Kra n wansayen n tmurt i d-yettuɣalen yal aseggas

Partager

Tettwassen Tmurt n Leqbayel s ddeqs n tfaskiwin d leqdic adelsan i d-yettilin ɣef teɣzi n useggas. Maca deg unebdu, yettili leqdic s zzyada, imi d tasemhuyt n usteɛfu i waṭas n yimdanen, d tallit n unecreḥ d tukksa ɣef lxaṭer daɣen. ma nruḥ ɣer temnaḍt n Buzeggan, ad tt-naf d tamnaḍt i d-yettheggin tifaskiwin tinesbaɣurin yemxalafen ɣef teɣzi n waggur n ɣuct ladɣa, ma nebder-d kan tafaska n ubernus, tin n tkermust, n tamemt d tbexsisin…atg.

Ttilint-d tfaskiwin-a, deg waṭas n tuddar yefkan azal i leqdic adelsan, d tuddar yecban Ḥura, Lemṣella, Iḥutusen… Ma nezzi-d ɣer temnaḍt n Micli, ula din, ur drusit ara leqdicat idelsanen i d-yettilin, maca ayen i ijebbden lwelha, d isensa i d-yettezzin yal aggur n ɣuct deg tuddar-is ɛlayen, ma nuder-d kan asensi n Bucikar deg tɣiwant n Yililten d usensi n uẓru n ṭṭhur deg tqacuct n udrar ɛlayen.

Asensi n Bucikar

D ttebyita, d tameɣra tansayant i d-yettuɣalen yal aseggas deg taddart n At Ɛisa Uyeḥya yetabaɛen taɣiwant n Wat Yililten. S umata, tettili-d ttebyita-a, gar wussan n 19, 20, d 21 ɣuct. Ttasen-d yimdanen qrib seg yakk tamurt n Leqbayel, ladɣa tamiwin i d-iqerben am tuddar n Micli, Icellaḍen deg Uqbu d Wat Mlikec, ttemlilin-d dinna. D ansay i d-ǧǧan yimezwura. Ma d imeɛraḍ d merra imeḥḍar, sɛan azref ɣer tuččit n seksu akked uḥric n uksum i d-yettwaheggan sɣur tulawin n taddart. Yal tawacult seg taddart n At Ɛisa, d lwaǧeb fell-as ad d-theggi tabaqit n seksu, ad tt-id-tawi ɣer wadeg n usensi.

Ma d tiwaculin yesɛan neɣ yettrebbin ugar n 10 yixfawen n wulli neɣ akraren, diɣen d lwaǧeb, ad d-ṣedqen neɣ ad fken d asfel yiwen n rruḥ i tmeɣra-a, d ansay i yettḥettimen ayagi. Tessemliliy-d ttebyita-a ameqqran d umecṭuḥ, ilmeẓyen d telmeẓyin, sɛeddayen akud s lferḥ s tuṭṭfa n kra n tugniwin n usmekti. Rennun-as sser i tmeɣra iḍebbalen d yilmeẓyen icennun s tgiṭarin-nsen akked yixuniyen s ddeɛwat n lxir i wid ihelken d wid yuysen tudert akken ad d-tḥayan. Tameddit n wass, ttemsefraqen yimezdaɣ d wid iḥeḍren s tegmat ur nesɛi tamtilt, am wakken d iseggasen segmi myussanen, akken ad sfillten s lxir ad d-tuɣal ttebyita deg useggas ara d-yasen di lehna.

Lbaraka n uẓru n ṭṭhur

Ddeqs n ttiɛadat idelsanen i d-yettilin deg tmurt n Leqbayel am tannumi, d tifaskiwin, ama d tid n tmedyazt, n ccna, n tqendurt n leqbayel, n tẓerbit, n lexrif… Ahat, armi qrib ulac asun neɣ taɣiwant ur nesɛi asiher adelsan. Deg yal aggur n ɣuct, am yal aseggas, tettili-d ttebyita n uẓru n ṭṭhur deg temnaḍt n Micli.

D ansay i d-yettuɣalen s lferḥ d lbaraka am yal tikkelt, di kraḍ n taggara n yimalas imenza n ɣuct. Ttemlilin-d yimdanen i d-yettasen seg yal tama n tmurt n Leqbayel, seg temnaḍin n waɛraben neɣ ula d iɣriben i yesɛeddayen imuras-nsen di tmurt. D iḥewwasen, d imerraḥen, d wid i d-yettasen ad awin lbaraka n uẓru n ṭṭhur. Meẓẓi, meqqer, d luluf i d-irezzun ɣur-s.

Yal imalas, d anta taddart deg tɣiwant n At Yililten ara d-yesuddsen tameɣra-a. Tikkelt-a, d nnuba n taddart n At Ɛeddela, beggsen yilmeẓyen d yimaɣzalen (volentaires) akken ad tɛeddi ttebyita deg tegnatin iwennɛen. D ayen i neẓra s wallen-nneɣ, bedden akken iwata, am yiwen n urgaz, akken ara tezri amek ilaq. D igiman n tkeryas i yettawin abrid n uẓru n ṭṭhur yal aggur n ɣuct, d amkan akk aɛlayan deg Micli, yettaweḍ alamma d 1850 n lmitrat s nnig lebḥer, si yal tama, zzin-as-d yidurar i d-irennun tahuski i tmurt. Imi adeg mačči d win ara d-yekfun i uhdum i d-irezzun, ihi ḥebbsen anda yebɛed, ttkemmilen tikli ɣef uḍar s unecreḥ deg wulawen d teɣratin n tlawin d ucrah n yilmeẓyen d telmeẓyin.

D tafaska i yettɛeddayen s tumert n wid akk i d-yettasen s amkan. D tiwaculin neɣ d tirebbaɛ-nniḍen, s tbaqiyin n seksu gar yifassen. “Aqader d taɣawsa tamenzut i ɣef nbedd. Tanemmirt i yimsuddsen n ttebyita n uẓru n ṭṭhur. Nessaram-asen afud igerrzen. Nessaram yal aseggas ad d-tettili xir n useggas i t-yezwaren”, i d-yenna yiwen yilemẓi.

Khaled Achoui

Partager