Deg tdiwennit-a, newwi-d awal s umata ɣef tsekla akked kra n yisental imiranen, yecban takadimit, ssinima, tujjya d wayen-nniḍen.
Aḥric 1u
Aɣmis n Yimaziɣen : Amek tettwaliḍ tasekla taqbaylit akka tura ?
Ɛmer Mezdad: Tasekla-nneɣ, ddeqs segmi tenti asikel-ines. Iḍrisen wezzilen, am tmucuha, isefra, inzan, ɣas reṣṣan deg yiẓuran n umezruy-nneɣ, ulac win I izemren ad d-yini melmi i d-ufraren. Afulay, yezdem seg-sen. Ula d Uxeldun yebder-iten-id, yura fell-asen. Ma d iḍrisen ɣezzifen d iseggasen-aya, ideg ntin, ffutkin di lqern wis 20. Ayen yeεnan ungal atrar, d tidet, d amaynut deg tuget meqqren n tmeslayin ! Imi tawsit-a n tsekla (ssenf-a), ilul-d di Turupt uggaɣ di lqern wis 16 : llan yigduden mačči s waṭas i aɣ-yezwaren mi kecmen ɣur-s. Iṭerkiyen d Waɛraben akken kan yewweḍ lqern segmi ntin, ttarun ungalen. Ma d nekni, tura nnig 70 n yiseggasen segmi i d-yeffeɣ wungal-nneɣ amezwaru, ma neqbel « Lwali n udrar » n Belɛid At Σli d ungal. Ma tebɣiḍ, s Yiqbaylien nḥella-d amkan-nneɣ di tsekla-agi tatrart ɣas urǧin nufa anida ara nsenned, anagar s lebɣi n yimeɣnasen yettarun i tessuref tsekla-nneɣ. Tura uggaɣ neffel i 100 n wungalen s teqbaylit. Llan deg-sen wid yelhan, llan deg-sen wid ixussen. Wid yettarun akka tura, ilaq ad ssifsusen cwiṭ tira. Mer d lebɣi, deg usemres n yisekkilen, ur ilaq ad fflen akkin i ubrid i d-neǧren wid i aɣ-d-yezwaren. Ma d izen, d tiktiwin i bɣan ad sersen di lkaɣeḍ, ayen bɣan arun-t : ulac am tlelli. Tira taseklant, tezmer ad temgarad cwiṭ d tira n tjerrumt. Akka yakk timeslayin. Tajerrumt mi ara d-yeffel udeqqes-ines di tira, tezmer ad tesselwi aɣanib. Tira d aɣanib daɣen mačči d tajerrumt kan akked yilugan iquraren swayes ur ihedder yiwen. Wigi yesxuntucen di tmeslayt, tikwal yella wanida teccḍen.
Ha-t-an tura 5 n yiseggasen seld tuffɣa-inek i tesdawit n Tubiret, tuɣaleḍ ussan-a kan i usarag-nniḍen ɣef tira n wungalen. Meslay-aneɣ-d cwiṭ fell-as…
D tidet, d tikkelt tis-snat i usiɣ ɣer tesdawit n Tubiret. Usiɣ imi i ttwaεerḍeɣ. Mer ur ttwaεerḍeɣ ara, tili ur ttaseɣ ara. Walaɣ tasdawit n Tubiret, ur tderreε ara am tiyaḍ, am wakken yella deg-s uzwu n tegmat, wid i tt-yessedduyen ur wwin ara abrid-nni yettawin ɣer tsekkat. Ma d isaragen-inu ɣef tira n wungalen mačči n wussan-a kan : zik, ulac tiɣilt anida ur d-wwiɣ ameslay fell-asen. Acu, di tallit-nni, am wakken nezwar cwiṭ di tazzla imi ur d-cfiɣ gan-as medden ccan i wayen i sen-d-ttawiɣ ɣef tsekla taqbaylit. Di tallit-nni, medden ur ten-tceɣɣeb ara tasekla. Ahat tura tbeddel teswiεt : wi yeẓran ? Gar wid iḥeḍren tikkelt-a, di Tubiret, ama d inelmaden, ama d iselmaden, aṭas seg-sen ɣran ungalen yakk uriɣ.
Aṭas i yettmesteqsayen ma ad irezzu Mass Ɛmer Mezdad i temliliyin tiseklanin ma yettwaɛreḍ?
