Amkan n tmeslayt deg usiweḍ n lexbaṛat

Partager

Amdan di mkul zzman, di mkul tamurt yezga yettuḥwaǧ lexbaṛat ara s-d-yemlen acu i yellan d ajdid, acu i yeḍṛan neɣ ara yeḍṛun. D lmital, win i d-iheyyan iman-is ad isafeṛ neɣ ad iṛuḥ ɣer kra n umkan ibeɛden,  aɣbel-is d taswiɛt-nni ideg ara yekker ad iṛuḥ, amek ara yili lḥal,  ma ad yeqwem, ma ur rgilen ara yiberdan. Neɣ daɣen, win yellan d lɣayeb ɣef kra n lejmaɛ i t-yeɛnan neɣ umi yettwaḥettem fell-as ad t-yeḥḍeṛ am lejmaɛ n taddart, ihi amdan-agi ur neḥḍiṛ ara i lejmaɛ yettḥettic, yesteqsay amek yeffeɣ lejmaɛ, acu n ṛṛayat i ddmen deg-s wat taddart,…. Mačči d yiwen n lmital neɣ d sin i nezmer ad nefk ɣef lḥewj n umdan i lexbaṛat tijdidin i  t-yeɛnan neɣ akken ad yeɛlem acu i yeḍṛan deg wanda i yettidir neɣ di dunnit kamel.  Zik lexbaṛat ttṛuḥunt seg yimi ɣer wayeḍ, lewqat n lejmaɛ d lxedma n tejmaɛt, d ccɣel iss i yettqam uberraḥ, ṣṣut-is ilaq ad ijabi akk taddart, mkul wa ad as-isel deg uxxam-is mi ara iberreḥ s ṭṭelq n ugerjum-is:”

Ay at taddart ad trebḥem ticki d leɛca d lejmaɛ” neɣ:”Ay at taddart ad trebḥem azekka d lxedma n tejmaɛt»,… 

Segmi telḥa tmusni, amdan yesnulfa-d ttawilat iss yesselḥay lexbaṛat s leɣṣeb, s ttfaṣil, yesnulfa-d iǧeṛnanen, ṛṛadyu d tilibizyu, taggara-ya terna-d lantirnat; armi i uɣalen ttawilat n useɛlem, d nutni i yesselḥayen tudert n umdan n wass-a.

S tmeslayt i nesteqsay, i nettxemmim, s yes i nettisin, i nɛellem d  acu i yeḍṛan neɣ ara yeḍṛun. Win i d-yewwin kra n lexbeṛ, yeqqaṛ-it-id s tmeslayt tafessast , timserreḥt i ara fehmen yemdanen s shala. Mi ara nebɣu ad nesseɛlem imdanen ɣef kra n temsalt, neɣ ad nefk kra n lexbeṛ, nettmeslay qsada, s tewzel mebla ma nessexdem lemɛun neɣ awalen ur nettwafham ara.  Taqbaylit am nettat am tmeslayin nniḍen yellan di dunnit, ɣur-s dduṛ d ameqqṛan deg useɛlem n yemdanen di tmurt n Leqbayel ama zik neɣ di tallit-a ideg nella. Meɛna ass-a, nettwali taqbaylit ur teddi ara akken ilaq  akked unerni n ttawilat n useɛlem  am akken ddant lluɣat nniḍen ladɣa timeqqṛanin seg-sent. Ger ssebbat n waya, imi imdanen i tt-yettmeslayen, ur tt-ttarun ara, ssexdamen-tt kan seg yimi s ameẓẓuɣ. Aya  yerra imdanen ticki bɣan ad arun kra n ṛṛay neɣ n leɛqed  ssexdamen lluɣat nniḍen, tid i ɣṛan ama d taɛṛabt i qqaṛen zik deg temɛemṛin neɣ d tafṛansist i qqaṛen deg llakulat n ddula  n Fṛansa  deg tallit ideg i ɣ-testeɛmeṛ. Ɣas aya, yella wanda i ɛeṛḍen yimezdaɣ, jerrden ṛṛayat neɣ leqwanen n tejmaɛt s teqbaylit i ketben s leḥṛuf n taɛṛabt, meɛna lɛada-ya ur teṭṭif ara amkan zdat n taɛṛabt d tefṛansist.  Ahat sseba n waya, imi imezwura-nneɣ ur uɣen ara tanumi ttarun s tmeslayt-nsen, neɣ ahat ur uminen ara belli tezmer ula d nettat ad tettwaktab ad tettwaɣar.  Seg tama nniḍen mi ara nmuqel ɣer yisefra d lemtul akked tmenna i aɣ-d-ǧǧan, ad naf taqbaylit mačči kan fkan-as lqima, meɛna ttqeddisen-tt. Ɣur-sen win yessnen mliḥ taqbaylit, d netta i yellan deg ubrid n ṣwab ugar n wiyaḍ, d netta i wumi ttaken ṛṛay, d netta i iferrun timsal. Mi d-nemmeslay ɣef liḥala i tedder zik teqbaylit, mačči d beqqu i nebɣa ad nesɛeddi imezwura-nneɣ deg ccṛeɛ, neɣ mulac ula d nekni ad aɣ-caṛɛen wid ara d-yasen sdeffir-nneɣ, imi aqlaɣ deg tallit ideg nessen azal i tesɛa tira deg usider d useǧhed n tmeslayin, yerna tura llan ttawilat mačči am zik. Meɛna, ilaq kan ad neḥṣu, belli lɛada n tira n tmeslayt-nneɣ d tajdiṭ, mazal ur tsaɣ ara akken ilaq ger yemdanen.  Ahat yewwi-d timsal ad segment mbeɛd listiqlal n tmurt n Lezzayer, anda ddula limer tedda deg ṛṛay n ṣwab, tilaq tesɣer timeslayin iss iheddṛen yizzayriyen ideg tella teqbaylit. Meɛna ddula n yimiren, ur d-tlethi ara d temsalt-a i walan ur ɣur-s ara ccan. Seg akken, taqbaylit teqqim teṭṭef amkan-is di ṛṛadyu i tekcem yakan deg yiseggasen n ṛebɛin, di zzman ideg teḥkem Fṛansa tamurt. Imdanen n tmurt n Leqbayel, zgan sellen i  ṛṛadyu n teqbaylit, ideg mkul ssaɛa tesɛedday-asen-d lexbaṛat s tmeslayt tafessast i fehmen akk medden. Ɣas ma lexbaṛat i d-tettak ṛṛadyu n ddula ur deg-sen ara kulci, neɣ lmeqsud-nsen yugar lwaǧeb n useɛlem n yimezdaɣ, nnig n ucebbeḥ d ucekkeṛ n lecɣalat n wid yeṭṭfen leḥkem. Seg akken, imezdaɣ  sfaydayen-d seg lexbaṛat yerzan ayen yeḍṛan di tmurt akked tmura n dunnit ɣas lqid d temqestin  n leḥkem. Taggara-ya terna-d tilibizyu, ula d nettat tesɛa dduṛ d ameqqṛan deg useɛlem n yemdanen.  Mebla ccek imesǧeṛnanen n tilibizyu, ur ttemlilen ara aṭas n wuguren akken ad d-fken lexbaṛat, imi sfaydin aṭas seg ttejriba n ṛṛadyu n teqbaylit, meḥsub d abrid-is i ḍefṛen . 

Mokrane Chikhi

yettkemmil…

Partager