlit ɣef usentel-a, di ddurt, ad ak-tt-id-yexdem. Maca nekk ttwaliɣ anaẓur n tidet, iqeddec kan ɣef wamek yettḥulfu. Ma ur iḥulfa s tɣawsa, ur tt-id-ixeddem ara. Ihi, dagi kan i yella umgarad.
D ta kan i ssebba, neɣ ula d akud yekkes-ak-tt?
Ala, ala. Deg uḍebsi-a, llant tezlatin azal n 10 n yiseggasen tura segmi tent-xedmeɣ, maca qqiment kan akken. Llant tmaynutin, am tinna « yemma-s d mmi-s », d tejmilt i Muḥend Uyeḥya.
Deg uḍebsi-a, llant tezlatin d kečč i tent-yuran?
Ih, llant.
Deg yiseɣrez-a, terriḍ tajmilt daɣ i Muḥend Uyeḥya…
Ah, ur zmireɣ ara ad t-ttuɣ. Acku d yiwen n umdan ukud xedmeɣ aṭas. Lḥiɣ yid-s, ssneɣ-t, nemxalaḍ mliḥ. Ihi, ur zmireɣ ad qqimeɣ ur t-id-ttadreɣ ara. Muḥend Uyeḥya d yiwen n umdan i yesɛan azal meqqer.
Acḥal ahat i tecniḍ d isefra n Muḥend Uyeḥya?
Ur zmireɣ ad ak-d-iniɣ. Aṭas i yi-d-yeǧǧa. Mazal daɣen, imi yeččur ukufi. Rnu urɛad i d-ffɣen maḍi i uzayez. Ḥaca nekk i ten-yesɛan. Yeǧǧa-yi-d daɣen ammud n yinzan n wazal n 300 n yisebtar. D inzan n teqbaylit i d-yegmer send 1980.
Mmeslay-aneɣ-d ɣef tezlit-nni « Iles-iw »…
Rǧu, tura ad ak-d-segzuɣ. Tinna, d tamɛayt n Ucili Viktur Xara i necna deg-s. Asefru-nni d akemmel n tezlit « ǧǧet-aɣ abrid ad nɛeddi ».
Ula di tezlit « Yemma-s d mmi-s », d ameslay ɣef tlelli…
Tinna d tamacahut n Ɛli Laymac, i yellan d ameɣnas urmid di tallit n teɣẓint n tmaziɣt di 1949. Yemma-s ad as-teqqar ur ttali s amadaɣ, netta yettarra-as ilaq ad ruḥeɣ.
Tilelli dima tettuɣal-d di tezlatin-ik…
Aya d taɣawsa iwumi ur nezmir ad nerwel. D ayen yellan deg yidammen. Ur nezmir ad nekkes i yiwen tilelli-s, ma ulac yewwas ad d-yekker ad ak-yini « ay aḥbib mačči d ccɣel ». Mazal ad d-nernu ɣef tlelli (taḍsa).
Acuɣer asefru n taggara tewwiḍ-t-id s tmenna mačči s ccna?
Asefru-nni, ma yehwa-ak, yesmektay-d tafsut n tmanyin. Lliɣ zemreɣ ad t-cnuɣ, maca ferneɣ ad t-id-awiɣ d timenna.
D acu tesɛiḍ d ismektiyen seg tfaska n Udrar n Fad mi ak-tuɣal tejmilt?
Tinna, ad teqqim deg uqerruy, ur zmireɣ ad tt-ttuɣ. Sarameɣ yewwas ad n-uɣaleɣ ɣur-wen. Tafaska-nni, d ayen igerrzen nezzeh.
Awal i widak i ak-iḥemmlen…
Ad d-iniɣ kra n win i yi-iḥemmlen, ḥemmleɣ-t. Yesteqsa-t:
M. K.