Zemren ad susfen ɣef tarbut ideg ččan yakan . Zemren ad gezmen afurk ɣef isenden . Zemren ad ak-d-fken afus, netta d asenan deg tmiri-nsen i tefren. Zemren s leqḍiɛ n lmus ad ak-tekkin ɣer gar tuyat. Akka id–yiseɣ ɣer wid yerwan ajdab deg yir timɛamert. S lebxur d ljawi akked wabbu ur ǧǧin abruy n taɣzin ad yaff abrid ɣer tafat.
Am akken is yenna Zarathoustra : « ilaq rɛud n-igenni, lehwa d –ubruri, aṣsemiḍ d-ideflawen , ad yeɣli sxeḍ ɣer lqaɛa akken ad akkin iḥulfan yenudmen deg ulawen n yemadanen yezuzen yir dker deg yir timɛamert. Lawan yettak llwu i wid yettsewiqen deg yir ssuq. Cbaḥa tessen ad tefren wid-is. Taɣect-is d-aṣuḍḍu i tettṣuḍu imeslayen-is i widen tefren. Anerzuf-is s lextyar. Mačči kan win yelsan akustim dɣa aten yecbeḥ ! »
Iɛerḍiyen ur netthezib i tdukli, werǧin ad gen leqrar i tegmat. Werǧin ttḥaziben i wayen i d -iteddun. Iɛerdiyen yezgel yiseɣ zemren ak-wten ɣef tizi n lɣila. Zemren ad nɣen aɣersiw ɣef yiri n tamda. Zemren ad nɣen afrux di tmalalt. Zemren ad neqḍen ṛṛuḥ n llufan di tɛabût n yemm-as. Deg anect-a ugaren iqananen. D wigi i d-iɛariyen.
Am akken is yenna Zarathoustra : « Reqiqet liḥala n tignawt ass-a. Ixef n tidet yetteḍṣa s tedṣa truc thuski. Yetteḍsa ɣef iɛerḍiyen yezgel yiseɣ. Yetteḍsa mi iten-yettwali sḥiḍilen deffir lajer, deffir arraz, deffir cciɛa. Di yal asurif xedmen, tasa-nsen tetteqliliḥ ɣef ammud n ttwab neɣ leɛnaya akked lbaraka. Limer uffin ad zedɣen igenni akken ur ten- yeṭṭḥaz-ara uɣebar n lqaɛa. Limer uffin as-rewlen i lmut iten-yeggunin dagi akken ad mmlilen d tudert ur n-fennu dihin. »
Di yal teswiɛt di yal lawan , iɛerḍiyen yenḍen ɣef timɛamrin d akerfa i yerran deg ikufan, ttun tirect. Ḥamlen ad rran iḍuman ɣer ddew tigertilt. Accucef –nsen s-ilefḍen, ttwab-nsen s-tmenqas. Ḥamlen ad agmen di tiliwa n nḥas. Ddurin talaba n tiɣisit, armi nezhen deg-sen leɛrac .
Am akken is yenna Zarathoustra : « Ass-a d nekk umu teṭṭfem cceḥna. Teṭṭefem-iyi cceḥna acku mmeleɣ-awen inumak n tidet n yiseɣ. Wama lajer, lbaraka akked ttwab d tikerkas. Mačči kan d aya, ɣer Zarathoustra ula d-iseɣ akked lxir d awezɣi ad ilin d lfidya ».
