Asmi akken teẓmek fell-aɣ, nella nessarem yiwwas ad bedlen leryaḥ , ad yifrir lḥeb ɣef walim. Ussan-nni numen belli yiwwas tutlayt-nneɣ ad tizmir i uɛebbi n timsal. Numen belli yiwwas idles-nneɣ ad yeflali gar idelsan n leǧnas nniḍen. Numen acku ulac afrux ur nebni ara lɛec-is i yiman-is . Numen alaxaṭar ɛetben yirgazen d tlawin akken isem-nneɣ ad yeffeɣ si yir tagut i yenḍen fell-as. Zedwa i d-newwi seg tazwara n yiseggasen n 70 ɣer din i tesfilit. Dɣa nekni s yinaten-agi numen ! Asmi akken teẓmek fell-aɣ, Mouloud Mammeri yerra leqrar i waktay aqbayli deg adlisen akken awal n Si Muḥend U Mḥend , n Yusef Uqasi, n Ccix MUhend u Lhusin ur ttruḥen ara d rayaɛ. Asmi akken tezmek fell-aɣ yufrar-d Idir am yitri s tezlit yewwin ṣḍa n tmeddurt-nneɣ akin i ugamaḍ. Asmi akken teẓmek fell-aɣ rẓan yirgazen d tlawin asalu i umezgun aqabyli, i tesɣunin s teqbaylit, i ungalan s teqbaylit …. Deg ussan-nni i yettaru Rachid Alich ungal amenzu s tmaziɣt « Asfel » ɣef acu i d-yesnerna wayeḍ-nin : « Fafa ». Deg ussan-nni i yesazel Amar Mezdad imru ɣef lkaɣeḍ akken ad yaru ungal-is « Iḍ d wass ». Di Lawan-nni Said Sadi netta yuɣ-it lḥal yettaru ungal yettwasnen : « askuti ». Asmi akken teẓmek fell-aɣ ayen din d trebbuyaɛ gant udem d ccan i tizlit taqbaylit . Ayen ddin d icenayen i iraṣṣen awal n taqbaylit ɣef tseddart n tidet akked yiseɣ. Ɣef aya ur aɣ-yekki ara cekk dakken du leqrar timadit-nneɣ ad tefk iẓuran akken ljedra-s ad teǧǧ iguma n leḥlu. Ɣef anect-n iɣ-yeɣwa usirem nekni s yinaten-agi.
Asmi tenebran tsarut, dayen ldint tiwwura , yemderkal usirem –nneɣ ɣef tidet qarriḥen. Ayen akken si nettzuxu yiwwas di ccew yenxar , yedda deg uccuḍ. Tizlit taqbaylit tesader i wallen , tuɣal teneḥcam deg akken ayen i d-yettnulfun d ccna taggara –agi ur yeqqim d leɛyaḍ ur yewwiḍ d tuɣac ! Ɣer ass-a n wussan mazal nettgani deg icanayen iqburen am Lounis Ait Menguellet, Idir, Zedek Mouloud, Abranis, Ferhat ma yella kra ara d-snulfun aɣ-yekkes lxiq, aɣ-d-yer ruḥ deg akken icenayen-agi i d-yettnulfun ɣer taggara-agi yugar deg-sen iferraḥen wala imeddaḥen . Yefsi tmaɛ-nni i ɣ-yezuɣuren zik-nni , segmi nettwali amezgun anda akken i t –yeǧǧa Muḥya i t-mazal. Yeneqḍaɛ usnulfu. Teɛqar talla n tira. Fukken iɛezamen. Yefsi tmaɛ-nni i ɣ-yezuzunen segmi Sinima nettraǧǧu s ccuq anda akken i tt-yeǧǧa Bugermuḥ i tt-mazal. Ulac isura. Ass-a nettwali win kan i d-yussan ad yeserwet amek i s-yehwa . Ayen umu neqqar isura neɣ « feuilletons » d askaɛrar s tẓuri . Ziɣen irad fell-aɣ aḥnunef ɣer lqaɛ. Akka i d aɣ-tedra , nekni s yinaten-agi, asmi tebren tsarut nenwa dayen ldint tiwwura. Nekcem di zedwa nniḍen , neḍfer zedwa n tfaskiwin. Qrib yal tamnaḍt di tmurt n leqbayel s tfaska-ines. Da d