Mass Mokrani, d imḍebber diɣ n sant n tkebbaniyin timeẓyanin-a “Randonnées Events” akked “Tizi Events”, i iqedcen deg tmerrit akked usulzuz (marketing). Am wakken diɣ yettkellil dduktura-s di tesdawit n Tizi Uzzu. Yesazreg-d diɣ yiwen n udlis, iwumi isemma “Marketing digital et promotion du tourisme patrimonial”. Deg tdiwennit-a, newwi-d awal akked umaru, aduktur d unaẓur n teklut Mokrani Lotfi, ɣef uḥric n tmerrit akked usulzuz. Amek daɣen i d-yewwi lḥal ad teddu tdamsa n tmurt ɣer tama n usefti deg uḥric n tmerrit.
Aɣmis n yimaziɣen: Di tazwara, s kra n wawalen kan, amek-it waddad n usenzi s ttawil n Internet di tmurt n Lezzayer?
Mokrani Lotfi : Liḥala n tunzuzt s ttawil n Internet deg tmurt-nneɣ, mazal-itt ur tuɣ ara aẓar mliḥ imi melmi kan i tebda dagi. Nezmzer ad d-nini akken kan i tger imɣi, imi mazal nebɛed aṭas ɣef tmura-nniḍen. Annect-agi, yella-d s ugellel (aɛeṭṭel) n usexdem n ttawilat atraren, ladɣa deg yiḥricen-agi n tunzuzt, tamerrit akked tdamsa. Xas ulamma tebda temhelt-agi n tuzuzt s ttawil n Internet, meɛna ur tettuqet ara mliḥ di tmurt-nneɣ.
Acu n yibaɣuren i tesɛa tunzuzt s ttawil n internet ?
Aṭas n yibaɣuren s wacu i d-tgellu, ama ɣef tkebbaniyin neɣ imsenziyen ama ɣef yimsaɣen. Tamezwarut, yettili-d ufran d lbiɛ mebla ma yerza yiwen ɣer umkan. Rnu ɣer waya, tettak tagnit i medden akken ad ẓren ayen bɣan, melmi i asen-yehwa, 24 ssaɛa ɣef 24 ssaɛa yerna yal ass. Am wakken diɣ yeṭṭaman asiweḍ n yisufar s ixxamen n yimsaɣen…atg.
Tamerrit, tadamsa, taẓuri akked tira, awal ɣef yiḥricen-agi ideg tegreḍ iman-ik?
Aḥric n usulzuz (marketing), ideg qeddceɣ d amenzu, imi d win i d tuzzagt-iw di tesdawit, sɛiɣ deg-s turagt d ugerdas n Master, tura akka, ttkemmileɣ duktura, di tuzzagt n Tesnermmist n tmerrit. Am wakken diɣ, i greɣ iman-iw deg unnar n tẓuri, imi xeddmeɣ taklut, yerna ɣriɣ-tt deg Uɣerbaz n Tẓuriwin Tihuskiyin, yerna diɣ sexdameɣ-tt deg uxeddim-iw n usulzuz. Rnu ɣer waya, qeddceɣ deg uḥric n tmerrit ideg ttuxesseɣ akked tira diɣ. Am wakkeɣ ttakkeɣ afud i yilmeẓyen, i wakken ad sbedden tikebbanyin timeẓyanin (Start ups), imi d nutenti i izemren ad ɛiwnent tadamsa n tmurt.
D acu n wassaɣ yellan gar unnar-ik n unadi neɣ n uxeddim akked tẓuri?
Tamezwarut, taẓuri n teklut d ayen ḥemmleɣ, yerna yekcem diɣ deg uxeddim-iw n usulzuz. Imi, taklut, unuɣ, tiɣmiwin kecment merra deg udellel i yesɛan azal di tunzuzt. Tis snat, ula d aḥric n usulzuz d nekk i t-yextaren, imi ḥemmleɣ-t. D annect-agi, i d-yeglan s wassaɣ ameẓlay gar wayen xeddmeɣ di tesdawit d wayen sɛiɣ d lḥirfa. Imi ass-a, yewwi-d ɣef yal yiwen ad yissin akk ayen i as-yezzin i unnar-is, imi ur ilaq ara kan ad yeṭṭef deg wayen kan ideg yettuxesses.
Ma txeddmeḍ kan taklut i yiman-ik neɣ tettekkaḍ yis-s di temsikniyin?
Deg unnar n tẓuri, yal anaẓur s umaḍal-is, d netta i t-yessnen, din i yettaf iman-is. Nekk ur xeddmeɣ ara kan tifelwiyin n teklut i tedfi (plaisir), meɛna ttekkeɣ yis-s di temsikniyin ama dagi di tmurt-nneɣ ama deg tmura n berra (Tunes, Lmerruk…). Am wakken diɣ tgensiseɣ taddart-iw deg waṭas n leqdicat, imi d nettat i d-irebban tteɛraḍeɣ ad d-fkeɣ tazmert-iw d wafud-iw u ad tt-id-sbineɣ s wayen xeddmeɣ.
