Ass-nni n lexmis yezrin 17 deg waggur-agi n ɣucet, tasebḥit n wass i tebda s wudem unṣib tezrigt tis ṭamet n tmeɣra n tẓerbit n taddart n Ait Hichem. Tuɣal-d tmeɣra-agi, aseggas-agi, ɣer taddart-is tanaṣlit, mebɛed mi tewwin niqal ɣer Uxxam n yidles Lmulud At Mɛemmer n temdint n Tizi Uzzu. D tadwilt ara idumen xemsa wussan, imi tebda asni n amhad iɛeddan, temdel tiwwura-s ass-agi n arim 21 deg waggur-agi n ɣuct ideg nella. D ttiɛad anida i d-ttemlilin waṭas n yinaẓuren i ixeddmen azeṭṭa n tẓerbit, i wakken ad d-siknen amahil-nsen i yimẓuren i d-yettasen deg rebɛa n tɣemmar n tmurt n Leqbayel i wakken ad walin taẓuri-agi, wa ad aɣen ayen ḥwaǧen s ixxamen-nsen, ama d wid n ccbaḥa neɣ d wid sexdamen deg tudert-nsen n yal ass. D tafaska ideg ttilint aṭas n temsikniyin, yecban tin n uzeṭṭa n tẓerbit n taddart-agi n Ait Hichem akked tẓerbiyin n temnaḍin-nniḍen, timsikent n talaɣt, tin n wallalen n tẓuri yettwaxdamen s ufus…atg. Am wakken i d-yella uskan n waṭas n tewsatin neɣ leṣnaf n uzeṭṭa. Seknen-d daɣen amek i d-yettili uzeṭṭa n tẓerbit segmi tebda alamma tekfa. Ayen yessefraḥen aṭas imẓuren n tmeɣa-a, imi ttwalin s wallen-nsen s lqerb amek i d-yettili umahil-agi iweɛren aṭas, neɣ mi ara ttwalin tilmeẓyin n taddart-agi ṭṭfent deg tẓuri-agi. Tella-d temsizzelt n uẓeṭṭa igerrzen, ideg ttekkint akk tnaẓurin i ixeddmen azeṭṭa. Tameddit n wass-agi, ara tesali tmeɣra-a deg tezrigt-is tis 8, s tukci n warrazen i 3 n yiẓeḍwa i d-yufrar deg temsizzelt. Am wakken daɣen ara ad tili tukci n yigerdasen n usebɣes i widak akk yettekkin deg tezrigt-agi tis ṭamet. Am wakken daɣen i d-yella wahil adelsan d anesbaɣur, i lmend n yimezdaɣ n taddart-agi d yimẓuren n tmeɣra-agi n tẓerbit. “Tuget n twaculin n taddart-agi n Ait Hichem ttidirent s uzeṭṭa n tẓerbit, imi ayen xeddment i yiman-nsent iban, ayen-nniḍen snuzent-t, ttawint-d idrimen, ttɛawanent yis-n ixxamen-nsent”, akka i d aɣ-d-tenna yiwet n tmeṭṭut n dina. Tkemmel tenna-d: “Acu kan deg yiseggasen-agi ineggura, nettmagar-d aṭas n wuguren, gar-asen: lexṣas n usenzi n tẓerbit, leɣla n yisufar imenza swayes nxeddem, lexṣas n yimukan d tegnatin n usenzi…atg”. Imḍebbren i d-iheggan leqdic-agi, bɣan ad ẓẓun imɣi n usefti d ulmud n telmeẓyin i urmud-agi yesεan azal d ameqqran, imi si tama ad ṭṭfent deg wansayen, deg tgemmi d yirmad iqburen, si tama-nniḍen d axeddim adamsi (économique), i lmend n wayen i d-yessekcam n udrim. Γer taggara ad d-nini belli, ula d taẓerbit tesɛa izamulen-is yesɛan assaɣ d yidles d tudert akked tgemmi s umata, d allal i sexdament tlawin n taddart-agi i wakken ad snefsusinten ɣef wul-nsent, yerna ad d-senfalint ayen i asent-yehwan.
Ghani Amazigh