Ɣer iɛerḍiyen yezdin tikelax ɣer uḥluli n tidet, yugar zhir di tikli-nsen wala lebɣi. Tedra-tt yidsen am win yeddan d yir arfiq, mi yemckundaw ubrid, a-t-yeǧǧ deg yir amdiq. Akken ad ufraren, ḥamlen ad sluɣen tala. Akken ad yilli fell-asen wawal , ḥamlen ad cebblen lḥara. Akken ad yesusem cekk i zedɣen deg ul-nsen , ḥamlen i tidet ad ṭṭfen nmara. Am akken is yenna Zarathoustra : « tuḍḍen icci-s asmi ternam lajer akked lḥisab ɣef igejduren yellan. Seg assen yewḥel yixef –nwen a yiɛarḍiyen deg aluḍ n yir aseḥseb.Xas akken lwaɛd iteqes, awal tewwid ad yekk nnig timurṣaḍ am tigi amer ad yendekwi ixef-nwen yeẓlen deg irebbi n meɣrud. D nekk ara yillin d- amekraz n tasa-nwen yeqimen d lbur. Amer assen deg ara d- yifrir yixef-nwen, ahat ad iẓer tafat s wallen-is. Alama id tefɣam ɛaryan zdat n lqedra, alama tenffam tiḥerci seg adif n- yiɣsan-nwen, ara d- yeclex lekdeb seg ufurk n tidet yellan deg-wen.
Di reḥba n tiselbi, yettaf uderwic iman-is. Tiderwect d-iḥricen. Tella tiderwect yettaren bab-is d-abudali, ɣer-s sefqaden wid yettnadin iberdan yettawin ɣer wanda teffer lbeḍna. Tella diɣ tiderwect yettaren bab-is d ungif yesnigifen deg yir leswaq. Ameddeḥ-ines d amqenin , lemḥiba ines d-asawan, tamusni-ines d-aɣilif.
Am akken is yenna Zarathoustra : « tidet ɣef acu treglem yella-s d tezdeg-nni n-yexfawen-nwen terram ɣer ddew ugerz n ustahzi. Netta di tillawt ,tezdeɣ n yiman tekka-d nnig tidmi tamaɛlalt yettggallen s ccḥani, s ttar, s lajer, s lḥisab akked lɛiqab. Iseɣ terbam, ilaq as-terrem leḥmala terra tyamat i mmi-s : melmi akka i teẓram tayamat tessuter lejar ɣef leḥmala s wacu tezuzen mmi-s ? Iseɣ-nwen d « Nekk-nwen » i d–anamek-is. Leḥmala iwen-izedɣen deg ul tecba ameqyas yenḍen ɣef iman-is i wakken werǧin ad yefeɣ seg iman-is. Kra yettnawal yiseɣ-nwen, yecba itri-nni yexsin : xas yefeɣ ljehd ifaden-is, tafat-is tettecrig igenwan. Ula d kunwi akken i-ilaq ad tillim . Xas tefna teflit n tudert deg ixef-nwen , tafat n yiseɣ-nwen ad tesbur i tagnit. Affa –ines i lebda ad yettemcirqi. Ɣef aya i-ilaq ad yezdi yiseɣ akked « Nekk-nwen ». Ur ilaq-ara ad yezg yiseɣ d-arbib n yiman, neɣ d ajɣed n zyada deg ixef : d wagi i d-lɛinṣer n tidet yesiriden ixfawen-nwen ay iɛarḍiyen ! »
Zzman yettebedil. Leqrar-is d ameɛlal. Ansi i-iɛedda lɛez ad iɛeddi ddel. Akka i tella akka ara tilli. Lewcayer n ddel ttbanen. Asmi d-asfujeɣ i yetteɛemiren reḥba, asmi d-imcac i yedawaren deg tajmayɛit, lqifar n ṣṣwab tewḍedd nnuba-s. Akka akka a ttwaliḍ s wallen-ik imdanen ttzuxun s lɛar, ttṣedḥin s laṣel. Seftin nnif s-illugan n tixubta. Tektilin amdan d wukud yedda neɣ s-wacu yelsa. Am akken is yenna Zarathoustra : « Llan wid yenwan iseɣ d-ifetiwej id iḍeqer lkanun berra n yimmi-s. Mačči d izli seg-widen yeddan di lɣerza n tiɣri n leɣrur. Llan wid yenwan iseɣ d-adari n lɛib yeqnen ɣer ticrurin n yixef. Ur nehhun ɣef lbaṭel alama yedhem tirini. Llan diɣ wid iḥamlen agrireb deg agadir ur tettmager luḍḍa : simmal belɛen di tamda lqayen simmal sḥisifen ddew igenwan akked tafukt. Yesewham wamek iken- teɣwa tiɣri n wigi iɛalqan leḥruz n timurṣaḍ ɣef yidmaren-nsen. Yeɣwa-ken wawal id yeqqaren : « kra yefɣen ameqyas n yiman-iw deg-s i yezdeɣ Ṛebbi deg-s i yezdew yiseɣ ! ». Llan diɣ kra leḥun s tikli taẓayent. Yettnehtit yixef-nsen di yal leqdma. Cubban zeyla umu tmal tɛebga : am yiḍ am zal fetun ɣef yiseɣ akked nnif alarmi isen-yuɣal yiseɣ-nni d-lqid ikerfen iseɣ s- timad-is.