Di tfelwiyin-ik n teklut, temmaleḍ aṭas ɣer yidles amaziɣ, amek armi?
D tidet, deg wayen xeddmeɣ di teklut, yeqqen srid ɣer yidles amaziɣ d wansayen-is akked tinḍi-s. Imi seg yizamulen n yidles amaziɣ ; afexxar, lfeṭṭa, ticraḍ dinna i d-ttagmeɣ ayen xeddmeɣ. Ḥemmleɣ mliḥ izamulen-agi, imi yal yiwen deg-sen d izen, ula d nekk syin i d-ttaddameɣ iznan-inu. Xedmeɣ ɣef yidles, ɣef tmeṭṭut, ɣef tuddar…atg.
Ad nemmeslay ciṭ ɣef udlis-ik amenzu, ma tebɣiḍ?
Deg useggas n 2019, sazergeɣ-d yiwen n udlis neɣ n umnir, i wumi semmeɣ “Marketing digital et promotion du tourisme patrimonial”, yeffeɣ-d di tmurt n Lalman, urɛad i d-yekcim ɣer Lezzayer. Am wakken diɣ i yettnuzu di kra n tensiwin (amazon). Wwiɣ-d awal deg-s ɣef tmeɣriwin d tfaskiwin tidelsanin i d-yettilin di Tizi Uzzu. Iswi-inu deffir waya, d aseḥbiber ɣef tgemmi-nneɣ, yerna ad t-issinen leǧnan n umaḍal merra. Imi tura, s ttawil n Internet, nezmer ad nesenz ɣer berra ayen nekseb, ur neḥwaǧ ara timsikent neɣ tafska. Ad yekcem yiwen ɣer tensa flan, ad yaf ayen yebɣa. Am wakken, diɣ, i yezmer ad d-yejbed lwelha n yimerrayen iberraniyen, akken ad d-rzun ɣer da.
D acu n yisenfaren i tettheggiḍ ɣer sdat ?
Aṭas n yisenfaren i yellan gar yifassen-nneɣ. Asenfar amezwaru, d asnerni d tmerrit di tmurt-nneɣ s ttawil n tirza n umerreḥ, tikli deg udrar, tuffɣa ɣer Ṣseḥra…atg. Asenfar-iw wis sin, d aheggi n tarist-iw (thèse) n dduktura, ddima deg uḥric-iw n unadi asdawan. Ma deg uḥric n tẓuri d tira, ttheggiɣ adlis, anda ara d-greɣ akk ayen xedmeɣ di teklut, d usegzi n unamek-nsen s 4 n tutlayin-a: tamaziɣt, tafransit, taglizit akked taɛrabt.
Ma tebɣiḍ ad tegreḍ tiɣri i yilmeẓyen yesɛan isenfaren i bɣan ad xedmen…
Ad d-greɣ tiɣri i yilmeẓyen-nneɣ yebɣan ad xedmen isenfaren-nsen, nekk s timmad-iw greɣ-d iman-iw akken ad ten-ɛiwneɣ deg uxlaq n tkebbaniyin timeẓyanin am wakken diɣ ara iliɣ d imwelleh-nsen. Ad d-greɣ diɣ tiɣri i yisdawanen-nneɣ, ilaq seg useggas amenzu n tesdawit ara xemmemen ɣef usenfar-nsen mačči alamma kfan leqraya di tesdawit.
Ma tzemreɣ ad aɣ-d-tefkeḍ awal-ik n taggara n tiwennit-a?
Di taggara, ad d-nini belli yewwi-d lḥal ad nefk azal aṭas i tmerrit di tmurt-nneɣ, imi nezmer yis-s ad d-nsali tadamsa n tmurt n Lezzayer. Gar-nneɣ s yizzayriyen nezmer ad nexdem timerrit ara d-yuɣalen s lfayda i tmurt-nneɣ ɣer tama n usebɣes n tisin n yiberraniyen. Am wakken diɣ, ara d-ssutreɣ deg yisdawnen yettheggin tarisin-nsen, ilaq ad xedmen asenfar n taggara n ulmud mačči d akatay n taggara n ulmud ara xedmen, imi ilaq ad as-xedmen asnas deg unnar ur yettɣama ara kan d tiẓri. Ad as-nini diɣ i Uɣmis n yimaziɣen, tanemmirt-is imi i d aɣ-yefka amkan deg yisebtar-is.
Yesteqsa-t Adaoun Abdelghani