tafeska ubeluḍ dihin d ttin n lkermus, akkin d tin n tbexsisin, akkin akkin d tin n tqendurt n leqbayel, agemmaḍ-a d tafaska n tẓerbiyin, ɣer rrif-is d tin n lfeṭa, ddaw-as d tin n ibernyas, s ufella-s d tin n ddker, dihin d tin n cḍeḥ, ɣer tama-s d tafaska n ufexar… u mazal !Wi cqa i s-yenna winna imi tadrimt tella awid kan ad zhun lxalat akked warrac. Maca tuttra i d-yewwin iman-is s annar n uskasi d tagi : « acu i d-rnant tfaskiwin-agi i yidles-nneɣ ? Anda-tt lɣella zemrent ad walin wallen , zemren ad nalen yifassen ? » Di lawan deg nekcem di zedwa n tfaskiwin , ɣer tama –nneɣ tamurt n Maṣer tga amuli i lqern n sinima ɣer-sen . Nutni sbden amuli wis meya i sinima-nsen nekni mazal n tezzi n tenneḍ ɣef tagust anda yeqqen rebg iɣ-ikerfen. Maser deg ussan-a ɣer-s 100 n yisaggasen deg imi tekcem annar –agi n sinima. D lluluf n yisura ixedmen s mkul leṣnaf. Da d isura ɣef umzruy-nsen, da ɣef tsertit yeḍfer udabu-nsen, dihin d isura n necraḥa i wesrqiqes ɣef ṛuḥ, akkin d isura ɣef tayri, ɣef tmeti d wuguren-is….ulac asental ɣef acu ur d-tewwi ara sinima n Maṣer. Lɣella-ines d imeyaten n yinaẓuren yettwasnen am Yusef Chahin , Salah Abou Suyuf, Ahmed Badrakhan, Henry Barakat,Niazi Mustapha… d watas nniḍen. Lɣella-ines d imeyaten n izaffan ( acteurs /actrices) mechuren am Omar Sharif , Adel Imam, Rushdi Ibada, Nour Cherif, Faten Hamama, Suheir Ramzi, Nadia Lotfi, Choukri Serhan, Nabila Abid… d waṭas nniḍen. Deg akken Sinima tefka iẓuran di tmeti n tmurt n Maser deg tilibizyuwat n tmurt-agi ayen din d nnubat d tedwilin i d-yesmakyaten inaẓuren-agi am wid yedren am wid yemmuten. Deg akken sinima tefka iẓuran di tmurt n Maser  ,; sbedden tisɣunin s demma, istidyuten i lmendad…. Sinima n Maser teskcem-d tadrimt , tettqawit d lluluf n tawaculin . Sinima n Maser tesɛa isemṣaren-ines ( producteurs) akken ad teddu simmal ɣer zdat. Tesɛa wid yettarun isinaryuten yebnan ɣef ilugan n la dramaturgie akken i tt-yebɣa wul…Limer i d ak-terbiḥ a yul tili ula d nekni a nesɛu ismasriyen ara yegren tadrimt deg wannar n yidles , s lebni n tzeɣwa n sinima, s uniwel n yisinaryuten ara d-yawin ɣef tmeti-nneɣ s wudem n wamek i tt-nettargu. Limer d lebɣi-k a yul tili ula d nekni attan sinima-nneɣ tesɛa amezruy-is, tesɛa imawlan-is wid ara s-igen leɛnaya. Meɛna di zedwa n tfeskiwin tmaɛ yemderkal ɣef yisura yerran taqbaylit d sinima am akka nettwali, nekni s yinaten-agi, deg ENTV4… D acu ara d-yini yiles mara iwali tiqulhatin am les « feulletons » -agi n Remdan yezrin ? Acu ara d-nini mara nwali temses tuɣal d lqaleb… ? Acu ara d-nini ticki tacmat tuɣal d tahuski ? D acu ara d-nini ticki tizelgi tuɣal d lewqama ? acu ara d-nini nekni s yinaten-agi ? Aḥlil d aya !
Ait Slimane Hamid