Tagi n uεraḍ d wat uεraḍ ɣur-s ilugan. Nekk ad ak-d-sukkeɣ leεraḍ, kečč ma yehwa-ak as-d, ma ur ak-yehwi ara, ur d-ttas ara, akken twalaḍ. Acu, nekk, ad ak-id-εerḍeɣ. Nniɣ-ak-d timlilyin-agi tiseklanin buhan i xedmeɣ seg-sent, uggaɣ nnig 60, armi i d-ggurεeɣ seg-sent i d-snesren ! Daymi kukraɣ ad greɣ aḍaḍ-iw dinna tikkelt-nniḍen. Llan daɣen wid iḥemmlen akka tirebbuya&epsilon,; tijemmuya&epsilon,; nekk ma tebɣiḍ d ahilaw cwiṭ, si zik i yiman-iw i xeddmeɣ, i tedduɣ, dɣa amzun tuɣal-iyi d tannumi. Axeddim di trebbuyeε alamma ibaḥ, ɣur-i d tamara kan, mi ara saliɣ kra dinna. Akud ixuṣ daymi ur ssineɣ ara aṭas i unezzeh d uferqes. Yerna, akken ad taruḍ, ilaq ad tiliḍ i yiman-ik. Tira, ilaq-as wakud. Tlaq-as daɣen tsussmi. Ma d anermes akked wid i yi-yeɣran, akked wid i yi-yeqqaren, urǧin i t-gzimeɣ. S lferḥ d ameqqran ara ttemliliɣ yid-sen mer yella wamek, mer yella wanida. Imeɣriyen, kra n wid i yi-d-yessuturen anamek n wawal neɣ n twinest, zgiɣ ttarraɣ-asen. Llan ula d wid iwumi uriɣ tizwarin neɣ iwumi seɣtaɣ irusfusen-nsen. Acu, tineggura-a, llan wid i yi-d-yeqqaren ayɣer teqqimeḍ kan di tira s « ţ », tinna n Mεemri? Amzun « ţ »-nni yeshan-iten kra. Ahat imi llan wid i asen-t-yeffren. Llan wid yettuɣalen ɣur-s di tira taseklant-nsen.
Imi aql-ik daɣen deg unnar n tesnujjya. Ur tettwaliḍ ara xussen ayendin yidlisen i d-yettawin ɣef taɣult-a s tutlayt-nneɣ?
Tamurt-nneɣ taswiεt-a i teḥwaǧ d iḍbiben n lεali, wid ara idawin medden, ara ten-yettqadaren, ara sen-yemmalen. Ma d amawal n tesnujjya, les concepts-ines, allalen-ines d igraɣlanen. Aẓar-nsen d win i semrasen deg umaḍal akkit. D ireṭṭalen si tegrigit neɣ si tlatinit. Ama di tefransist, ama di taεrabt, ur ttcuḥḥun ara i yireṭṭalen. Di teswiεt-a ideg nella, tidlisin n tesnujjya s teqbaylit, uggaɣ ulac aḥiri deg-sent. Asmi ara laqent, asmi ara tent-ḥwiǧen medden, imir-n ahat ad d-ilint. Γur-wat tadimagujit yezgan di kra n yimawen.
Seld ugur d amecṭuḥ, yuɣal-d wadeg-inek ayamun.com. Wiss ma tettuqennɛeḍ s umḍan n tirziwin i iseɛɛu, neɣ d amḍan n yizdamen n tesɣunt tamayyurt?
« Ayamun.com, tasɣunt n tsekla tamaziɣt » tura d aseggas wis 19 segmi tenǧer abrid-ines, cwiṭ cwiṭ. Gar wuguren d unegzum n kra n wussan i d-yettilin sya ɣer da, tasɣunt tetteffeɣ-d abrid i sin n wagguren. Aql-aɣ tura di 94 n wuṭṭunen. Wid izeddmen deg-s ha rennun-d, ha neqqsen. Zemreɣ ad ak-iniɣ aṭas i yellan d imezgiyen, ulac ass ideg ur tt-ẓuren ara. Izeddamen-a, zemreɣ ad ak-d-iniɣ ggten. Mer ad gten ugar, ad nettuqenneε ugar. Tura, sya d afella, tasɣunt, ma ulac wid ara tt-yeddmen, ad tt-seddun akken ilaq, ahat qrib ad d-yaweḍ lawan ad tt-nεekkel, acu, ad tt-neǧǧ d tameḥḍit (archive) deg uzeṭṭa. Yerna amdakkel-nni yettxellisen lekra d iseggasen-aya, uggadeɣ ad yeεyu. Ma yeɣra tadiwennit-a, ad yaf deg-s tanemmirt-a i as-sawaḍeɣ yal ass. Lemziyya-k meqqret… Yettkemmil
M.K.

