Yeqqar unzi : « acu tettnadiḍ ay aderɣal ? D tafat ! ». Akka ula d nekni yejmen ayen yelhan d wayen ifazen. Nekni yettweḥermen seg idles-nneɣ, seg tmeslayt-nneɣ d isaggasen neẓra d acu i d-acayuḍ, neẓra acu umu qaren lbaṭel . deg ifezqi-nsen id nekker .
Di lawan-nni, xas akken teẓmek fellaɣ, xas akken ma tenniḍ-d ufgent tuɣmas-ik, nettawi yid-nneɣ tirga yesfiliten i yimal yifen tallit deg id nemmeɣ nekni s ikerucen-nni. Anda nedda, anda nelḥa nettqelib ɣef tunṭict n tafat, ɣef ifetiwej n tmusni ara yezdin ixef-nneɣ ɣer yiman-is. Xas akken s lqela akked lɛela, nemlal d yimusnawen yezuzuren timeqwa n tudert i timadit-nneɣ. Di lwan-nni ulama reglen iberden, ulama medlent tibbura, ulama teqqel xemsa ɣef yimmi, ulama tikli –nneɣ d taruẓi n isula, ulama tamuɣli-nneɣ gar lecqayaq n yiɣerban ixef-nneɣ yuffa isɣaren s wacu ara yesmendeg times n lebɣi ɣer tudert izehren deg ulawen-nneɣ. Wi cqa, imi xas akken akal yettban d aḥriq, neṣṣaweḍ nerra-t d amgud ɣef id nesmeɣi imɣan n lhu akked usfilet imi idles-nneɣ yefka-d iragzen yettemɛanaden ɣer wayen ara d yerran iseɣ i yiseɣ-nneɣ yezwi lawan. Di tallit-nni icenayen-nneɣ temyezwirin ɣer imeslayen yelhan, ɣer uẓawan yesedhuyen ṛṛuh. Gar Slimane Azem d Lḥasnaoui, gar Cherif Kheddam d kamal Hamadi, Gar Idir d Ferhat, Gar Matoub Lounes d Lounis Ait Menguellet tismin yellan d tid yesmendigen, am nafax, lkanun n cbaḥa akked tẓuri. Di lwan-nni yella kan yiwen umaṭaf ( radyu tis snat ) di kra n tseɛtin deg ass . Meɛna xas akken drus, ayen id yettɛadayen d nnuba-t , d tidwilin yeserwuy lxater akked wul. I lawan-nni Si Smail, Boukhelfa, Mohamed Guerfi, Cherif Nadir, Ben Mohamed ččuren allaɣ-nneɣ s wawalen yeṣfan yefkan iẓuran ɣer tnaslit akked tmusni. Di lawan-nni xas meḥrum fellaɣ umezgun d sinima s teqbaylit, lemeɛni deg radyu ttɛadayen-t ticqufin yelhan . Anwa deg-nneɣ ara yettun tacequft « Bururu yeḥyan » neɣ « tiɣwist n Bururu » ? Di tallit-nni d Taleb Rabah, Nouara, Ait Meslayen, Noura, Hassen Abassi, Noredine Chenoud, Medjahed Hamid, Amɣid ,Amar Kobbi, i iɛamren amaṭaf , d nitni i yeččuren agni n cna s tezlatin yeṣfan yeččuren d sser . Di lawan-nni xas lwaɛd i teqqes ulawen-nneɣ ččuren d asirem . Xas s lqela n tawil , Muhya yessa lsas i umezgun n teqbaylit. Xas s leqla n tawil Idir d Ben Mohamed sneflen tizlit taqbaylit akkin i tilisa n tmurt. Xas lqela n tawil tirebuyaɛ am tin n Imaziɣen Imula, les abranis, Igudar, Inasliyen, Ifeguren fkan udem atrar i tizlit taqbaylit. Xas s leqla n tawil Malika Domrane, Sofiane, Idir, Djamel Alem kecmen « hit parade » n radyuwat n Fransa am Europe 1, radio Monté Carlo…Xas s lqela n tawil Bougermuh yenǧer abrid i sinima s teqbaylit, Xas s leqla n tawil Amar Mezdad, Rachid Aliche, Said Sadi lassen i ungal s teqbaylit. Xas s leqla n tawil Salem Chaker, Mouloud Mammeri, ggan ilugan n tira n teqbaylit, suksend idles –nneɣ si tatut. Di lwan-nni xas nedda ḥafi meɛna tikli-nneɣ telsa ibecmaqen n tnaslit. Leɣla n wayen-nni n lebɣi d tizlatin ur nettmatat, d idlisen ur nfennu, d amzgun yebnan ɣef tidet, d nnuba-t yettleqimen deg ulawen tayri n tudert ddew leɛnaya n yiseɣ akked lḥerma. Lɣela n wayen-nni d ixef-nneɣ yemalalen d yixef –is , imi yeɛqal umdan anwa id netta, amek yella wudem-is, anda yedda uẓar-is. Lɣela n wayen-nni d tagmet id yezdin agdud akken ad ibedd am yiwen di tafsut n tmanyin akken ad yinni ala i tmattent n yisem-nneɣ, ala i werhan n yidles-nneɣ, ala i wakbel n timadit-nneɣ…. Meɛna yeqqar unzi : « kul tirect tesɛa akerfa ». Meɛna yeqqar ucenay : « yezzi i udarar aɛmam/ wawal-nni id nessufuɣ/ xas nagar-it-id ɣer lewqam/ yettawi-aɣ-d amenuɣ »
Yettakemil
Ait Slimane Hamid