Deg useggas n 2016 i tuɣal tmaziɣt d tutlayt tunṣibt deg tmurt n Lezzayer. Tettwaselmad deg waṭas n yimeḍqan, deg tmurt n Leqbayel, dɣa teṭṭef tuget n yiɣerbazen, am di Tizi Uzzu, tekcem yakk iɣerbazen. Teffeɣ daɣen seg tmurt n leqbayel, ɣer temnaḍin tiɛerbawalin. Maca, asenṣeb-agi ur t-yeḍfir ara usnas deg unnar. Sya u sya nsel i kra n wulɣuyen d yinawen unṣiben sɣur tuddsiwin tunṣibin am Tneɣlaft n usegmi aɣelnaw d Useqqamu unnig n timmuzɣa i d-yeqqaren belli tamaziɣt tettwalmad deg 48 n twilayin s wudem unṣib. Ttilit-d daɣ tedwilin n tirza deg tiliẓriyin, anda ula d kra n yiselmaden s timmad-nsen, qqaren-d tutlayt n tmaziɣt tleḥḥu, a-tt-an deg ubrid iṣeḥḥan. Maca, mi ara nmuqel deg unnar, neɣ ad nemmeslay d tuget n yiselmaden i tt-yesselmaden, qqaren-d anemgal n waya, ulac ugur i ten-izeglen.
Zgan d amennuɣ yiselmaden n temnaḍin tiɛerbawalin
Ameslay, ad aɣ-yawi srid ɣer temnaḍin tiɛerbawalin ideg yebda ikeccem uselmed n tmaziɣt iseggasen-a ineggura (5 n yiseggasen-aya), ladɣa deg tallit n tneɣlaft taqdimt Ben Ɣebriṭ: segmi d-tusa tesseḥres ɣef temsalt-a. Tebda-d seg 2013 akken deg temnaḍin timazɣawalin am Tamenraset, Batna, Xnecla, Ɣerdaya…, syin deg 2015, rnant-d twilayin yecban Ɛin Defla,Tlemsan, Belɛebbas, uqbel ad taẓ deg 2016 ɣer Wehran, Clef, Ɛennaba, Tbessa… d tiyaḍ. Aselmed-ines, yella-d s tarrayt n ufran. Iselmaden, ṣebren i wuguren i d-mlalen seg wussan imezwura, nnan ahat d tazwara, ad uɣalent ad ṣegment temsal. Maca, xas zrin yiseggasen, ugin ad frun yiɣeblan.
Deg 2016, yella-d unejmuɛ i d-yessemlalen aṭas n yiselmaden, imaswaḍen d yimasayen n tenmehliwin n usedwel deg umalu n tmurt. Yella-d usbeddi n umaswaḍ i snat neɣ kraḍ n twilayin tiɛerbawalin s zzyada ɣef tesweḍt-nsen tanaṣlit deg tmurt n leqbayel i wakken ad ɛiwnen iselmaden-a deg wuguren-nsen. Rnu ad asen-xedmen isilɣen. Ɛlaḥsab n yiselmaden yellan deg unnar, nnefṣ deg-sen d tiselmadin, uguren ugin ad kfun fell-asen, dɣa yal tazwara n useggas ttmagaren-d iɛewwiqen meqqren, ttidiren yid-sen ɣef teɣzi n useggas. Bdu-tt-id seg tdersi n yidgan i yiḍes, yir amager deg tenmehliwin n usedwel, uguren ipidagujiyen ur xuṣṣen ara daɣen; am tdersi n yidlisen, ugur deg tsebḍut n wakud, inelmaden s ufran i ɣɣaren, ttagin yimawlan ad jerrden tarwa-nsen ɣer temsirin n tmaziɣt, aḥettem i kra n yiselmaden ad ttruḥun ɣer uɣerbaz taṣebḥit ɣas lxedma-nsen tettili-d tameddit…
Mi ara nettwali uguren yecban wigi, nettak isteqsiyen; ma d tidet deg wakal amaziɣ i nella ? Amer ad d-kkren yinelmaden n tmurt n leqbayel ad agin ad lemden taɛrabt, ad gen asunded ur nḥebbes, acu ara d-iḍefren ? Ayɣer ur tettwakkas ara tarrayt n ufran i uselmed n tmaziɣt segmi tuɣal d tunṣibt, ayɣer ur d-ttilint ara tirziwin n tidet s annar sɣur yimasayen akken ad smeḥsen, ad ẓren uguren-a, u ad d-afen tifrat i ilaqen ?
Khaled Achoui