D amyaru, d aneɣmasdaɣen d amassan di tesdawit n Sorbonne, Ali Chibani yessufeɣ-d adlis wis sin « Tahat Djaout et Lounis Ait Menguellet.Temps clos et ruptures spatiales »,yunyu 2012, deg tezragin n l’Harmatan.
Amyaru-ya, yeɛreḍ ad d-yessegzi ccbih neɣ amtawa gar uḍris n Tahat Ǧaɛut akked yisefra n ucennay Lewnis At Mengellet, deg tezrawt iwumi isemma » retour du même » (« d win i d win »?). Addad qesḥen, ideg tedder tmurt n Lezzayer s umata d tmurt n Leqbayel ugar, send d seld timunent, d win ihi i yessemlalen tira n sin-a n yismawen imeqqranen n at wawal.
Isental i yefren umyaru Ɛli Ciban akken ad yaru fell-asen, mačči d menwala, imi yiwen d Tahat Djaout, yettwanɣa ass n 26 di maggu 1993, s terṣaṣin n yirebraben, yella yakan netta, yewwi-d amennuɣ mgal tikli n yimesḥaf, almi tneqḍen. Ma d wayeḍ, Lounis Ait Menguellet, netta d yiwen gar imeqqranen n tmedyazt Taqbaylit, yedder tebrek n wussan, tin tedder tmetti-ines, ijerreb lḥebs imi yettwarez dinna. Ata-n ihi, amek almi d-yella udlis-a ɣef sin n yimusnawen-a.
« Iswi deg tezrawt-a n Ali Chibane, d assaɣ yurzen timawt-tira(oralité et écriture) d tira-timawt i wakken ad yesleḍ (analyser) ccwami n teqseḥ d wussan n tebrek deg yidlisen n tsekla d wamek tettxemmim tmetti Taqbaylit. Akka, Tahar djaout d Lounis Ait Menguellet, i sin lulen deg yiwet n tallit ( iseggasen n 50), deg yiwet n temnaḍt daɣen deg tmurt n Lezzayer, ihi, iɣeblan-nsen deg umezruy zgan-d ɛedlen. mi ara d-nemmeslay ɣef Ait Mengeullet, ad d-nini d amedyaz n timawit agejdan n leqrun XX d XXI, imi iga tagrawla deg tmedyazt timawit n Teqbaylit, ama deg yisental iɣef yettaru, ama deg ccbaḥa n wawal-is. Deg ccna-s, kulci yebna ɣef usirem i ubeddel, ɣef teqreḥ. Tenna-d Martina Da Silva, taneɣmast deg Le Monde Diplomatique, adlis n Ali Chibani yerna-d yiwen wazal i tussna, win n tegzi n uḍris n tmedyazt tilellit deg tesleḍt n waddad n tira d tudert n yimyura : Temẓi, lɣerba, ccfawa, tayri, ccedda, amezruy, yeskan-d amek aḍris s tmedyazt, s yisental igejdanen, yettuɣal d akud war tilas, yettbeddilen tikta d wawal ar tigawin… » Ali Chibani, d aneɣmas yettarun war aḥebbus, imi yesdukkel gar tesdawit, aɣmis Le Monde diplomatique, daɣ ixeddem d tiliẓri Tv5 Monde d SlateAfrique.com, Grotius.fr akked uɣmis Cultures Sud. D netta i d- igemren isefra « »L’Expiation des innocents.», sin akkin yerna-d adlis-a « Temps clos et ruptures spatiales dans les œuvres de l’écrivain Tahar Djaout et du chanteur-poète kabyle Lounis Aït Menguellet ».
Samir At Buɛza