Deg yiberden yenḍen taɣect, yebḥebḥen , tesawel i widen yefnan. Tasawel i widen yettun. Tasawel i wid yesɛezgen. Tasawel i wid yesnudmen ixef-nsen di dduḥ n tatut. Deg iberden yettin taɣect ,yenuɣnin, tasawel s telɣa nniḍen. Tasawal xas teẓra d awezɣi ad-as id slan . Taswel, i kra n win yellan d aɛazem xas ( s lebɣi ) ur d tebdir
ismawen : Ufiɣ tizlit tettnemḍer
Sutreɣ-tt ayi-d mmel lesrar
Nniɣ-as zuzen acewrar
Tara -ines ma d tjeb uẓar
Di lfuci-s sebɛa d aɛbar
Yiwen kan ad yerr ttar
Deg iberden teddel tagut, tiṭ tesmeɛdez i tmuɣli. Deg tebḥat ɛamren yemcumen afus, yedmen aɛekaz, yeguma as yernu aseḥleli. Deg tagnit yessan d urifen, immi yesnugdem ayen yebɣa at-id yinni . Awal yesburen talaba n yiɣeblan yekcem timedwa n tsusmi. Iɣerban igezmen abrid i timena ,ṣahen lsas n uzulal ( l’absurde) di tmurt anda icerrig n watmaten ur yeǧǧi nnuba i tadukli. Amek i d -ixefi-is ? Anda-tt ṭelqa ara d yefsin takurt-is ? Ixef yenuɣnin( yettqazamen lweɛd mi itt-yekres) yeẓra ulayɣer nmara zdat tamara. Ger sin iberden ul, yesnehtiten , yefren abrid yettawin ɣer wanda ferrunt akken nniḍen :
Ufiɣen tizlit la tettru
Itt -iɣaḍen d astehzi
Ttreɣ-tt ayi-d tesferu
Anwa is- yesxerben lewhi
Ger sebɛa teddem asefru
Win yettergun tilleli
Yuffeg uḥiḥa, yezger idurar n Rrif ,yewwi lewcayer n Ccix Muḥend U Lḥusin d tamqunt n iǧeǧǧigen ara yemersen ɣer umraḥ n Muḥend Amɣar( Abed El Krim Kheṭabi). Yewwi-tt d tarzeft n inemlayen yuggin kennu ad tesmendeg tirget n tirugza yexsin. Yewwit d abeḥri ɣer tirget yeskenfen ulawen , amer xas tensa deg yixfawen ad tleqeḥ.
Ulayɣer timena , win iḥedqen yeẓra. Ulayer ajereḍ n imeslayen ɣef yiẓra iḥur zzman , win inudan yezga yuffa. Ulayɣer asuɣu di tiẓegwa yeɛran, win ijerḥen s waqreḥ yellan ad yeḥulfu . Ulayɣer yayerza n lemɛun, win yeẓẓan yeẓra akal ur yettɣulu.
Iles , seḥfen s yir lmenṭaq, tikelt-a yefren timena akken nniḍen. Yezdew ddew yifer uẓawen, i d -yekken si tmurt n Yimucaɣ ,akken ad ihuz tiqucac n ugafa ɣef lmenker ila iḍerun d widen yedurin ijdi yettnadin leqrar deg idurar ur nesɛi reḥba. Yemxundaq yixef, tegrawel tassa :
Ufiɣen tizlit teɛraq
Ur teẓri anida iten –tuɣ
Tanna-k ixef-iw d imɣareq
Ula d igenni-w illuɣ
Mi tzegreḍ sebɛa n leswaq
Ad tafeḍ tid yakk ttuɣ
Aẓawan n wanẓul, izegren idurar n Ahhagar , yerɣa. Yerɣa s times n lbaṭel yekren di tnaẓruft. Ijujaḥ n taswin yezzan , ttun anamek n ubeḥri, ttun udem n tasmuḍi, ttun amek i d -udem n talwit. Yerɣa uẓawan ! lḥamu-s tenmɛeber d tegrest n ideflawen ɣef iqucac n Jerjer yeɛna ddel ansi akken i nenwa lhiba ad tenulfu . Adrar n lɛez , ḥuzent wacaren i beṭṭun deg ixfawen. Adrar n nnif yugi ad yesni iɛaqayen n tisas ɣef uzrar n tjadit. Win yenwan d ahmaj i d -iseɣ, ayen yesleɣ d aɣuru. Win yenwan ddwa deg urif aberkan, tafsut nezgli-tt asmi id-aɣ d tettru. Win yenwan tawwurt imedlen tettḥuddu, yettu ɣer tilelli d awezɣi ur tettbudu :
Ufiɣen tizlit tḍac
Aman slexsen lbarud
Aḥiḥa yerza-t ccac
I llufan yeɛraq wadud
Ma fkiɣen sebɛa warrac
Yiwen ahat ad yeḥyu agdud
Ddew tili, naddem yettgaber ulawen. Ddew yiṭij iḍes yettxatel deg yemdanen. Di lhejna n tirga, yedda Muḥend amɣar akked Ccix Muḥend. I wawal sutren telqay, i lbarud sutren lebɣi. Tiselnin yecfan i wurɣu, asmi akken tekker lfetna, ǧǧent –d iqeci d innigi n wagassen yesendafen timadit huẓzen iɣisan yessa wakud ɣef udem-is. Ɣef lemri ur d iban kra. Asebsi n wexlenj yettked abu ur yecehwa lxaṭer. Tafukt terra izenẓaren-is ɣer iciwi-s. Si Muḥend u Mḥend inuden ɣef Slimane Azem, rrun ɣef widen yeǧǧa yiseɣ. Ṭlam yessa tbut-is ɣef widen iɛabeden meɣrud. Iɛerḍyen rran lkamun d lebxur. Tiqad n yiḍaren, cekten-t i isufa tečča yir times yesnegren imudeɣ n liser. Ccna akken yeduxunen s wabu yettqazamen igenni, yeblaɛ di leḥmurga id yesgra iḍeli asmi akken nebra i yisem-nneɣ deg imilus id nehrent cḥani :
Ufiɣen tizlit tuɣwas
Nniɣ-as acu yellan
Ljedr-as iḥuzi-tt maras
Liqa-s truḥ d iseflan
Yiwen di sebɛa terwa-s
Ad yeḥyu idles yulwan.
Ait Slimane Hamid