Tiggutit (le gothisme)

Partager

Iguten (les Goths), d lǧens i d-yekkan seg unẓul n tmurt Suède deg useggas 150 sel.Ɛ. Uɣen abrid ɣer unẓul-asamer armi ssawḍen ɣer Yilel Aberkan (la Mer Noir), dɣa din i bḍan iman-nsen ɣef snat n tmura : Ukraine akked Roumanie. Syin akkin kecmen deg lgirrat i ten-id-yesseḥrurden ɣef waṭas n tmura gar-asent Bulgarie akked Rome i kecmen deg useggas 410 sel.Ɛ. 78 n yiseggasen kan deffir wayen-nni (deg useggas 488 sel.Ɛ.), uɣalen d iqerra ɣef tmurt Ṭṭelyan. Deg tallit-nni, xtaren Ravenne d tamaneɣt-nsen. Iguten, ur ɛyin ara deg tikli, kemmlen abrid armi d Spenyul ideg rran llsas i yiwet n tgelda tameqqrant s tmaneɣt Tolède, i yeɣlin s yifassen n Waɛraben deg useggas n 711 sel.Ɛ. Taẓuri n Yiguten tesɛa azal meqqren deg Lurup deg tallit n lqern wis XII : aya, yettban-d, tamezwarut, s lebni-nsen i d-yufraren deg waṭas n tmura Lurup, tin ɣer-s, s tira-nsen i yeqqimen deg  Lalman armi d aseggas n 1941 sel.Ɛ.

Ass-a, tiggutit, tuɣ-d udem d amaynut ur nli assaɣ srid d umezruy n Yiguten, ɣas isem-nni i yezgan yeqqen ɣur-sen. Deg umussu i wimi qqaren punk, i d-yellan deg Legniz (Grande-Bretagne) gar yiseggasen 1970 d 1980, i d-tuɣal segmi d-yella ubeddel s wazal-is deg tmetti akked yidles. Seg useggas-nni ar ass-a, tiggutit tɣawel tigmi armi yuɣal wazal-is d ameqran deg ddunit. dɣa, tuɣal d udem, d aɣanib n tudert gar waṭas n yiɣunab yellan deg ddunit i ṭṭafaren yimdanen ass-a. Meḥsub, wid i yuɣen tiggutit, ttbanen-d s tɣawsiwin i yecban iselsa iberkanen (total black look), s uɛelleq n yimidagen (les croix) akked ssnasel timeqranin i yemxalafen seg wa ɣer wa, am wakken i ttawin iqerra n lmeyytin ama deg txutam-nsen ama ɣef yimegraḍ-nsen ; ḥemmlen aṭas tahuski taqesḥant (smenyifen ssbiɣa taberkant akked tzeggaɣt). Deffir waya, imdanen-a, ḥemmlen aṭas timqebrin d wayen akk i icudden ɣer lmeyytin ; ttmeslayen aṭas ɣef lmut d yidammen d wayen akk ttɣunfun yimdanen-nniḍen. Tiɣawsiwin-a iɣef d-nemmeslay, uɣent amkan deg tẓuri n wass-a: deg ssinima, tuklut d waṭas n yiḥricen-nniḍen i yecban tamedyezt akked ccna. 

Tiggutit, ur tebdid ara kan deg tmura Lurup d Marikan, tkemmel isurifen-is armi d rebɛa tɣemmar n ddunit, seg gar wiyaḍ akk, deg Tefriqt n Ugafa, ahat nezmer ad tt-id-nemlil ɣer kra n yimedyazen n Tmurt n Leqbayel ? Nutni i d-yufan iman-nsen ttarun yiwet n tmedyezt d ttaqesḥant am yidim, d taberkant am uẓekka. Tamedyezt-a, rran-as sin n yismawen (tamedyezt taberkant neɣ tamedyezt n yiɣsan), seg tama-nniḍen, kra n yimedyazen d terun-tt kan, melba ma rran-as isem. Gar wid i tt-yettarun, yella Amirouche Amwanes, Ahmed Khettabi d waṭas-nniḍen.

Salim Benkhelifa

Partager