Accueil Tamazight Anda tedda tmaziγt seg 1980 ar ass-a?

Allaoua Rabehi (d aselmad n tmaziγt deg tesdawit n Bgayet) : Anda tedda tmaziγt seg 1980 ar ass-a?

1451
- PUBLICITÉ -

Seg Tefsut n 80 ar ass-a, aṭas i d-yellan deg tmurt-nne&gamma,; neqqar-it-id yal tikelt deg ara aγ-tettunefk tegnit. Nezmer ad d-nini aṭas s d-tegla Tefsut n 80 i tmurt s umata, macci kan deg wayen yerzan tamaziγt. Tegla-d s usekfel n tutlayt i niqal tetteddu srid s imi n nnger: wa s tidet, wa s nnif, wayeḍ s tmara, uγalen akk rran-as azal i tmaziγt. Ass-a, ukin-as akk i tutlayt-nneγ deg Tmazγa, ama deg tmurt n Lezzayer, ama deg Tmazirt n Umalu (Lmerruk), ama deg Libya. Deg Libya ass-a, ttnaγen ugar n Yimaziγen akk γef uẓayer n tmaziγt, deg Lmerruk. Deg Lezzayer, nesselmad-itt deg tesdawit, nesselmad-itt deg yiγerbazen, amzun akken tekcem deg wallalen n teywalt, tteffγen yidlisen (isegzawalen, idlisfusen n tjerrumt, tira tiseklanin), amzun akken yettunefk-as uẓayer n tutlayt taγelnawt. Gar Tefsut n 80 d wass-a, d ayen ibanen, meqqer usurif i tger tmaziγt γer sdat deg ubrid n unerni, llan yidisan igerrzen. Maca yessefk ad nissin, ama deg unnar n uẓayer n tutlayt (annar n tsertit) ama deg unnar n tfekka n tutlayt (annar ussnan, asensegman), innin abrid γezzif, yessawen ; s ayen nebγu naweḍ ass-a, yessefk ad netteddu γer sdat, ad nettseggim yal tikelt tarrayin-nne&gamma,; ad nesseγtay tuccḍiwin i d-yettilin deg usnerni d uslugen d useqdec n tutlayt-nneγ. Akken ad yili, ad yettili wanect-a, yessulef ad tili tefra taluft n yiswi γer nra ad naweḍ, syin akin ad ilin fran yiberdan yessawaḍen s iswi, d wamek ara ttunefken wallalen iwatan i usiweḍ s iswi. Anwa i d iswi?

- PUBLICITÉ -

D acu twalaḍ deg tmaziγt tutlayt taγelnawt tuniṣibt ?

Deg wayen yerzan aẓayer n tutlayt, neẓra dakken yettunefk-as yakan i tmaziγt (ugar n 10 n yiseggasen) uẓayer n tutlayt taγelnawt maca ar tura yiwen ur yeẓri azal, yiwen ur yessin anamek n uẓayer am wa deg unnar. Ass-a, mayella daγen aẓayer n tutlayt tunṣibt, ad yili d awal kan, war azal deg unnar, war azal deg tmetti. Yelha ma yettunefk uẓayer unṣib i tutlayt maca ma deg unnar, deg tmetti amzun acemma ur yeḍri, dγa ulayγer. Iswi-nneγ niqal, d aselmed n tutlayt-nneγ deg tizi tamezwarut, syin akin kked d aselmed n tangiwin-nniḍen s tmaziγt, d useqdec-ines deg wallalen n teywalt akked tsuddwin n uwanek (institutions de l’Etat). Deg taluft am ta, yella uwanek (i yeṭṭef udabu), tella daγen tmetti (wid yesselmaden, wid yettarun, imeskaren, inaẓuren, imsiwlen s umata) ad begsen i usebded n tutlayt-nneγ (s usegged n yilugan n tira, n tjerrumt, s yisegzawalen ummiden, s yiḍrisen irennun ccbaḥa i tutlayt), ad d-fken afus n talelt akken ad tt-nessefrek, ad tuγal d tutlayt izemren i yiman-is, d tutlayt izemren ad d-tini, ad d-tessenfali yal tikti, deg yal taγult, deg yal tagnit, i yal amseflid. Acku, akken walaγ taluft, akin i uẓayer unṣib ara d-yasen seg ufella, tutlayt-nne&gamma,; yif-it ma teqqar-d tirga-nne&gamma,; ma tessenfalay-d uguren-nne&gamma,; iγeblan-nne&gamma,; urrifen-nne&gamma,; akked tumert d usirem d tifrat n wuguren : ad tili d tutlayt tagamant, ara nettiri, ara nessawal, ara nettaru war akukru, war ugur.      

Yesteqsa-t  Hocine.M

- PUBLICITÉ -