Asmekti n tegrawla n 1954 – 1962

Partager

Am yal taɣiwant seg tɣiwanin n lwiyayat akk n tmurt, ssmektayent-d amenzu n waggur n wunbir n 1954. Ass-nni mi i yeffeɣ uεbar i iεggnen beddu n Tegrawla Tazzayrit, mgal acengu afransis amesbaṭli. Seg wass-nni ar ass-a, 63 n yiseggasen i yezrin ɣef wasmi tenddeh tmes n ṭtrad mucaεen deg umaḍal. Yal aseggas, di yal tama n tmurt, yettili-d usmekti n wass-a n 1u n wunbir, yeεzizen aṭas ɣer ugdud azzayri, yerna yesεa azal d umezruy meqqren deg Tegrawla Tazzayrit 1954-1962. Ass n larebɛa-agi sdat-nneɣ, amenzu deg waggur n wunbir 2017, ad d-yesfugul ugdud azzayri deg rebɛa n tamiwin n tmurt ass ideg tebda tegrawla tazzayrit, i d-yellan ass letnayen 01 deg wunbir 1954, akken kan i tewweḍ ssaɛa d 00h00 lmeɛna-s ɣef 12h n yiḍ. Aɣref azzayri yeddukkel am yiwen n ufus s ddaw tecḍaḍt n Tniri n Uselelli Taɣelnawt “FLN” akked lɛesker n uselelli Aɣelnaw “ALN”. Kkren-d mebɛed lqern d 24 n yiseggasen n usteɛmer, ideg xedmen ayen i sen-yehwan deg lejdud-nneɣ d yimawlan-nneɣ. Imi seg wass n 05 yulyu 1830, iserdasen iṛumiyen nutni la neqqen tilawin s tadist, imɣaren d temɣarin akked yigerdan. Bɣan ad slaẓẓen agdud, dɣa serɣen-asen iḥerqan n temẓin d yirden akked ṭṭjur n lfakya, bɣan daɣen ad d-sufɣen imdanen ur neɣri ara, dɣa serɣen kra yellan d aɣerbaz, ama d timɛemert n ddin neɣ d aɣerbaz n leqraya. Usan-d i wakken ad ssnegren. Xedmen deg yimdanen ayen ur yetteqbal ara wallaɣ n umdan. Kksen-asen izerfan-nsen, wwten nɣan-ten d tijemuyaɛ, ama s rrṣaṣ neɣ s lbumbat neɣ s trisiti…atg. Acḥal d amjahed i wwin ɣer lḥebs, acḥal i wumi gezmen aqerruy, imawlan-is ad ttwalin, acḥal iserɣen s tmes…atg. Maca ass n umenzu n unbir 1954, nejmaɛen-d akk yiɣallen akked yiffaden n waṭas n yirgazen igrawliwen d yimazrayen i d-tefka tmurt. Fkan lemɛahda i watmaten-nnsen belli tamurt n Lezzayer ad tuɣal d tilellit am tmura-nniḍen. Gar yirgazen i ismendgen tagrawla n 54, ad d-nebder: Krim Belkacem, Abbane Remdane, Amirouche Ait Hamouda, Abderrehman Mira, Amar Oumrane…atg. Ulac taddart neɣ taɣiwant tezgil tegrawla tazzayrit, yal ta amek i tt-tḥuzza, yal ta amek tɛawen deg ṭṭrad-agi amazray. Ayen i d-yessebganen annect-a, d isebdaden yellan deg yal taddart neɣ yal taɣiwant n yal lwilaya seg lwilayat n tmurt. Llan deg-sen yismawen n yilmeẓyen, n tlawin, n yirgazen, n yimɣaren d temɣarin…atg.

Ghani Amazigh

Partager