Accueil Tamazight Nekkni…

Ubriz n Ugraw n Yimedyazen Yezdin Amedyez : Nekkni…

4257
- PUBLICITÉ -

Nekkni, s tnac n yimedyazen, Kaci SADI, Moussa SALMI, Hocine LOUNI, Mohamed AOUCHICHE, Salah LOUNI, Lyes GUECHTOULI, Fahem DJOUDI, Salima DALI, Mohand-Akli DJOUAHER, Toufik HESSAS, Rabah KADDOUR, Akli AIT BOUSSAD, neddukel d agraw amunen, ilelli, nsemma-yas : Agraw n Yimedyazen Yezdin. Neddem-d asekkil amezwaru n tunṭiqt tamezwarut n wawal amezwaru « Agraw » (A), nerna-d tlata n yisekkilen igan tunṭiqt tis snat n wawal wis sin « Imedyazen » (Med) akked tlata n yisekkilen igan tunṭiqt tamezwarut n wawal wis tlata « Yezdin » (Yez) dɣa nessufeɣ-d isem AMEDYEZ, d isem unṣib n ugraw-nneɣ yezdin ama deg yiswiyen, ama deg tmuɣliwin, ama deg tfelsafit n tmedyezt neɣ n tsekla s umata.AMEDYEZ, yesḥassef ɣef liḥala i deg i d-tegra tmedyezt tamaziɣt-taqbaylit akked wid i tt-id-yesnulfuyen deg tmurt-nneɣ, imi aya d uya n tfaskiwin n tmedyezt i d-yessifriren acḥal d amedyaz d tmedyezt yuklalen azal ɣur ugdud ɛeddant yiwen ur yeẓri, amzun acemma ur yeḍri ! Aya d uya n yimedyazen d tmedyazin yufraren i yuran acḥal d ammud n tmedyezt, ala ayen yuli uɣebbar ur yeffiɣ. Anda-tt taɣect-nni n ugdud yettzuxxun s yimedyazen d tmedyazin n leqrun yezrin ? Ad tzux ihi s wid n wass-a ! Anda-t umussu aduklan, s waya d uya d tidukla tadelsant, i yeqqaren nqeddec i yidles, netta yesmenyif ccḍeḥ d rrdeḥ ɣef tmedyezt ? Anda-t umedyaz ? Ɣer yigduden-nniḍen, imdanen s umata ttarun ; ahat ulac win ur nesεi ara tazmamt-is n waktayen anda yettaru yal tikkelt, ama d ayen yettεeddin fell-as, ayen yedder neɣ ayen yettḥulfu, ladɣa aktayen n tayri n temẓi d tedyanin qessiḥen. Wa yettaru i wakken ad yessenqes teqseḥ n wayen i t-iqerḥen ; wa i wakken ur itettu ara ayen iεeddan fell-as, ama d lferḥ, ama d lqerḥ. Wa yettaru amzun nnig lebɣi-s, amzun yettuḥettem fell-as ad yaru mulac ur t-yetthenni ara lxaṭer-is… ; ma d nekkni ɣur-neɣ, xas ma llan wid yettarun aktayen-nsen, ur ggiten ara. Yuɣ lḥal, win yesxerbicen akka kra yettusemma d amedyaz ! Ayen i tt-yessigren, llan ula d wid ur nessin ad d-arun ula d yiwet n tefyirt ttusemman d imedyazen ! Tawaɣit tameqrant : di kra n rradyuwat akked tilivizyuwat d tuget n teẓrigin akked tdukliwin tidelsanin, d wi i d-yufraren ! D wi i d-ttawin daɣen akken ad ɣren, ad sneqden, ad selḍen ayen uran wiyaḍ ! ( Di temsalt-a, tiddukla tadelsant Adrar n Fad n At Smaɛel n Bgayet txulef abrid i d-wwint tdukliwin-nniḍen imi ugar n 12 iseggasen aya nettat tettara tijmilin i Mouloud Mammeri akked yimedyazen ilmeẓyen n tura ! Tuklal tajmilt.). Tin yernan ɣer-sent, tasdawit, ma nekkes kra n yimnuda i nezmer ad d-neḥseb s yiḍudan n yiwen n ufus, ur tekkir ara i usenqed d usiffi n tmedyezt tamirant. Kra n unadi i d-yellan di taɣult-a, ma ur t-nufi yettawi-d ɣef yimedyazen n lqerun iɛeddan, ad t-naf ala tamedyezt yettwacnan i yerza. Xas ma llan yimnuda i d-ibedren neɣ wehhan-d ɣer wammuden i d-yeffɣen imir-a, awal nezwar-d deg-s : idlisen n tmedyezt yuklalen ad ffɣen yuli-ten uɣebbar. Ma d tifaskiwin n tmedyezt anda i yezmer umdan ad d-iḥawec neɣ ad d-yezdem, ayen ala, aṭas deg wayen yufraren, imnuda ur rezzun ara ɣur-sent. Lḥaṣul, d lḥers d ddel akked tsertit n usfulkleṛ i d-sseɣlin ɣef tmedyezt tamaziɣt-taqbaylit ama d imḍebbren n tmurt-nneɣ ama d agdud yefkan afus di tmeslayt d tsekla akked yidles-nneɣ i d-yesneṭqen agraw AMEDYEZ.

