Seg O5 Yulyu n 1962 ar O5 yulyu n 2OO9, mačči d yiwet iɛeddan ɣef uqerru n… Tmurt. Adabu i d-ibedden, yegla-d s dimuqratya-ines. Tamezwarut akk, mi iɛedda usfunteḥ n Ben Bella, d ddimuqratiya n “tewra el ictirakiya”. Yesserwa-yaɣ Boumèdienne Fidel Castro d Mao Tse Tong “almi d imi, nuɣal nettgergiɛ laẓ”, akken i as-yenna Ferhat.
Yemmut Boumèdienne (neɣ nɣant!?), yennulfa-d Chadli Bendjdid, tennulfa-d “ddimuqratya lmes’ula”, tikwal “teḥta ḍil atawabit”, tikwal “teḥta ḍil el islam”. Di ddula n Chadli dɣa i d-banen yedrimen n pétrole, i tuɣ aẓar “l’économie de bazar”. Bezzeɛ lulu-nni yessaweḍ ad nzent teflukin di Tamanraset, yessaweḍ même ad aɣ-d-yaɣ “Le défi algérien”.
Deg yiseggasen-nni n Chadli i d-nulfa daɣen “tura el islamya n Khomeini”. Imiren i yebda l’intégrisme yettenfufud am tmes ddaw yiɣiɣden. Yeqqen udabu allen-is ɣef unfufed-nni. Ugar n waya, yeldi-d tiwwura i kra n win yessawalen awal n Rebbi. Tfuk “ddimuqratiya el ictirakiya”, yedda udabu deg ubrid n “islam ddin ddula”.
Di Tmurt n leqbayel, tlul-d Tefsut-Imaziɣen. Yezzi s uɛrur udabu i tiɣri n tugdut. yeddem aɛekkaz ad yerreẓ Tafsut.
Telḥeq-d “la révolution Stan smith” n Tuber 88. Yeffeɣ-it udabu leɛqel. Mačči akken tt-yenwa i teffeɣ. Yeldi-d uceqqiq n tewwurt i yikabaren imagdayen, tcemmer s tehri i yikabaren islamawiyen. FIS yuɣ lezzayer s “mebla rebbi ncallah”. Tamurt tetteddu s iɣẓer. Tenṭeq-d la grande muette : tekkes Chadli, terra FIS ar lḥebs.
Atan ssawlen i Boudiaf. Ilul-d usirem anect-ilat. Yezreɛ “Boudy” asirem, “yemmut”.
Rrebrab yekkat s lqedd-is. Mazal cwiṭ ad yaweḍ lebɣi-s. Ataya Zeroual d Rédha Malek mmtafaqen belli “la peur allait changer de camp”. Aya ur yettdum ara. “Le chaud et le froid”’ yesnulfa-d “Rraḥma”. Rraḥma-agi tuɣal d la réconciliation nationale di ddula n Bouteflika.
Ass-a, rebrab yuɣal ar deffir, idrimen llan, tugdud-nni n dictionnaire wiss melmi ara d-tennulfu. Mebla ccek asmi ara d-nnulfun yisertayen imagdayen n tidet, mačči, akken i as-yenna win, d “les produits inutiles d’une démocratie ratée”. Sya ar ass-nni “Taḥya Lǧzayer !”
T. Ould amar