Accueil Tamazight Iberdan akk, ttawin ɣer Ṛṛum

Ṛṛum neɣ timlilit akked umezruy : Iberdan akk, ttawin ɣer Ṛṛum

815
- PUBLICITÉ -

Ur telli Ṛṛum, d tiɣremt yellan am tiyiḍ. D tiɣremt tanaṣlit i yeǧǧan lǧeṛṛa deg umezruy n talsa d yigiman n yisebtaren i yettwuran s uṛeɣ d yimeṭṭawen.

- PUBLICITÉ -

Dayen i isehlen maḍi ad tɛeccqeḍ deg-s ɣas d tikkelt tamezwarut deg-i ara tesserseḍ iḍaṛṛen-ik deg-s : d aḥulfu ur tessineḍ yakan ara ak-izedɣen, ladɣa ma d tirza-inek tamezwarut ɣer-s. Ṛṛum d tamaneɣt i icebbḥen nezzeh ɣas akken tikebbaniyin ɛerḍen-t ad as-sekksent kra di thuski-ines s udellel di yal tiɣmert n yifuras-sent, i wakken ad senzent i yimerrayen, i d-irezzun d igiman yal aseggas, ɣer tmurt n Ṭṭelyan . Akken yella d anzi , ‘’Iberdan akk, ttawin ɣer Ṛṛum’’, d tidet mi ara tawḍeḍ ɣer « Forum » arumani, tugna tamezwarut ara d-yerzun ɣer-k, d akken tiɣremt-agi, tella deg yizri, tuɣ adeg ameqqran deg umaḍal, ama d taskekt neɣ tasedga i d-yeqqimen deg wayen i d-yeggran deg yiɣerban i mazal bedden ur ɣlin ara. U yal adɣeɣ yettbeggin-d d akken taɣerma tarumanit, teǧehden akken ǧehden iɣallen d wallaɣen n win i tt-yebnan. Mi ara yaweḍ umerray ɣer Ṛṛum, amḍiq amezwaru i ɣef ara inadi d Tala n « Trevi », d yiwet n tala i yezgan teččuṛ d imerrayen n yal tamurt di ddunit. I wakken ad d-txedmeḍ tawlaft, ilaq-as ṣṣbeṛ n sidna Yub, imi yal yiwen send ad yexdem tawlaft, ilaq ad ideggeṛ yiwent n tferdist n yidrimen ɣer Tala n Trevi. D ansay neɣ d lfal i wakken ad ad-tuɣaleḍ tikkelt-nniḍen ɣur-s. Gar wid nesteqsa dinna nnan-d d akken ‘’yal ass, taɣiwant n Ṛṛum, tleqeḍ-d alamma 2000 euros i yettuɣalen ɣer yiwet n tdukkla yettεawanen imeɣban. Adeg-nniḍen anda ur tezmireḍ ara ad terzuḍ ɣer Ṛṛum war ma terziḍ ɣur-s, wagi Colesseo (colisée) d azamul n Ṛṛum i yebna ugellid Vespasien deg useggas 70 send talalit n Ɛisa. Ifuk lebni-ines deg useggas n 80 sɣur agellid Titus. Colesseo, d taqacuct anda tewweḍ tasedga n tɣerma tarumanit, d asayas i yezmer ad yawi alamma d 75 000 n yimdanen anda ttwalin ihanayen n yimenaɣen (les gladiateurs).

