Tasertit deg tmedyazt taqbaylit

Partager

Ayen yak i d-nniɣ

Fehmet a medden

Mačči ɣef tin bɣiɣ

I kfan ifaden

Xas la d-ttmesliɣ

D ayen ak nniḍen

Deg ul-iw ẓriɣ

D acu i di-qerḥen

Deg yiseggasen n 70 temdyazt teqbaylit, tebda tettefeɣ i unar n tguni deg akken teglugel tettel acḥal n lesnin yakan.

Aya yella-d s lmendad n imedyazen i d-yegren ɣer reḥba n tira akked n tesekla am Ben Muḥamed, Ferhat Imaziɣen Imula, Idir, Ait Menguellet, uɣur ara d-yernu ar deqqal Matoub Lwenas, Malika Doumran, weεzib Muhend Akli, Ɛmer Kubi, Muḥya d waṭas nniḍen.

Lunis netta yebda anekcum ɣer ugni n tmedyazt tasertit s leḥder anwa ur necfi ara i tizlatin-is « aεeṭar, semmeḥt-as ɣef ayen d yenna ». Maεlum i tezwara lebni n yisefra icudden ɣer tsertit yella s lamεun akked d lemtul. Imedyazen bdan sakayen agdud ɣef yidles-nsen amaziɣ uɣur εnan waccaren n tatut akken ad t-tegzren s lḥder imi di tallit-nni ulac tilelli n umeslay. Deg uḥric-agi yenna Ferḥat :

Ɣef laεyun ttmeslayen

Nekni ur neẓri d acu

Wissen d timi neɣ d allen

Neɣ dayen nniḍen nettu

Akit a widen yeṭsen

Idles –neɣ la irekku

Defir n tiɣri tella-d tiɣri yuɣal-d ṣṣut si yal tama. Aɣbel yerḥen imedyazen d akken medden ad rran lbal ɣer tutlayt-nsen akked d idles–nsen, yebɣa ad yesebleε lbir n lawan deg uzabuq-ines:

Kem gar teqbayliyin

Yellis n tudrin

Ɣef tuyat tbubeḍ taεkemt

Ilaq ad trebiḍ mmi-m

Mmla-s tiqdimin

Selmed-as yak tameslayt

Iles n lejdud ad d-tyisin

D idles n tmurt-im

Selmed-t uqbel a d kem ifat

Nig aya-gi, yela diɣ uleqqem n usirem deg ulawen n yemdanen, i wakken xas tettban tegnit teṣεeb, iberden sawnen, ur berrun ara i leqrar, ur ttayasen ara. Yenna Lunis :

Urgaɣ am akken d ṣseḥ

Assa mačci am yiḍelli

Urgaɣ am akken d ṣṣeḥ

Ḥedrɣ i udrar yuki

Urgaɣ am akken d ṣseḥ

Agris i t-yedlen yefsi

Yelḥa lhal yuzzel wawal, lsenin sawalen i wayen niniḍen. Deg isaggasen n tmayin iban-d belli ilaq awal ad yini ayen yellan, ad yeskfel lbaṭal i d-yeɣlin ɣef tmaziɣt, ilaq timadit n ugdud ad ttubeεzeq am wakken id as yenna umedyaz :

Abeḥri n tlelli

Xas ṣud-d fell-i

Yidek awi-yi

D abrid n lεali

Jeddi d amaziɣ

Nekk d amziɣ

D amaziɣ ddreɣ

D amaziɣ ara mmteɣ

Abrid n tegrewla yenjer metwal tilin n tmaziɣt akken a d tesεu amkan deg tmurt-is, a beεda mi d tevra tadyant n yibrir 1980. Tugdi yenquqel lsas-is, xemsa ttwaksen-t ɣer yimmi, Matub ur yeduri kra :

Xas ḥarni rebεa leḥyuḍ

Xas lfinga ad tt-ttwaliɣ

Xas lḥif ayi-d-iṣuḍ

Xas yecceḍ ubrid ara wwiɣ

Ma nnan-iyi-d s anda tleḥuḍ

Ad asen-iniɣ nekk d Amaziɣ

Ẓrubat d ifergen n lxuf ttwaksen, yeɣli uɛled n ukukuru, terɣa tattalt n ustehzi, awal yegga-d timejatin yuɣal umyag n teqbaylit yettmal-d ayen yellan mebla tuzya d ttunḍa. Ulac tamsalt icudden ɣer umzruy-na&#611,; ɣer tsertit yeǧǧa akken mebɣir ma iεeba-t. kra yeḍran neɣ i d-iḍerun tamdyazt n teqbaylit terra tamwat ɣur-s, ur teǧǧi ara ad iεedi kan akka mebɣir ma yeẓra ugud s wanect-nni. Yenna Lunis :

amacahu

Ɣef udrar mi d yerra ṣṣut

Lhiba-s tewweḍ-d arraw-is

Amacahu

S idmaren i ttqabalen lmut

Seεerqen i uεdew later-is

I tnegerut

Amek ara yefru ssuq-is ?

Weṣṣan si zikk

Ɣef temεict n daw uḍar

Akken aneggaru ad d-yer ttar !

Ger yiberdan yesawnen yessan d isananen, ala s udem n temdayat i yenquqel uɣareb n tguni. Ala s walal i yettwakkes ukraf n wallaɣ d tiderɣelt ɣer wallan. Ala ttawil n tmedyazt i illan d allal akken agdud ad iẓer acu id as-d-ttheggin ussan. Yuɣ lḥal lebni n tmedyazt teqbaylit tasertit ur d-yusi ara kan akka imi yella- as d lsas Sliman Azem i d –inbhen si zik ɣef anect-a :

Teẓram yak a leqbayel

Anwi i d mmi-s n lasel

D win yettḥezziben i nnif-is

Lukan nemǧaza naεdel

Rray-nneɣ ad yedukkel

Kul wa as–id-yeḍher umur-is

Ma nettεemid i lbaṭel

A nuɣal yakk am ṭbel

Kul wa ad iheggi aεrur-is

Ait Slimane Hamid

Partager