- PUBLICITÉ -

Tamuɣli-nneɣ…

AMEDYEZ ihi, yebɣa ad yessaki, ad iwelleh imedyazen imaziɣen-iqbayliyen yettarun tamedyezt neɣ ayen nniḍen. Deg ugraw-a, tesdukel-aɣ tikti n tsekla deg tira-nneɣ. Nerra tikti d asefren amenzu seg yisfernen n tmedyezt. Ɣur-neɣ nekkni, tugna sufella i terna. Ma tugna d ssbiɣa, tikti d llḥiḍ. Ur tezmireḍ ara ad tsebɣeḍ leḥyuḍ ma ulac-iten ! Nekkni d itiktiyen, nxeddem tamedyezt tatiktit. Ma d acebbeḥ n tmedyezt s talɣiwin neɣ s yisental neɣ s tɣuri, yal yiwen s uɣanib-is. Tamuɣli-nneɣ daɣen txulef tid n wid i d-yeǧǧan awal : «Ur d-ǧǧin yimezwura ayen ara d-nebder nekkni», neɣ tid i d-ǧǧan leqrun di tektabin yettwaqeddsen almi i d aɣ-d-wwḍent s teqbaylit: «Ayen i d-iḍerrun, yeḍra-d zik yakan, ur tesɛiḍ d acu i d-yennulfan» !… Ayagi mačči d ankaṛ i nenkeṛ kra n wayen i d-fkan yimezwura, lameɛna d tamusni i aɣ-yecqan ad tt-nesnerni ɣef wat zik-nni, yernu s tmuɣli tamirant tatrart i nebɣa ad nwali, mačči akken i tt-walan nutni. Ula d ismawen n tẓuri-agi tis xemsa werɛad rkiden s tmeslayt-nneɣ. D leqrun aya, iles amaziɣ-aqbayli yettfeṣṣil initen n wawal i yetteẓẓu deg wurti n tmaziɣt-taqbaylit i deg i d-tettemɣi yal tawsit n tsekla timawit, tasekla yellan d taɣessa n tfekka tadelsant taɣerfant s wudmawen-is yemxallafen. Gar wudmawen-agi, ayen yettusemman tagara-agi « tamedyazt ». Awal-agi «tamedyazt» yeṭṭfen amkan n «poésie» s tefransist, nettwali yeṣweb ubran i t-yebren mass Kamel Bouamara i d-yessumren awal « tamedyezt » akken ad t-yessemgired akked tin yettarun « isefra ». Nerra-d awal « isefra » gar txebbicin imi i t-nettwali d awal ur nwulem ara. « Asefru », d yiwet gar talɣiwin n tmedyezt. D talɣa tamuḥendit. D tesɛa yifyar ifeṣṣlen ɣef tlata n tṣeddarin i deg yal yiwet tebna ɣef tlata yifyar : amezwaru d wis tlata d at-sebɛa tunṭiqin, alemmas d bu-xemsa tunṭiqin. Akka ladɣa i iɛeggen Mouloud Feraoun asefyer n Si Muḥend U Mḥend. Dɣa ula d Mouloud Mammeri, deg udlis Isefra n Si Muḥend U Mḥend, s trumit, yeǧǧa awal « Isefra » akken yella. Amzun d isem amaẓlay. Asefru d talɣa. Am wakken llant talɣiwin-nniḍen : izli, tizlit, aḥiḥa, lmudawala (talɣa n ddker/lemdiḥ), atg. Ihi, nekkni nettwali awal ara d-yezgen swaswa i wayen yesduklen talɣiwin-agi, d « amedyez ». (Neqqen kra n tunṭiqin n tefyirt « Agraw n Yimedyazen Yezdin » armi i d-fkant AMEDYEZ). Meḥsub, amedyez yezmer ad yili d izli, d asefru, d lmudawala, atg. Akka, ad yeddukel uẓar : tamedyezt/timedyaz, d ayen din d amedyez/imedyaz i yettaru umedyaz/imedyazen neɣ i tettaru tmedyazt/timedyazin. Ma deg uslugen n tira n tmedyezt, ad d-nsumer ad yettwaru ufyir iweznen akken yettwanṭeq ma yella ɛekkren yilugan lmizan-is. Akka i as-nufa ixef-is. Ulamek i neddu deg ubrid i deg i d-nelḥa armi d tura. Ɣef waya, AMEDYEZ ad yessuddus tidwilin d temliliyin i usetkaki d uselmed n wayen akk yeqqnen ɣer tmedyezt ama d tussniwin n tmeslayt d tsekla ama d tussniwin n umdan d tmetti. Yerna, ad d-yelhu d leṣnaf n tsekla merra : ungal, tullist, atg. Am wakken daɣen ara yeg azal meqqren i usuqel ɣer tmaziɣt-taqbaylit akked usenqed aseklan s tmuɣli tusnant. Ad tettili Tuffɣa taseklant yal tasemhuyt i deg ara d-nessufeɣ leqdic-nneɣ.