Yeqqar unzi s teɛrabt « yelha uxenunes gar lɣaci ». Iɛeḍiyen yettun azal n lewqama, smenyafen isuɣan ɣef cnawi. Smenyafen dḥis ɣef beṭṭu. Smenyafen asḥurejdel ɣef uḍar n timhujrit ɣef usɛukkez ɣef tɛakazt n ṣṣwab. Ḥamlen ad wwten deg wid iten-yexḍen. Ḥamlen aɛelaq n tabrucin ɣef yidmaren ur ten-nukalal. Ḥamlen awi terreḍ ger ulac akked yilem.
Am akken is-yenna Zarathoustra : « Llan diɣ kra cban leryac di seɛa. Ur leḥun alama ttwaɛamren. Ahdum n yengura-agi weḥdes ! Anda iten-id mugreɣ ḥamleɣ ad berneɣ deg leryac-nsen amer ad yebren seɛd-nsen. Llan kra steqniɛen n tunṭic-nni nwan d-ttin i – lḥeq. Ddan-tt ɣef kra yefɣen lqaleb n tudert-nsen armi sbeɣen lḥeq s lmidad n lbaṭel.
Yettawi-d iriran, wawal n yiseɣ mi yeḥluceg deg yir immi : Yal mi id yendeh yimmi-nsen s lḥeq, ɣef yiles-nsen lbaṭel yeɛlulaq.Llan diɣ wiyaḍ, d uxmiten. Ttefren deg timedwa yulli wadal. Wigi d wid is-yeqqaren : « iseɣ d tasusmi, d tuqna n wallen zdat lbaṭel. » Wigi ur katen ur ttḥuddun. Ur qqaren « ih » ur qarren « ala ».Terɣa neɣ tewwa ɣer-sen kif-kif.
Iɛerḍiyen-agi ḥamlen ad ɛiwden i yiɣes asewwi. Senɣalen adif, ttaččaren deg abdil-is saḥuq. Ɣef iberden yettawin, ḥamlen ad ssun iɛawiqen. Iɛariyen niqqal i d-isem-nsen. Deg akkan uraden s terda umilus, ḥaren tasga deg tejmayɛit anda dawaren imurḍusen. Ḥurren ijenwiyen ɣef umgarḍ n teqbaylit, selxen deg-s aglim n lisser , uzan celḥen deg-s ifataten n lhu, nefqen-tt deg yir ṛehba i yigerfiwen is-id yesɣamen d lesnin aya.
