Amecwar n tezlit taqbaylit

Partager

Deg tmetti tamensayant, send ad d-yennulfu ccna atrar, d iḍebbalen akk d yimeddaḥen i yellan cennun, gar wid yettwassnen Si Crif Sahrawi(1887-1957)Si Lbacir Amellaḥ(1831-1961)wi seqdacen tamedyazt cennun-tt, maca s kra n wallalen n uẓawan imensayanen am ubendir. Deg tallit-a ulac aṭas n yicennayen acku deg tmetti tamensayant aḍebal neɣ acennay ur yesɛi ara azal deg tmetti .  Deg talɣa,awal-a tizlit yekka-d seg yisem n yiwet n tewsit n tmedyazt tamensayant i yettwassnen akk deg tmazɣa, ta d tawsit n yizli (izli d awal n tmedyazt, yuzzel deg tmetti, yerna wezzil ,ttawin-t-id s cna).D asdukel gar uẓawan akka tmedyazt i d-yettaken tawsit-a n tezlit.

Amezruy n tezlit taqbaylit                                                                                                                                                                                                                                                                                              

Tizlit taqbaylit tennulfa-d deg tazwara n tasut tis 20 asmi d-nulfan wallalen taywalt,am uḍebsi(le disque magnétique) deg yiseggasen 20 akk d Radyu,maca send n tallit-a llan kra n wid icennun s useqdec n kra uẓawan am Muḥ At Si Sɛid(1911), Saɛid Umḥend (1924) ,Lla Yamina (1932),Ccix Lḥesnawi deg yiseggasen n 1930, s yin akkin asmi tebda rradyu leqdic,aṭas n tuɣac i d-yeffɣen deg tudrin : Sliman Ʃazem,Zerruq Ʃallawa,Taleb Rabeh,Ccix Nurdin,Ccix Aɛrab Bu Yezegaren,Lla Zina,Ḥnifa,lxalat-nni yeṭtfen yakkan tadwilt n urar n lxalat maca uɣalent mfaraqent,yal yiwet tcennu iman-is : Crifa,Ljida,Ğamila…Tuget n yicennayen-a d wid yellan deg yinig (lɣurba)

Gar yiseggasen n 1960 d 1980,Kamel Ḥemmadi d Crif Xeddam i yeṭṭfen rradyu n lezzayer,Deg yiseggasen 1980 ɣer da d Mjahed Ḥamid s tedwilt-ines i yettwassnen s waṭas « icennayen n uzekka »  Tizlit taqbaylit tuɣ udem atrar asmi teffeɣFransa seg tmurt n lezzayer,aṭas n yilemẓyen i d-yebanen deg tallit-nni,imi nutni wwin-d amaynut ama deg uẓawan (lqanun,lɛud,snitra,lepyannu…),neɣ talɣa akk d isental am : Jamal Ʃellam,Les Abranis,Yidir, yerna deg tallit-a ffɣen-d aṭas n yimedyazen i asen-yettarun isefra am : Ben Muḥamed,Mezyan Racid, Muḥya…

Isental n tezlit taqbaylit

Deg tazwara tizlit taqbaylit tewwi-d ɣef yisental yerzan yakan icennayen am yinig(lɣurba),tayeri akk d lḥif (Ccix Lḥesnawi). Deg tallit n ṭrad n timmunent ,icennayen ttawin-d ɣef ṭrad akk d lmeḥna tedder tmetti deg tallit-nni.Asmi tewwi lezzayer timmunent ,ibeddel wudem n ccna,uɤallen icennayen ttawind ɣef tewtilin tinmettiyin(les conditions sociales) tettidir tmurt ,ɣef tsertit akk d usuter n tumast tamaziɣt,deg tallit-a ibeddel umawal sseqdacen ,deg tallit n ṭrad qqaren lḥurya maca deg tallit-a n yiseggasen n 70 ɣer tura qqaren tilelli,… am akken daɣen i yuɣalen xeddmen tamedyazt ilmend n yiɣerbazen n tsekla igreɣlanen (les courants et les écoles littéraires internationales)

  Ziar Ahcene

Partager