Leqdic ara yilin

D leqdic ara yilin deg uswir asdawan ara iɛerḍen ad isemmi kra n temsal n tmedyezt neɣ n tsekla s umata. Mebla ma yettu tudert n umedyaz di tmetti d yizerfan i t-id-iṣaḥen di tudert n tsertit d tfelsafit akked tẓuri. Ayen irkel ara d-yessufeɣ ugraw AMEDYEZ, d asnulfu neɣ d asenqed, ilaq ad yaweḍ ɣer medden ama s yiɣmisen d rradyuwat akked tilifizyuwat d Internet akked yidlisen, ama s uṭerjem ɣer tmeslayin-nniḍen. Ihi, ɣas akka AMEDYEZ ixulef at zik n leqrun akk yezrin s nitni s tmuɣliwin-nsen yebɣan ad qelɛen iẓuran neɣ ad ten-sserkun s yir tamusni akked ukellex i lɣaci, yelli tiwwura-s i wid yebɣan ad ḍefren tiktiwin-is ama d imɣaren d temɣarin ama d ilmeẓyen d telmeẓyin, d isdawanen-imnadiyen neɣ d imura-inaẓuren ; si tmurt n Leqbayel neɣ si temnaḍin-nniḍen n tmurt n Lezzayer neɣ tid n tmura n Tferka Ugafa yettmeslayen neɣ yettarun tamaziɣt-taqbaylit neɣ timeslayin timaziɣin-nniḍen.

AMEDYEZ Bgayet, ass n 21 yunyu 2016

- PUBLICITÉ -