Tamaziɣt d tutlayt tunṣibt , i sin akkin ?

Partager

Tɛedda tamendawt tamaynut war lwehmat. Aya iban si tazwara. S w akka tamaziɣt tuɣal d tutlayt taɣelnawt tunṣibt meɛna ddaw ugrez n taɛrabt tutlayt tunṣibt n ddewla . Ɣef taluft yuzzel wawal: kra ( wid ur nettwali) nwan nerbeḥ dayen-nni, amennuɣ n w acḥal d aseggas( si 1949 ɣer ass-a) yewweḍ ɣer yiswi-s! Kra nniḍen ( wid yettcukkun neɣ yettwalin ugar n w ayen yellan, neɣ yeqqaren di nnesnnes , neɣ yesfan d yiman-nsen… lḥasun ur iban wamek ) nnan-d kra ur yefri imi di tilawt tamaziɣt mazal-itt d tarbibt neɣ d tawaǧǧit ( otage) n udabu akked imesɛerbuben( arabisants) yenwan as rran rreẓẓa ddaw asekkil n teɛrabt akken werǧin ad ttaf afud i wesrifeg deg igenwan n tira akked usnnulfu d -uqazem n tussniwin yettnernin seg ass ɣer wayeḍ. Akken ibɣu yektal umdan , iqass, yesseḥseb, yewzan, lmil imal ɣer tikerkas: ur yefri w-ara ɣef taluft-agi. Xuḍi amennuɣ ɣef tmaziɣt i t-iɛebban seg 1949 ɣer ass-a d tamurt n leqbayel. Idles amaziɣ wid yeɛnan a t-seftin tuget seg-sen d iqbayliyen( seg Boulifa ɛeddi ɣef Mammeri, Salem Chaker, Remdane Achab, Said Chemakh…..) merra d leqbayel. Wid id yeggan ilugan n tira i tutlayt , wid id yes nulfan ungalen s tmaziɣt, tullizin, d leqbayel, wid id yeswajden amawalen akked isegzawalen i tmaziɣt d leqbayel, wid yesseqdacen tamaziɣt deg uzeṭṭa n lweb ugar d leqbayel…Ɣef aya tamsalt n tira n tmaziɣt ulamek ad tekk si tama nniḍen bexlaf tamurt n leqbayel id qqaren diɣen kra…Abrid ɣef akka nettwali yezzi yenneḍ yuɣal ɣer tḥajurt tamezwarut : amek i d tamaziɣt amek ara tili tamaziɣt…hanun zanun zdat lmedwed neɣ lkanun …aḍaṛ ur yeddi i lmendad n tlaba yelsa…ɣef kra mazal -aɣ deg tegnit n usenfiraɛ n iḍaṛṛen, deg uzebbal deg warquqen, deg usuɣu ddaw ẓẓrubat n lkermus ( ur nzerreb I lḥaṛa ur nefki tahuski i umkan) Nekni d Imaziɣen…Ɣef aya mazal kra yettcuffu-asen uqendur mi ara ad yeḍṛu umagnu( l’ordinaire). Ttwalin-t am akken d amaynut neɣ ahat d tadyant yeffɣen i tannumi! Aḥlil. Win werǧin yeẓran tafat yettwehim deg ifeṭṭiwej. Akka dɣa deg ussan-a yekker-itt wawal deg Facebook ɣef Moqrane Ait Larbi yugin ad isuqqel ɣer taɛrabt i lqaḍi ( juge de de paix) anzi n teqbaylit. Ɣer tuget n wid id yewwin ɣef tamsalt agi, ayen-nni iban-sen d tirrugza ur nesɛi tamtilt( un fait d’arme), xuḍi lemmer id ak terbiḥ a ul, ayen-nni yedda d lmeɛqul: amek akka ara d yessuter lqaḍi asterǧem n tutlayt n tmurt di tmurt-is ɣer tutlayt nniḍen ( lemmer ad nini tidet d tajentadt) yellan ula d netta-t d tutlayt yefkan iẓuran di tmurt? Meɛna tikwal tabernint mačči akken yejbed lxiḍ I taddawer… Akka id teḍṛa d tamaziɣt, deg lawan deg nettraǧu tanaṭ( decret) ara iḥettmen ɣer yal tasudut( institution) ad tebdu aseqdec n tmaziɣt ( a nwali ɣef tijellabin n sselɛa deg-s tira s tmaziɣt, ɣef tiplakin, ɣer tibitrinin n tḥuna, trini anda ma nedda tira s tmaziɣt .) Awah nekni mazal nenwa anṣib deg ixmir… armi iɣ yerra lweɛd ɣer yir askasi am lqum –nni yesɛeddan leqrun d anadi ɣef anta id yezwaren ɣef anwa id yezware ma d tamalalt neɣ d tayaziḍt… id turwemt a tilawin am akken is yenna Muhya!

Ait Slimane Hamid

Partager