Accueil Tamazight Tala Athmane : Xas deg ukman, ur brin i ṭṭbel deg waman...

D izurar ɣef yidurar

Tala Athmane : Xas deg ukman, ur brin i ṭṭbel deg waman !

603

D taswiɛt, daɣen, i furṣen, ladɣa, yilmeẓyen i wakken ad ssizedgen izenqan d usicbeḥ n yiɣraben n taddart-agi i d-yezgan deg tɣiwant n Tizi Uzzu. Zedɣen deg taddart n Tala Athmane ugar n 9 000 n yimezdaɣ. Tettwassen aṭas, tineggura-a, s leswaq-is : ama d win n lǧemla neɣ win n lǧemɛa i d-yezgan berra n taddart deg umekkan iwumi qqaren Lbur n Wadda neɣ Agni n Tigit. Llan s umata, tlata n yiḍwaren n tnezduɣt : Tazmalt n wadda, taddart ufella akked Lexmis alemmas. Taggar-a, yerna-d Yiɣil Ufella. Ɣef wakken i aɣ-d-nnan, ula d Si Muḥend U Mḥend icekker-itt-id deg yiwen usefru imi ala deg Tala Athmane i t-kubren akken ilaq asmi i d-iɛedda syin. Yekka-d seg Tamda d abrid ɣer Yisyaxen. Asefru-a, mazal deg yimawen n yimezdaɣ. Ha-t-an amek i as-yeqqar :

Ɛeddaɣ-d deg yiwen ubilaj messus,
Yezzi-as kalitus,
Winna, qqaren-as Tamda.
Lmakla-nsen d akermus,
D aseqcer s ufus,
Laẓ dinna i yesqaqa.
Lxetyar ɣef lxetyar, d Tala Athmane,
ṭṭɛam-nsen d aḥlawan,
s wudi i yeddahan.
Mačči am Wat Yisyaxen,
S lqahwa i ɛerḍen,
Ziɣ yella yinebgi n waman.

Ma ɣef leqdic s umata, ladɣa ussan-agi n ukman, yenna-d Uresqi, yiwen gar yilmeẓyen i iqeddcen deg taddart n Tala Athmane :’’Seg useggas n 2019 i nebda nekni s yilmeẓyen nxeddem tigawin dagi deg taddart n Tala Ɛetman. Nger-d iman-nneɣ s annar imi wid-nni i ilaq ad d-ssiwlen ɣer ccɣel-a, ur d-banen ara. Dɣa, syin i neddem tikti-agi i wakken ad d-nelhu s lecɣal n taddart deg wayen yeɛnan asizdeg s umata. Nebda nessinif ammus, nferres iberdan akked tzenqatin. Nettwali amek ara nefk udem icebḥen i taddart-nneɣ. Ɣef wakka dɣa i d-kkren yimezdaɣ deg yal tama n taddart, ddan deg umahil-agi. Syin, tewweḍ-d diɣ temsal-agi n waṭtan Covid-129, nger-d iman-nneɣ s annar i wakken ad nesseḥbiber ɣef terwiḥin n yimezdaɣ s uwelleh akked usizdeg n yal amḍiq, ladɣa ɣef yiberdan n unekcum ɣer daxel n taddart. Ɣef waya dɣa i neɣleq kra n yiberdan u neǧǧa kan igejdanen anda i nessizdig tikeryas i ikeccmen ɣer daxel n taddart. Yella umekkan n usizdeg deg taddart n wadda, deg taddart n ufella akked Lexmis. Seg tama n ttawilat n usizdeg, ad nesnemmer aṭas aselway n tɣiwant n Ait Aissa Mimoun akked tɣiwant-nneɣ n Tizi Uzzu i aɣ-d-yefkan afus n tallelt d usebɣes. Nessaram ad nkemmel, u ad nesseqɛed iman-nneɣ ugar n waya sya d tasawent. Aql-aɣ la nettxemmim ɣef wamek ara d-ilint tuddsiwin neɣ tddukkliwin dagi ɣur-neɣ. Seg tama n cbaḥa d ureqqem n yiɣraben (leḥyuḍ) n taddart, ha-t-an yebda ussan-a kan sɣur kra n yinaẓuren-nneɣ iwumi ara nerr tajmilt tameqqrant. Ad d-nebder Sofiane Ait Amer, Amar Khiar, Youcef Moula i yeṭṭfen tama-agi n teklut, u bdan asuneɣ’’.

