Taddart n Ighil Bouchene, di tɣiwant n Ait Aissa Mimoun, tuki-d tineggura-a, dɣa tger-d ɣer unnar tikti neɣ asenfar n usicbeḥ n taddart.
Fuṛsen yimezdaɣ n taddart tagnit-agi n ukman deg yixxamen, i wakken ad lhin s leqdic icudden ɣer tezdeg. Dɣa di tazwara n waggur-agi n remḍan, sɣamen-d i twizi n ufras n taddart si rrif armi d rrif. Kksen leḥcic, fersen tiregwa n waman, rnu ɣer waya asizdeg n yizenqan n taddart. Tuɣal tefka iẓuran tekti-a n usicbeḥ n taddart, dɣa sɣamen-as-d s wadda. Yal amezdaɣ yettɛawan s wacu yezmer, wa stexriḍt, wa s yiɣallen, wayeḍ s tikta, wayeḍ wayeḍ… Ula d aselway n tɣiwant-agi, Mass Akli Chabane, yefka-d afus n lemɛawna i yimezdaɣ n taddart-is. Takti-agi, tennerna deg wallaɣen n yimezdaɣ n taddart-agi, armi uɣalen umnen yis-s, dɣa begsen-as-d akken ilaq lḥal. Mbeɛd mi kfan asizdeg d ufras n taddart, uɣalen ɣer usicbeḥ d ureqqem-ines s waṭas n tɣawsiwin. Gar usbaɣ d usuneɣ n leḥyuḍ n taddart s yizamulen n tmurt n Leqbayel : Tilawin, ixxamen, tiliwa, amaziɣ…atg. Yal lḥid d tafelwit n teklut, i yesɛan assaɣ d yidles d tmetti n uqbayli. Am wakken diɣ i ttheggin i lebni n yiwet n tala (tasebbalt n waman) di tlemmast n taddart-agi. Yella-d diɣ ureqqeɛ n yiberdan d yiɣulad n tzeɣwa d yixxamen yellan ɣef yiri n ubrid n taddart, anda terriḍ ad ak-id-qablen yiniten n wannay amaziɣ (Awraɣ, azegzaw d umidadi). Am wakken diɣ, i d-yella usicbeḥ n tzenqatin n taddart s tɣawisiwin iwumi ɛawden asexdem; rrwadi n tkeryas, isɣaren n ṭṭjur…atg, ula d nutni rrnan-d azal-nsen deg ccbaḥa n ṭṭerf n ubrid n taddart. Mazal yettkemmil usicbeḥ n taddart-agi deg wussan-agi iɛeddan uqbel lɛid, yetturaǧu ad ikemmel ula ɣer sdat. Mbeɛd aṭas n tcemliyin i d-yellan sɣur yimezdaɣ n taddart-a, kkren yilmeẓyen-s i uslali n yiwet n tddukkla n ugama “Asnegmu”. D tiddukkla i d-yelhan tura s leqdic-agi n usicbeḥ n taddart. I lmend n waya, yenna-d uselway-is Kheddam Brahim : “Tiddukkla Asnegmu, tlul-d di tlemmast n umussu-agi uɣur i d-tekker taddart-nneɣ. Nebda-d leqdic s yisem n yimezdaɣ n taddart, yuɣal nessaweḍ, neslul-d tiddukkla-a ara d-yelhin s uḥric n ugama deg taddart-nneɣ”. Ikemmel Mass Kheddam awal-is ɣef usenfar n tddukkla-agi, ara yeddun ɣef teɣzi n tlata n yiseggasen, yenna-d : “Asenfar-nneɣ agejdan, d abeddel n wudem n taddart-nneɣ, ayɣer ala ur nessawaḍ ara ad nettekki deg temsizzelt n tezdegt Aissat Rabah, neɣ ad necbu taddart n Sahel di Bouzegene. Nessaram diɣ, tudrin-agi i aɣ-d-yezzin ad ɛandent ɣer wayen yelhan. Di taggara, ad nesnimer akk wid yettɛwanen di ccɣel-agi, ama s lqerb ama s lbeɛd.” Am wakken diɣ i iṛeggem i yimezdaɣ n taddart-agi, aṭas n yisenfaren d tɣawsiwin ara ibeddlen deg taddart-a deg uḥric n ugama d tezdeg.
Adaoun Adelghani