Tessuli tedwilt n usileɣ n 70 n yiselmaden n tutlayt tamaziɣt

Partager

Ass-nni n lexmis iɛeddan, 10 yulyu 2019, i yessuli usileɣ n yiselmaden n tuttlayt n tmaziɣt, yesɣaren deg Lezzayer Tamaneɣt. D tasnawit n tusnakt n lwilaya n Lezzayer i d-yesdurin tannant-agi n usileɣ n 70 n yiselmaden n tutlayt tamaziɣt n lwilay n Lezzayer Tamaneɣt. D iselmaden isdawanen d yimaswaḍen n tutlayt-a, i d-yellan i lmendad-nsen ɣef teɣazi n xemsa wussan. Yella-d usileɣ-agi, yeddan seg wass-nni n lḥed 07 yulyu armi d ass-nni n lexmis 11 yulyu, ddaw leɛnaya n Uɣlif n usegmi aɣelnaw d Useqqamu Unnig i Timmuzɣa.

Deg usileɣ-a n xemsa wussan, ttwaferqen yiselmaden-agi ɣef yisikwan, yezzi deg-s wawal ɣef ddeqs n temsal, yecban, asseqdec n uwfus aɣurbiz d wugur n tsebḍut i d-ttmaggaren yiselmaden. Am wakken daɣen, i sqerdcen asenfar n udlis n tmesliwt, tarrayt n uselmed (tasnalmudt) n tutlayt tamaziɣt d wallalen isensegmanen (ipidagujiyen) yeqqnen ɣer waya, asaḍuf aɣurbiz d tsekla tamaziɣt. Yal aselmad neɣ amaswaḍ imsileɣ d acu n usentel i d-yewwi deg usileɣ-agi.

Dɣa deg wass-nni aneggaru n usileɣ-a, yemmeslay-d Mass Chemakh Said ɣef tira n uḍris agelman ideg tella tsiwelt akked tira n tullist s usentel ilelli. Tessuli temlilit-agi n usileɣ s tmenna n yisefra sɣur amedyaz ameqqran n teqbaylit Ben Mouhamed, i d-yewwin asefru-nni «Yemma tedda ḥafi».

Taḥawact n uneɣlaf n usegmi Belabed

Deg tulya n tedwilt-agi n usileɣ, iberreḥ-d uneɣlaf n ussegmi aɣelnaw, Abdelhakim Belabed s tḥawcat yerzan tutlayt n Tmaziɣt. Yenna-d : “Aselmed n tmaziɣt deg uɣerbaz amenzu, ad yettwaseǧhed s 40 n yiselmaden imaynuten, i d-yeffɣen ussan iɛeddan deg tesdawit n yiselmaden n Bouzaréah, ad yili waya, seg uneksum aɣurbiz i d-iteddun.

Yennerna wuṭṭun n yiselmaden n tmaziɣt s wugar n 13 n tikkal ɣef wasmi tebda tettwaselmed deg useggas n 1995, imi nɛedda seg 233 n yiselmaden ɣer 3.139 n yiselmaden deg useggas-agi aɣurbiz 2018-2019ˮ. Ikemmel yemmeslay-d ɣef tɣara n uselmed n tutlayt-a, dɣa yenna-d : “Ulamma, asmi yebda uselmed-ines ur « igerrez ara », maca tura ugar n 84% deg yiselmaden-agi sɛan agerdas n turagt neɣ n master. Am wakken i d-neslul taseqqamut n yimaswaden n tutlayt d wid n usegmi, i wakken ad lhin ugar s yiselmaden-agi yellan deg unnarˮ.

Ma deg wayen yeɛnan amḍan n yinelmaden yeqqaren tutlayt-agi, iberreḥ-d yimḍebber amenzu n uɣlif n usegmi aɣelnaw, yenna-d : “Uṭṭun-agi, yettnerni seg useggas ɣer wayeḍ, mbeɛd mi yella deg useggas n 1995 yewweḍ kan ɣer 37.690, maca tura nessaweḍ ɣer 390.702 n yinelmaden deg useggas aɣurbiz 2018-2019, yeqqaren deg 15.600 n yiɣerbazen deg 44 n lwilayt n tmurt.

Annect-a, yella-d s uxeddim igerrzen n Teseqqamut tamcarekt gar uɣlif n usegmi d Useqqamu Unnig n Timmuzɣa, yettusbedden deg 2015ˮ.Yesseḥres diɣ deg temlilit-agi n usileɣ ɣef usnerni d usebɣer n tutlayt tamaziɣt deg uselmed, ɣer tama tukci n ttawilat ilaqen i tutlayt-agi i wakken ad tettwaselmed di 48 n liwayat.

Ɣer taggara, yenna-d belli tadwilt-a n usileɣ, tella-d deg wahil i iga ugezdu-ines s tallelt n Ueqsqamu Unnig i Timmuzɣa, i lfayda n yiselmaden n tmaziɣt n tmurt. Am wakken i d-yesmekta belli tella-d yakan yiwet n tedwilt n usileɣ i d-suddsen ilindi deg Ɛin Timucent i lfayda n 200 n yiselmaden n lwilayat n umalu n tmurt. Yetturaǧu ad d-tili tedwilt am ta deg tuɣalin taɣurbizt, i d-itteddun deg Tbatent, i lfayda n 100 n yiselmaden n usamar n tmurt.

A. A.

Partager