Am akken is yenna Zarathoustra : « Llan kra n-iɛrḍiyen seftin iseɣ ɣef lqaleb n- usḥilef. Mi tedli-ḍ fell-asen aten-tafeḍ knan ɣef tigecrar, senddin irawen ɣer igenwan, kerzen akal s-unyir. Ḥamlen dɛawi akked asteɣfar ma d –ul-nsen d aqarṣani. Llan , seg-sen, wid iḥamlen taggalit s-yiseɣ, meɛna deg ul-nsen ala craɛ i s-wacu ttamnen. Llan diɣ wiyaḍ ur d-ttmektayen iseɣ alama mdarkalen ɣef tixazabiyin izedɣen deg ixef-nwen : ziɣ d yir tamuɣli ttawin yid-sen umu semmen iseɣ. Mačči d-izli seg-sen i-yettnadin ad uɣalen d Lewliya. Ɣer ɣer-sen d-taqubet i-d axxam deg yezdeɣ yiseɣ. Llan diɣ wid yettnadin tiderwect, ula d nitini ɣer ɣer-sen deg asxuref n-ubudali i yezdeɣ yiseɣ. Kul wa anwa ajeɛbub deg yebɣa ad yesɛeddi iseɣ-is, kul wa lmizan s wacu yebɣa a t-yewzen.
Iles-nsen d uhḍiq ma d aɛabuḍ d-abuḥariq.Ahlil n win i-iḥuza ifer-nsen. Aḥlil n win yeddan di lǧera-nsen . Aḥlil n win yumnen lehḍur-nsen. Alqafen s wacu tturaren d-tincabin yesmundulen iẓri. Adlisen ɣran d wid yezuzunen ṣṣwab akken ad yeẓẓel deg ufeẓqi n letlaf. Tadwat s wacu urran teččur d lmidad n ssem akked ḥalajɣar.
Am akken si yenna Zarathoustra : « ur d usiɣ ara akken asen-inniɣ i yiɛariyen-agi iɛamren ṛeḥba : Acu i tesnem ɣef yiseɣ ? Amek akka iwen d iban yiseɣ ? Nekk usiɣ-d i wakken aken-seɛyuɣ si tɛebga n yir awal iwen-slemden imestujar n tikerkas. Ussiɣ-d akken ad zwiɣ ɣef tuyat-nwen awal n « lajer », n « lbaraka »,n « lɛiqab akked lḥisab ».Ussiɣ-d akken aken-seɛyuɣ deg unerfud n wawal is-yeqqaren « awin ixedmen lxir ttu-t !». D-nger wayagi ! Ilaq ad yilli « nekk-nwen » di tlamest n miḥlal am akken tella tayemat d miḥlal i mmi-s tezuzun gar iɣalen-is : aten wamek i-ilaq ad yilli wudem n yiseɣ-nwen.Teɣunzem-iyi imi id unniɣ tisellufin n yir lehḍur i yiseɣ-nwen. Teḍra-tt yidwen am llufanat id irebba ttnefcic , yuɣ lḥal tturaren s- igerwaḥen ɣef tafsit. Ṭṭfen ceḥna i lebḥer mi isen-t tewwi lmuja-s iɣerwasen-nni s wacu tturaren. Aten –nni tura, ɣef yijdi ɛussen, imeṭṭtawen deg allen-nsen.Ayen isen-iɛarqen i lufanat-nni, d-akken d lmuja isen-yewwin igerwaḥen-nsen ara sen-id yerran wid iten-yiffen. D Lmuja yesnuɣnin amdan yiwwas ara t-yesferḥen deg yiwwas nniḍen.
Akka d iɛerḍyen yelsan yir talaba alarmi ccḍen qlen d-iɛariyen. Bɣan ad werten lebni n wiyaḍ. Taxazabit tezdi-ten, ṣṣwab ifreq-iten. Tagallit tesdukli-ten , aḥnat yebḍa-ten. Lmeḥna tesulli-iten, lɛaz yeseɣli-ten. Tasusmi tesban-iten, lmentaq ifeḍeḥ-iten. Yiḍ yeṣṣer-iten, teṣebḥit tesneɛt-iten. Tleqem tufra deg ulawen-nsen yir tirugza. Yesenser uneḥḍur tisas deg ul-nsen. Acu i d- lɣerḍ di reḥba n izerman ? Akken ibɣu yesɛa lhiba uzrem, tagula ines d imqeqar ! Win yedren ad asen yecfu .
Ait Slimane Hamid