Aṭas-aya, nettidir ass n ṭam (8) deg meɣres s usukk n tiṭ, d acu i yeḍran aseggas-a almi i d-yeɣli akk umeddeḥ-a ɣef tmeṭut ? A ziɣen nella, nesɛa azal, yerna mačči d kra ! Wissen ma deg targit ideg lliɣ neɣ ayen akk i wumi sliɣ ddurt-a d tidet ?
Waw ! ur neẓri ara belli nesɛa azal akk annect-a ! Tameṭṭut tesɛa akk izerfan, tella deg yal taɣult, deg yal aswir, s leqder-is d ccan-is. D nettat i d tayemat, i d taytmat, i d tayellit, i d kulec… Aya nessen-it akk, meɛna ayen ur neẓri ara qbel belli d nettat i d tasalelt ɣer ukersi n leḥkem, tura kan i d-tennulfa ! Yekker wah ruḥu ɣef wanwa ara yesɛun tameṭṭut deg ukabar-ines ! Amzun tameṭṭut-nni, d lvisa ara t-igren ɣer le parlement.
Innulfa-d ihi, udem-nniḍen n taklanit. I tefranin, taklit-nni yettwaḥqren seg zik tuɣal-d d tasedda. Udem-nni n cciṭṭan s wacu i tt-ttwalin yimeṭṭurfa-nni yuɣal ibeddel imi tuɣal ɣer-sen d lmalayek tura. Wid-nni i tt-yettwalin daɣen i tallit ɣezzifen d tin yettwaḥqren, ur nettaweḍ ɣer kra s uswir-is yudren, tura xaṭi, ziɣ tezmer ad tili deg yal amkan tebɣa imi tesɛa aswir ɛlayen … Ɣef wudem kan n tefranin a yayetma, umma d ayen ideg tettidir tmeṭṭut kan i yellan, ur yettbeddil kra ur yelli d acu ara yebeddlen fell-ass ma nettat ur tecemmir ɣef yiɣallen-is. Umma ameddeḥ-aya akk ur yewwi ur yerri sdat wayen tettqabal tmeṭṭut deg tudert-is. Ala nettat i yeẓran acḥal yewɛer ad teṭṭef deg twuriwin-is, deg tmurt anda izerfan n tmeṭṭut d awal kan, anda azal-is d targit kan ; neɣ deg umaḍal anda tameṭṭut tuɣal d tikent i sselɛa kan.
Lxir ara s-tgem i tmeṭṭut ass-a, ṭṭfet imawen-nwen akken ur tettimsusem ara ugar n waya. Tameṭṭut azal-is twala-t s yiman-is, ur tesri i ḥed ad as-timel ; lqder-is d ccan-is twala-ten nettat s tidet i tettidir yal ass ; tawuri-s teẓra-tt s tmmad-is war ma tessuneɣemt-as s tsulal n tsertit d wayen-nniḍen. Eǧǧ-tt ad tidir am nettat am urgaz, ɣas yal yiwen s twuri-s, ur tt-ttwalit ara am akken d ssenf-nniḍen i d-yerzan ɣer lqaɛa-ayi, wali-tt kan d amdan yellan yakan ɣer tama n urgaz, ur tuli ur tsubb.
Akerfi
Ass n ṭam deg Meɤres
yecba ifeṭṭiwej n tmes
Aseggas s lekmal d aserkes
tameṭṭut azal-is yettwakkes
Mi d-yewweḍ wass-a
ax tazeǧǧigt a Lala !
Amzun kra ur d-yeḍra
ddel-nni akk tesɛedda yeḥfa
Anagar tayri d leḥnana ;
ideg tettidir seg wacḥal-aya
Wissen ma teẓram lqima n tafat ?!
lqima-s, send ad tegrim i tallast
Wissen ma teḥsam s ccan n umdan ?!
ccan-is, qbel ad yemmet
Ay ayetma ! ttxilwet
ur d-qqaret ass-a d lɛid
Ass i d-yessmektayen lejruḥ
win mačči d lɛid
Lɛid n yiwen wass
d amessas, nebra-as
Lɛid n tmeṭṭut yal ass
mačči anagar yiwen wass
Wi m-yerran azal
mačči s wawal
Wi kem-iqadren
ad kem-yettu ṭul
Imi, ma lɛid d lferḥ
llsas-is yebna ɤef lqerḥ
Mi d izerfan-im a tameṭṭut d ayen
ziɤ ttkellixen fell-am s izerfan
Deg tidet, yiwen ur m-igi amkan
izerfan-im akk d awalen kan
Wi ikkren yini-am d ayyur
ccbaḥa-m ulac-itt deg leqsur
Deg lḥenna, tifeḍ asif n ucerur
tettirriq tidfi deg-m d nnur
Wi yebɤan ad d-irebbi lǧil ad imɤur
fell-am a tameṭṭut i ittkel, d agrur
Ziɤ d tteklax kan, fell-am
uma tidet, rwel kan !
Ḥed ur m-ixdim ccan
egg-it i leɛmer-im axir kan
Yak kem, tumneḍ belli kem d amdan
ma d weyyiḍ, ur kem-d-yecqi ma rḍan
Rfed iri-m a tameṭṭut
ayen yeḍran ttu-t
S yiɤil-im, cerreg tagut
am wass-a ad tafeḍ ttbut
Γas akken teɤleq tewwurt
azekka ad tt-id-iẓur tafukt
Bedd i uɛdaw d asennan
Ad yerr aḍar ɤer wayen yelhan
Bnu kan ɤef wayen yesfan
ad suben yir iberdan
Ad ttiliḍ d agur gar yetran
ɤas zemren ad t-ḥejben izilan
A tameṭṭut, ur tettu lasel-im
ilaq ad yenǧer deg wallaɤ-im
Skud qessiḥ leɛwam am idmim
d isiɤ i d amenzay-im
Yes-s bnu ayen yellan d rrmim
ad d-yufrar deg isem-im
Acḥal d tameṭṭut irefden ssif
tqubel acengu s nnif
Tura yegra-d yisem-is d rrdif
nettader-it-id kan mi ara neshitrif
Aɤbel, yezga d win meqqren
ussan ttɛeddin ttazzalen
Nkenti neṭṭef deg wayen yerẓẓen
mazal nettnaɤ ɤef uzref-nneɤ iruḥen
Kker, a tameṭṭut n sin n yigiman
aki-d seg tnafa iɤemqen
S wayen yelhan bnu tamurt-im
ɤer tama n urgaz rfed ixef-im
Nnif d lḥerma d imdukkal-im
tussna d tterbeyya d ssenǧaq-im
Rfed tamusni d leɛlam-im
yes-s ad d-ḥerreḍ lersam
Kra ur d-yettas s naddam
tili, yuɤal umcic d sselṭan
Γas ur m-d-rrin ccan
kem sskfel-it-id gar yefran
Ger ɤer tlelli asurif
lxuf n yimal eǧǧ-it deg usqif
K. R
* Taklanit = esclavage