Accueil Tamazight A Muh, a Muh !

A Muh, a Muh !

2341
- PUBLICITÉ -

Zrin 28 n yiseggasen segmi i iɣab Slimane Azem seg lqum-a. Mmi-s n Ugni Ggeɣran yenfan yakan si tmurt-is yemḍel di Moissac di tmurt n Fransa ass n 28 di yennayer 1983. D amedyaz i ileqmen ayen yeẓẓa Si Muḥend, Dda Sliman, akken akk i as-ssawalen widen i t-yesnen, yezga-d di lmendad i yiɣriben n tallit-nni. Tizlatin-is, d tid i d-yessebganen tudert n Uzzayri di tmura n lberrani. Deg useggas n 1940, yessekles tizlit tamenzut anda icennu :

- PUBLICITÉ -

A Muḥ a Muḥ,

Kker ma ad tedduḍ ad nruḥ.

Deg yimir-nni ifaq yakan s terzeg n lɣerba. Yeḥsa belli amdan akken yebɣu yettidir anda nniḍen, yezga yettwahsab d aberrani. Ala deg tmurt-is ara yaf iman-is. Degmi yenna deg yiwet seg tezlatin-is :

D aɣrib d aberrani

Di tmura n medden

Lweḥc u lemḥani

D Rebbi i iraden.

S ufyir-a aneggaru, anda yettɛani ɣer win i t-id ixelqen, i yesḥassef ɣef liḥala ideg tezder tmurt-is, imi tegguma ad terfed arraw-is. Nfan akk ɣer tmura n lberrani, d anadi ɣef temɛict, imi anekcam arumi yesberber ɣef Lezzayer, yerra ddaw n yifer-is ayen akk i tesɛa n lxir, labeɛda tiferkiwin. Ifures tagnit imi d tallit n tfellaḥt, yekkes akk i yimdanen iḥerqan nsen, yerra-ten d ayla-s. D ayen i yeǧǧan Dda Sliman, yerfa, mi akken yecna :

Ffeɣ ay ajrad tamurt-iw

Lxir-nni n zik yekfa

Ma d lqaḍi i ak-yessenzen

Awi-d leɛqed ma iṣeḥḥa.

Slimane Azem, imi yessawaḍ-d s tezlit ayen ttidiren watmaten-is di lɣerba, yezga yetḥeyyer. Tuɣalin ɣer tmurt, ur tessunefk ara, imi laẓ yewweḍ-d ɣer yimnaren, inig ẓẓay. Dɣa yenna :

Ata-n wul-iw yetḥeyyer

Ma ad yeqqim neɣ ad iruḥ

Ma iruḥ yebɣa ad yeqqim

Ma yeqqim yebɣa ad iruḥ

Ur iruḥ, ur yeqqim

Mi akken ara d-yemmekti tamurt-nni ɛzizen fell-as, yerna ur yezmir ad d-yerzu ɣur-s, Dda Sliman yessugen-d yiwet n tugna anda yuzen afrux ad isellem akk ɣef yiqbayliyen. Afrux iferelles d amceyyeɛ iwumi yessuter ad yerzu, yenna-as :

Ay afrux iferelles

Ad k-ceyɛeɣ awi-d ttbut

Ɛelli di tignaw ɣewwes

Awi-iyi-d lexbar n tmurt.

D ayen dɣa i d-yessebganen amdanen i mazal turez tfekka-s ɣer wakal anda i d-yekker. Di tezlit-a, ur yettu tamnaḍt amzun akken da i yettidir. Dda Sliman, yerra ddehn-is ɣer waṭas n temsal i yettqabal yiminig. Iɣeblan ggten fell-as, wid n lxedma, yir tamuɣli yezgan fell-as, akked yiɣeblan n tmetti n tmurt-is tanaṣlit. imdanen ttwalin aɣrib d adrim, timetti taqbaylit ur tessaweḍ ara ad tennefsusi si kra akken n leɛwayed i tt-iɛegben. Tagi, ad tt-naf anda akken yesker, ameddakel-is Hamid, yeɛreḍ ad t-id yerr ɣer leɛqel-is. Netta, yesbab akk tilufa i baba-s d uḍeggal-is i yettnaɣen ɣef uqerruy-is :

A madame encore un verre

Si lɣecc le père et le beau père

Mǧazan, hudden-iyi axxam

Ɣeḍlen-iyi deg yixmir

Ssamsen-iyi iɣbir,

Tout ça, à cause de ma femme.

Tameṭṭut, teṭṭef amur-is deg tezlatin n Slimane Azem. Yella wanda i as-yefka udem n tin yemmuɣebnen, am temsalt i d-yecna deg tezlit-a. Anda akken, yeǧǧa-tt deg uxxam-is, netta yuneg ɣer Fransa, baba-s yessexdam-itt am wakken d…aɣyul. Yenna :

Ceyɛeɣ i baba lmanda iwakken ad d-yaɣ aɣyul

Ziɣ d tameṭṭut-iw i yerra d aɣyul !

Deg wudem nniḍen, yefka-as « tawuri » n tin yernan argaz-is, tettḍebbir deg-s. Din i as-yefka isem n « lalla mergaza ». Swaya i nezmer ad nebder asqerdec n temsal icudden ɣer tmetti i yesɣerbel umedyaz deg yisefra-s. Ɣer tama n Ccix Nurdin, ad fell-as yeɛfu yerḥem, Dda Sliman yesnerna i unnar n tmedyazt-is. Din ara naf aseqdec n teqbaylit s wudem nniḍen. « Teǧǧa-iyi axxam d asemmaḍ » ! D tanfalit ahat ur nessexdam ara deg yal ass n tudert nneɣ, maca anamek-is lqay, mačči d kra. Wagi, mi akken terfa tmeṭṭut-is, twureb s imawlan-is, mebla ma yeẓra. Mi d-yuɣal yaf-d axxam yexla, dɣa yesseqdec awal-a n tesmeḍ. Seg tedṣa ɣer leḥzen n tidet n tallit, Dda Sliman yessuzun kra n win i as-isellen. Yessedha s temsalt-nni n « tmesrifegt yuḍnen timmist ddaw n yifer-is », « iḥawel ddewwara… », atg. Maca, deg waṭas n tegnatin, amedyaz yesseqdac altaf tubya. Ad yessedhu iwakken ad yessaki imdanen. D tarrayt icuban ɣer tin iɣef tekkan yimusnawen n usedwel iwakken ad lemden yigerdan timsirin nsen. Nnig n tlufa akk i d-nebder, amedyaz yumen d akken tutlayt-is ad d-teḍher fell-as tafat. Yak yecna : « Ɣef teqbaylit yuli wass. » S tidet, ur yelli d win ara d-yinin kan, ulac aya, ulac aya…Maca, asirem-is d win ireṣṣan. Ur d-yenni ara belli melmi ara yali wass ɣef teqbaylit, neɣ acimi yugi ad yali wass fell-as. Dagi, ad ncud awal-is êr wiyaḍ i d-yernan. Amek ihi, deg uḍebsi-is aneggaru, yecna ɣef lehwel yettnekkaren deg tmura, almi i d-yebder ula d Mekka. Ur ḍulen ara iseggasen, iwakken ad neḥḍer i wayen yeḍran dɣa deg uxxam-agi n Rebbi asmi msekfan gar-asen yemẓuren. Aṭas i d-yennan d akken yella kra n win i as-d-yeskanayen licara n wayen ara yeḍrun. Wi iẓran ?

Sylia.M

- PUBLICITÉ -