Tamenametiw( sociologue) n yidles , tamnadit deg inumak n tudert n yimesdurar , fanny Colonna,tewwi-tt tmattent ass n tlata n ddurt yezrin . Tesɛa 80 n yisaggasen di lɛemer-is mi d tegger nehta tanaggarut. Fanny t-lluled di tmurt n Lẓẓayer imi imawlan-is rassen leqrar di tmurt-a di lqern siw 19 di tamnaḍt n Lewris.
Tulemda-ines tasdawit akked d inadiyen-ines yezwaren uqbel , fkan-d tbut ɣef telqay n tmusni tesɛa ɣef timeti taẓẓayrit akked idles aɣerfan ines. D netta-t is yellan di lmendad i yedlsen-agi: « “iselmaden iẓẓiriyen gar 1889-1939 / »Instituteurs algériens: 1883-1939», “ imusnawen d yifalḥen, abruy n umezruy ameti ɣef Lẓẓayer/ Savants et paysans: éléments d’histoire sociale sur l’Algérie rurale », « bab n tisirt , lexwan akked umcum : timedurin n yal-ass deg Wawras di lqern wis XX/ Le Meunier, les moines et le bandit : des vies quotidiennes dans l’Aurès du XXe siècle », am wakken tella diɣ deffir n waṭas n yeḍrisen n tusna . Fannu Colonna tezdi ixef-is akked iḥulfan-is ɣer temeti deg id tekker s yiwet n tmuɣli tasdawant yesnan amek yega unar.a Leqdic-is yezwi tiyerwas akked uqlileḥ ur d nettawi. Kra tura yussa-d d leɛnaya i wid yebɣan ad gzin amek t-tteddu timeti-nneɣ, ɣef acu tbedd, anwi id ilugan ɣef yer-s umtedu-ines.Tidi n lmux-is, yezdin ṭelqa-s ɣer leqdic n yimusnawen am M’hamed Boukhobza, Liabès, Jacques Berque, Abdelkader Djeghloul, Pierre Bourdieu, Mouloud Mammeri, tella d terga id yewwin timeqwa n unerni i tmusniwn yeɛnan amdan am « l’anthropologie tadelsanit » ɣef tmurt n lẓẓayer.
Taɣuri n yidlisen-is, ɣef amek yella wudem n tmeɛict deg idurar akked tudrin n tmurt di tazwara n lqern wis 20, yelli-id abrid akken ad yilli weḍris slqis ɣef tazwara n tmedurt n Fanny Collona netta-t yesdukel leqdic akked umusnaw n tmurt n Leqbayel Mouloud Mammeri. Yuɣ lḥal texdem yiwen ugemmir( thèse) ɣef umyaru Mouloud Féraoun. Adlis-ines
« Instituteurs algériens: 1883-1939 » d yiwen unadi n « duktura ahric wis qrad » (doctorat de 3e cycle) texdem ddew leɛnaya Pierre Bourdieu id tefser di Lpari deg useggas n 1975. Yezdi-tt leqdic akked Mouloud Mammeri deg useggas n 1969 asmi yuɣal d anemhal n CRAPE. Asmi yemmut Mouloud Mammeri Fanny tera-as tajmilt s yiwen uḍris yeččuren d lmeɛna id yefɣen deg tesɣunt « tegrawla tafriqit/ révolution africaine » deg uṭun-is id yefɣen ass n 21 avril 1989. Adiris yella-d ddew yiwen uzwal : « ay ɛasas n lefjer..vous quiguettez l’aube ».
Nait Messaoud Amar/ tasuqilt Ait Slimane Hamid