tajmilt i Moḥamed Belḥanafi

Partager

I uzger i d-yeǧǧan lemtelWin yeɣlin ad yettwarkeḍ Mi d-yemmekti ayen imeggel Yeḍmeɛ di lɛebd ad t- iɣaḍ S ujenwi  ɣer-s i yuzzel Mi i icekkel yebda leɛyaḍ.

D ifyar n Muḥemmed Belḥanafi  i d- illulmen deg yiwet n tegnit, deg yiwet n teswiɛt akken ad  zegren yal tagnit, yal teswiɛt acku tidet ɛebben d tin n yiḍelli d tin n wass-a, d tin n uzekka !  Belḥanafi  i d aɣ- yeǧǧan ilindi kan, ur ilaq ad as-teḍru am uzger ɣef i d- yewwi deg usefru-ines yeṣṣaweḍ ucennay  agraɣlan,  Yidir, akkin s agemmaḍ ! Tatut n yirgazen at wawal, at usekkud lqayen  d tamettant –nsen tis snat. Agdud Aqbayli ur yelli seg wid itettun  imusnawen, igrawliyen, izemniyen igan ccan i tmetti-nsen akked yidles-nsen.  Yal tikkelt mi ara d-  tettunefk tegnit , leqbayel ttmektayen-d wid –nsen, ttarran-asen tajmlit akken  leqrar n lebda ad yili d amur –nsen. Ahat, d annect-a,  i yeṣṣawḍen  snat n Tdukliwin tidelsanin : Yusef U Qasi  d Si Muḥend U Mḥend   ad budden tadwlit  tis mraw  ( ɛecra) n « wussan n tmedyazt  tamaziɣt  Yusef U Qasi  d Si Muḥen U Mḥend »  i umedyaz Belḥanafi. 

Anamek n leqdic –agi d asteɛraf n ugdud  s leqdic  yeddan s lmun iga Belḥanafi  i yidles. Tamedyazt-is d tin i d- yufraren gar  yifyar n yimadyazen yeṭṭfen tiqucac  n tsekla taqbaylit am Ben Muḥemmed, Muḥya,  Lunis Ait Menguellet, Matoub Lounes, Amar Mezdad, Ferḥat Mheni, Kezar Muḥend  Ouali, Hajira Ul Baccir d waṭas nniḍen. Belḥanafi yuklal ugar n wannect-a netta iseddan acḥal d tadwilt di Rradyu tis snat,  nnuba yecban «  Leqlam Ajdid » neɣ « tibḥirin tijeǧǧigin » i warrac imecṭaḥ. Am wakken i d- yessekfel acḥal d tecennayt am Newwara, Malika Domrane…  Tajmlit ara s- yuɣalen i Moḥamed Belhanafi d asmeki, diɣ n icenayen yecnan isefra –ines am Idir, Cherif Kheddam, Djamel Chir, Mdjahed Hamid, Atmani, Taoues, Chebḥa , Mouloud Habib d waṭas nniḍen.

Di tilawt Belḥanafi  yekka-d nnig n leqdic-agi, imi lsas n tudert –is d awal. Ɣer Belhanafi, awal yugar  kulci. D netta i d tazwert  d netta i d taggara.  Deg wawal, kra yellan di tudert  yebna yewwi udem, s wawal kra yellan(  d iɛeqqid di tudert)  yefra,  yezwi, iṣeggem. Di tegnit anda lmenṭeq  yella d anadi n cwal, netta  yefka iman-is  i tmenna, yassazel imru ɣef lkaɣeḍ akken leqrar n teqbaylit d awezɣi ad yettwarkeḍ. 

Yenna-as a Bunadem

Ma ddreɣ ad weṣṣiɣ wiyaḍ

Tettuḍ lxir i k-nexdem

Tuɣaleḍ-iyi d aseqqaḍ

Ẓriɣ aksum ad t- teččem

Rnut aglim d icifaḍ ! 

Belḥanafi yefka i tidmi lewhi, talqa-s tejbed ɣer lebɛid , ɣer tuttra iceɣben amdan di yal lqern ,di yal tamurt : « acu i d anamek n tudert ? » . 

Tudert ( ɣer wid yeɣran deg udlis n tizumna, ɣer wid yeddan deg ubrid n tmusni) ur tettnerni  ara s unkaṛ n leḥsan, neɣ s lbaṭel arẓagan alamma yuɣal deg ugni ( ideg nettidir)  win iwɛan i gma-s yečč-it. Tiɣermiwin yedren i  usegrireb n zman d tid ibedden ɣef lsas n tlelli, igan ajgu n  yizerfan d aɛemmed ɣef ssalayen lebni n timadit-nsen,  yerran tamusni d lefnar yemmalen abrid di tegnatin n ṭlam,  izedwen ɣef  unadi akken ad kecment  tuffirin n tmeddurt wakali. Agdud ur neffiɣ  si tebḥat n tqulḥatin, aɣref yesmenyafen tisbeddiyin ɣef tusna   yessuzuren tafat ,  agdud am win yeddan deg ubrid n wucud. Ɣer Belḥanafi, ṣwab iban ur yedrig,  abrid-is yella,  yenǧer am wakken i d aɣ-t-id- nnan yimezwura ;  «   taqbaylit am tfunast n yigujilen, ur tettnuz ur trahhen ! »

D acu  i d axṣim n umedyaz ? Dacu yetewḥic bab n wawal ? D acu yettkukru bab n tmusni ?  Aɣbel-nsen ( di yal lawan) yiwen : Meṛṛa  ttḥezziben i yir tasusmi, acku tasusmi tecba anu  ideg yal mi ara  yezder ṣṣut d awezɣi ad yefk anza !   Ilem ɣer yal lqum yestewḥac.  Zman yeḍbeɛ ɣef yiẓra  tinfusin n yigduden yerran ddel ɣer ddaw uḍar. Zman yewwi-d timucuha n yirgazen d tullas iquzmen asawen akken  tiqucac ad knunt zdat-sen. Ddunit tedbeɛ ɣef yidisan –is lǧera n widen yelḥan  deg yiberdan ur kkin wiyaḍ. Lɛez, ulamma abrid yeṣɛab, wid it-yuɣen ɣelten tudert n lebda, ismawen-nsen  ddan d waffug n yitran akken ad rren ṭya d asemkti ɣef wazal n tafat, deg wuḍan yesburren imendyal n lḥif akked   tebrek.

Belḥanafi yella d aɛeqqa deg uzrar n yimusnawen n teqbaylit ɣer yidisan n Yusef U Qasi, Lala Xdija Tukrift, Ccix Muhend U Lhusin, Si Muḥend U Mḥend, Sliman Azem.. Ɣer yidisan-is nnernan-d yimedyazen tmedyazin yettqazamen  tallit n tura am Seguini Jugurta, Salem Amran, Ait Slimane Nordine, Metahri Hakima, Cheli Layla, Lounis Hocine, Mehdi Samira, Benkhalifa Ṣalem…. D waṭas n yixulaf i yekkan  si ljedra- ines !

Ait Slimane Hamid

Partager