Asicbeḥ n taddart

Ɣef wamek i d-tusa tekti-agi n teklut, yenna-d Mesṭafa : ‘’Nenna gar-aneɣ, nekni, neqqim, neqqim s sebba n Covid-19, i wacuɣer ur nettcebbiḥ ara taddart-nneɣ ? Ihi, nebda s usicbeḥ n leḥyuḍ n taddart. Mi slan yimezdaɣ s umahil-a, bdan ttaken-d afus n tallelt : yal wa d acu i aɣ-d-yefka, wa d lǧir, wayeḍ d sbiɣa…atg. Nerra-d acmumeḥ i taddart, nerra-d tadukli i yellan yakan gar yimezdaɣ. Dayen yessefraḥen nezzeh. Nessaram ad nkemmel deg umecwar i d-newwi. Ma d Said, ikemmel, yerna-d : ‘’Ad d-rnuɣ ciṭ ɣef wayen akka i d-nnan yimeddukkal :’’Xas ḥemmleɣ taddart-iw, ufiɣ-d llan wid i tt-iḥemmlen kter-iw. I usmekti kan. Neqqim deg lewziɛa-nni n 2019, d iqessaren, dɣa nenna-as i wacuɣer ur nessizdig ara taddart-nneɣ. Awal yettawi-d wayeḍ armi tuɣal d tilawt. Nebda afras n yiberdan, nekkes aɣanim d yiḍumman i ikeblen leryaf-nsen. Simmal nxeddem, simmal yetticbiḥ wudem n twennaḍt. Aya, yefka-aɣ afud meqqren i wakken ad nkemmel deg lecɣal-agi. Syin, nekka-d i taddart seg usamar-is ɣer umalu-ines. Ladɣa imi yella usebɣes n yimezdaɣ. Yal win ara neqqsed, ad d-yini ‘Aql-i da’, ama s texriḍt neɣ s wayen-nniḍen. Nuɣal nessazdeg ula d aɣerbaz amenzu i yellan deg yir liḥala. Seg yimir deg unnar armi d tallit-a n Coronavirus anda i nuɣal ɣer useḥbiber d uwelleh. Ad snemreɣ aṭas imezdaɣ i d-yerran i teɣri. Ula d lǧameɛ akked tmeqqbert, nerra-ten-id deg lbal-nneɣ. Tin ɣur-s, mačči kan d taddart-nneɣ i nessazdeg, meɛna nɛawen ula d lǧiran-nneɣ i yellan deg La Zone’’ d wiyaḍ. Ula d Ɛaziz, s wawal-is :’’Seg tama n uwren, nexdem am tudrin merra : nuzzel, newwi-d awren, syin nefreq-it ɣef yimezdaɣ. Ad snemreɣ wid yakk i aɣ-iɛawnen, taɣiwant n Tizi Uzzu, imawlan n yikamyunen, ilmeẓyen-nneɣ. Ad d-smektiɣ d akken yal axxam, yewweḍ-it umur-is mebla ma yusa-d uɛeggal-is ɣur-neɣ’’.


Awal n yinaẓuren Amar Khiar d Sofiane Ait Ammar


Ɣef wamek i d-yella usuneɣ n tfelwin n teklut, yenna-d Amar Khiar‘’Nekk, am yilmeẓyen yakk n taddart, greɣ-d iman-iw i wakken ad ttekkiɣ deg leqdicat i d-yettilin dagi ɣur-neɣ, ama seg tama n usizdeg, n uwelleh neɣ n usicbeḥ n yimeḍqan. Imi ḥemmelɣ mliḥ aḥric-agi n teklut, dɣa nniɣ-as ad d-awiɣ aẓru-inu ɣer tama-agi n usicbeḥ n yiɣraben. Seg tazwara i truḥ tidmi-w ɣer ucennay Idir i aɣ-yeǧǧan ussan-agi kan. Ihi, nniɣ-as, ad sunɣeɣ udem-is ɣer tama n Matoub. Ha-t-an amek i d-tella tikti. Yuɣ lḥal, yella Merzouk Dib, yebɣa aya s ufella n lḥiḍ-is. Din din, tasekkurt, timellalin u bdiɣ leqdic-iw : yal tameddit, xeddmeɣ ciṭ. Akken armi i tekfa tfelwit-nni. Tura, ad ɛeddiɣ ɣer yimekwan-nniḍen i wakken ad d-nezzi yakk i taddart nekk akked yimddukkal-iw n teklut’’. Ma d Sofiane Ait Ammar i yewwin arraz amezwaru deg usuneɣ n yifɣulen (caricature) deg tfaska n useggas 2019, yerna-d deg wawal :’’Nekk d ilemẓi n 24 n yiseggasen. D anaẓur, ttnaleɣ akk ayen yeɛnan aḥric-agi n usuneɣ neɣ n teklut. Nesɛa agraw n usuneɣ, nettnejmaɛ gar-aneɣ. Nesicbiḥ daɣen tudrin s teklut. Aṭas i aɣ-d-yessawalen ɣer leqdic-agi, ladɣa tudrin-nni i ittekkin deg temsizzelt Aissat Idir n taddart zeddigen. Nxeddem timsekniyin sya ɣer da. Lemdeɣ asuneɣ deg Uxxam n yidles Mulud Mɛemmeri ne temdint n Tizi Uzzu’’.

Hocine Moula