Djouher AMHIS ( tella d taselmadt di tesdawit n Lezzayer, ddeqs n yedlisen I tra, d timuɣliwin ɣef tsekla, ɣef tira n Mulud Mɛemmeri)
“Nek ttuṛebbaɣ s tmucuha, timucuha s wazal-nnsent. Timucuha ttawint-d idles-nneɣ. Timcuha d tutlayt-nneɣ. Arrac imi ara ḥeffḍen timucuha, ad issinen tutlayt-nnsen, ur nezmir ara ad tent-nefreq.Ayla-nneɣ d ayla-nneɣ. Ilaq tiyemmatin ad ḥkunt I warraw-nnsent imi ara sɛun gar teltesnin d sbeɛsnin xaṭer imiren I fessun qerruy-nnsen, ceffun I wayen I wumi slan. Si tama nniḍen, win yeẓran d acu-tent yeẓra d acu I d tamurt-is. Ilaq tura ad tent-ḥeffḍen deg uɣerbaz, ad aɣ-fken cwiṭ di tilibizyu ENTV, maci ad aɣ-rren kan ɣer ṭṭerf s tilibizyu n tmaziɣt, tilibizyu-yagi n Lezzayer meṛṛa, taqbaylit ak nneɣ. Imi ara m-inin aḥareb ɣef wayen d-ǧǧan lejdud, ula d timucuha d ntni I tent-id-yeǧǧan”
Ben mohemmed ( amedyaz , ddeqs i yexdem di ṛṛadyu n teqbaylit zik-nni)
“Ma yella nerra lwelha-nneɣ ɣer cci-yagi xaṭer ma yella nekcem di tɣerma-yagi tajdiṭ d lemḍerra i teqbaylit-nneɣ xaṭer timucuha-yagi ma yella newṛet-itent-id acḥal n leqrun-ayagi s ɣur laxalat i tent-id-newṛet. Ass-agi am akken teḥbes taluft-agi n wewṛat, acuɣer? xaṭer tilawin imi kecment ɣer llakul, ṭṭfent leqraya, di lɛiwaḍ ad tent-ṭṭfent i snat, tameslayt ad tt-teṭṭḍeḍ d tuṭṭda, ma yella ur tt-teḥfiḍeḍ ara si temẓi, atan tṛuḥ, nutenti ur rrint ara lwelha-nnsent ɣer cci-yagi, tagi d taɛkemt tameqrant ɣef tuyat-nnsent.”
Abdellah BENDAOUD ( Tipaza, Juriste, d amedyaz n terbaɛt n icenwiyen, iga yiwen n usaru ɣef tmacahut ɣer icenwiyen)
“Nexdem asaru-yagi xaṭer nesḥass bḥal makken ara tesḥas hɣirdemt mu sennaṛ yekkaten imi ara yili le danger. Ihi nečni neẓra belli idles n icenwiyen atanyen en danger. Dɣa ilaq ad d-nessidef hiḥuǧay ak d tmedyazt di hira axaṭerc ilaq ad nemqellaɛ bac adečča ad hyili hmaziɣt qqaren-tt. Ur nettɣimic ɣer deffir , nexdem asaru-yagi ak d tezdayt n yemdukal n icenwiyen nerna nessawel I CanalAlgérie bac ad as-nefk lmeɛna.”
HELOUANE Hacene( d aselmad di tesdawit n Tizi Wezzu, yexdem yakan ddeqs n tedwilin di ṛṛadyu tis snat: d awal kan, d ayen uriɣ I lliɣ, tamacahut)
“Imi ara nebdu ameslay ɣef tmacahut ad aɣ-tawi ɣer ṛṛadyu d tilibizyu, nettat d agerruj n tsekla I d aɣ-ǧǧan imezwura. Imi ara d-nini tasekla , ɣer kra d tira am zun akken ayen ur nuri yara maci d tasekla. Netta ma nenna-d belli tasekla d ayen akken nnan wiyaḍ, d ayen akken cnan wiyaḍ, xas ma yella wiyaḍ uran-t nekni yeqqim-d kan akken d imawi. D ayen yeǧǧan timucuha wa yeqqar-itent I wa akken ara yilint d acuddu gar yemɣaren d yelmeẓyen. Ma yella almend n wannect-agi kan ilaq ad nesseḥbiber fell-asent am lxiḍ-nni n tmiṭ icudden ameqran s ameẓyan I waken ameẓyan ad iẓer wi t-ilan. Ad yuɣal umecṭuḥ-nni d yiwen seg wigad iwalan ddunnit am waken ttwalan imawlan-is.”
Osmane belkacem ( d amyaru, si Xencla, yesmed kra n tmanya n yedlisen ar ass-a ur d-ffiɣen ara , nnig n 80 n isebtaren n tnehlusin les legends)
“Bɣiɣ ad nutlay ɣef tilibizyu, tekkes-aneɣ ddugni n tarwiwin-nneɣ, ad tafeḍ a d-imeččuk neɣ tameččukt ad d-iṛewweḥ ad ɣir tilibizy ad yeṭṭes, mani tutlayeḍ yid-s? as-yini, a papa ǧǧi-yi ad xezraɣ. Neč ad xezraɣ tilibizyu ma yutlay qqareɣ-as susem! Nteṭṭes tmanya n tsaɛtin, nxeddem tmanya, qqiment tmenya qlil I nečni, qlil n tarwa-nneɣ.ass-a neč ttareɣ tiglusin, tarwa-inu, qqaren , xezzren tilibizyu, ur ɣursen-ca lexbaṛ matta ttaruɣ neč. Nnniɣ-asen matta ad nar? Llan tlata leṣnaf n tehlusin(legends). Llant les legends partout, yezmar amdekel-nnek d netta ad t-igin( le héros).Ilaq ad d-nesnulfu, ur neqqimec matta nnan lwacul ad nesres amezzuɣ matta nnan ad neg, ala. Il ya beaucoup de problèmes dans la société : taɣawsa n tcenniqt le suicide, taɣawsa l’émigration mattan-t ? neč giɣ 80 isebtaren n tehlusin( légendes), ketbaɣ-tent s isekkilen n tlaṭinit d isekkilen n taɛrabt akken ad yi-qran di wawras d tmurt n leqbayel”
Tesseenṭeq-iten-id Zira