Asekraf n Tullianum neɣ anza n Yugurten

Tamawt-nniḍen, d akken Ṛṛum, d tiɣremt yeččuren d tiliwa di yal adeg. Tella yiwet, tin i yiwwin allen-iw, d tiliwa d Navona. Tasreɣta-ines, tecbeḥ nezzeh. Tebḍa ɣef kraḍ n yiḥricen u yal tala s thuski-s. Yal amerray d acu i t-yewwin ɣer Ṛṛum : wa d tahuski wayeḍ d asgunfu. Maca, ma telliḍ d amaziɣ, ad twaliḍ Ṛṛum s tmuɣli-nniḍen, ladɣa tradat yellan gar yigelliden-nneɣ am Yugurten d Masensen d yigelliden irumaniyen . Nekk, rseɣ deg unafag n Ṛṛum ɣef 11 n yiḍ, maca ufiɣ-tt tzehher , llan yiṭruliyen, ldin yisečča. Leḥḥun medden deg yiberdan ɣas akken semmeḍ lḥal. Anect-agi, ibegen-d d akken tamurt-nneɣ, mazal abrid ɣezzif i wakken ad tizmir i tmerrit akken iwata . Azekka-nni akken yuli wass, ṭṭfeɣ abrid ɣer « Forum » arumani i d-yezgan deg umḍiq n « Piazza Venezia », di tmaneɣt n Ṛṛum. Yewɛer, ad ak-yeɛreq ubrid imi kullec yesuddes : yal aɣlad s yisem-is, Imi wwdeɣ ɣer umḍiq, ufiɣ-d iman-iw sdat n Usekraf n Tullianum, maca deg tilawt, Asekraf n Tullianum yella s ddaw n teglizt (église) San Giuseppe dei Falegnami. Deg usnubeg, tin yellan din, tenna-d : ‘’Ma yella tebɣiḍ ad tkecmeḍ ɣer Usekraf akked Forum arumani neɣ… Mazal ur d-tfuk ara awal, nniɣ-as : ‘’Bɣiɣ ad kecmeɣ ɣer Usekraf n Tullianum seld ad waliɣ ayen-nniḍen. Xelseɣ 10 euros. Tekcem yid-neɣ temnirt-nni (la guide) ɣer Usekraf. Tebda tettmeslay-d ɣef umezruy n Usekraf s teglizit d yismawen yettwassnen i yettwaḥebsen deg-s, maca akken sliɣ i yisem n Numidya, neggzeɣ-d, nniɣ-as: ‘’D anect-agi i ttnadiɣ. « The kig of Numidia Jugurtha  » Tezmumeg-d temnirt-nni, ahat mačči d amaziɣ amezwaru ara ixedmen am nekk, twehha-d ɣer uɣṛab i d aɣ-id-iqublen, tenna-d : ‘’Wali deg umuɣ-inna yettwaɛelqen ad tafeḍ isem d useggas deg-i yettwanɣa ugellid Yugurten’’. Imi qerbeɣ, ufiɣ yura-d: GIVGVRTA RE DI NVMIDIA MORTO PER FAME AN 104 A.C.  » Yugurten agellid n Numidya, yemmut s laẓ deg useggas 104 send talilit n Ɛisa’’. Deg umuɣ-nni, twanɣan akk yimeḥbas s tmezliwt neɣ s txennaqt, ala Yugurten i yemmuten s laẓ. Imi lliɣ xdmeɣ-d tiwlafin i yisem ugellid Yugurten, mektaɣ-d Lwennas Maεtub ula netta yerza-d ɣer usekraf n Tullianum akken i d-ttbegginent tewlafin yellan deg uxxam-is deg Tewrirt n Musa. Ahat ula d netta yugem-d ciṭ n yiman n uzbu n ugellid-nneɣ deg usalay-agi. Seld, nerna nsub ɣer uswir yellan ddaw-nneɣ anda yella lḥebs, yettweɣleq si yal tama, yedyeq ayen din. Asteqsi amezwaru. Amek adeg am wagi, ad yawi tafekka n Yugurten ? Mebla ccek isɛedda Yugurten ussan qessiḥen uqbel ad yessufeɣ taneffut (rruḥ) : laẓ, ṭlam d leɛtab. Maca ayen yugaren aya, d lexdeɛ n wid yellan yid-s, Buxus i t-yesenzen seld imi isuɣes taflest d akken Ṛṛum tettnadi talwit seld 7 yiseggasen n tṛad. Ur yexsir ara ṭrad Yugurten, ur yessris ara amrig, maca yettwawet s deffir sɣur wid yenwa d atmaten-is. Mmektaɣ-d d netta i d aɣ-d-yeǧǧan ‘’ad nerrez wala ad neknu « . Din i gziɣ d akken ur yelli ara d awal kan imi walaɣ-t d tigawt. Ur t-teǧǧi ara Ṛṛum i laẓ, armi teẓra d tidet d win ur nettnuzu ur nkennu . Sḍis n wussan deg Ṛṛum, aṭas n yimeḍqan i d-walaɣ, maca , tugna n Yugurten, tugi ad teffeɣ aqerruy-iw. Dɣa nniɣ-as :’’ Ad aruɣ ayen walaɣ, ahat ad yennefsusi ciṭuḥ lxaṭer-iw.

Dahmani Bilal

- PUBLICITÉ -