Malek Ouary, amyaru ur nettwassen

Partager

Asmi ceɛlen isufa umennuɣ mgal amnekcem aṛumi, deg umenzu n wunbir 1954, izzayriyen refden tingeḥlin-nsen u ṭfen di rray-nsen d akken ur ḥebsen ara amennuɣ alama tebbi tmurt-nsen, Lezzayer, timunent-is (l’indépendance). Di tallit-agi, ula di tsekla (la littérature) tekker tegrawla (la guerre). Tagrawla yefɣen di tlisa, ineǧṛen abrid-is mtwal Lmeṛṛuk lak d Tunes yella-n daɣen ttidiren-t cwal n ṭrad. Imedyazen d yemyura, ula d nutni, bedden ɣer yidis n watmaten-nsen akken ad seɣlin azaglu-nni ten-yurzen. Leslaḥ ara sxedmen akken ad d-erren izerfan-nsen, mači d tanegḥelt, d imru (stylo). Ger yemyura « yennuɣen » s yemru ad d-nebder Malek Ouary.  Ouary ilul deg 27 yennayer 1916 deg taddart n Iɣil Ali, di lwilaya n  Bgayet anda d-ilul Jean d Taos Amrouche. Yekker-ed deg yiwet n twacult taqbaylit, Malek yebda amcwaṛ n tɣuṛi deg uɣerbaz n taddeart, winna ikemmel deg tesnawit (lycée) lak d tesdawit (université) di tɣiwant (la capitale) anda d yeffeɣ s diplum di tsekla d tfelsafit. Lweqt-agi isɛedda deg tɣuṛi, yella yettwaḥeṛṛem di tutlayt-is, taqbaylit. « As-tiniḍ ttwaceyɛeɣ akken ad ttuɣ tutlayt-iw, w’ad lemdeɣ tayeḍ, tin ara yuɣalen deg umekkan-is », id-yenna ouary deg useggas n 1974. Amecwaṛ-is n lxedma yebda-t s uselmed, acekku ur iserked ara iman-is deg uxeddim-agi yeǧǧa akken ad yekcem ɣer tɣamsa (journaliste) deg umaṭaf n radio. Tayri-ines i teqbaylit lak d wansayen d-eǧǧan lejdud tegger iẓuṛan degs, wid ara yemɣen yak di tfekka-s. Leqdic s wayes yebda, d anadi ɣef wayen d-eǧǧan imezwura, ladɣa timucuha, inzan, cna n tlawin, ansayen d laɛwayed lak d wayen yak icudden ɣer teqbaylit. Akken ad sen-yeḍmen tagara, Malek Ouary yura u yessekles (enregistré) ayen yak d-yufa. Yeggul ur yerri deg lemɛahda-s, Ouary yura ula ɣef tudert n leqbayel n tallit-is. Amek ttidiren, acu xedmen, amek sɛeddayen tignatin n lferḥ, lqerḥ, tuččit-nsen, d isental, ger wiyyaḍ, ɣef ayeg id d-yebbi awal deg waṭas n yeɣmisen.   Oaury, zyada ɣef inadiyen yexdem sya wesya, yura ungalen d-yefɣen deg tezrigin (les editions) n Fransa. Iswi-ines (son but), d iswi n yemyura izzayriyen d-yekren di tallit-is, ad bedlen yir tamuɣli-nni n tmuḥqranit s wayes ten id d-isikkid winna ten-istamren deg wayla-nsen. Gar-asen ad d-nebder Moumoud Mammeri, Mouloud Feraoun, Taos d Jean Amrouche, Mohammed Dib. Ungal amenzu d-yessufeɣ deg 1956, yefka-yas azwel « Aɛeqqa deg tissirt » anda d-yebbi awal ɣef yiwet n teqṣiṭ n ttar d-yeḍṛan uqbel 1830. Ayen yebɣa-n ad d-yini d akken agdud azzayri  yesɛa  leɛwayed-is uqbel ad d-yas umnekcm aṛumi ten-iwalan d akken xuṣṣen di ttṛebga. Di1962, Ouary yunag ɣer Paris anda ikemmel leqdic-is di tira d tɣamsa ar almi yemmut di 21 bujambeṛ 2001. 

Z.T.

Partager