Tameṭṭut deg ddunit, anect tebɣu tettḥezzib drus, anect tebɣu tella d tamasayt (responsable) drus, anect tebɣu tefhem daɣen, drus. Acku ɣef-s ay senndent aṭas n tɣawsiwin n umaḍal-a deg nettidir. Acimi i d-yettban belli d tameṭṭut ay d lal n ssber ugar n urgaz, ɣas ma zun d aneggaru-a i yesɛan tabɣest fell-as. Maca imi tayi ɣef i d-newwi ameslay ilaq ad teqqim tfaq akken ilaq, yal mara tebru i yiman-is ad tettu dakken nettat d tameṭṭut, ad d-terzu fell-as yiwet n twaɣit i yellan gar tiwuɣa timeqqranin i izemrent ad tt-ḥazent. Tadyant-a i d-yettilin, d mi ara terfed teḥdayt s tadist nettat ur tercil ara. Yettusemma d taɛeẓrit deg uxxam n baba-s. Deg Tmurt n Yezwawen, am umaḍal merra, yal aseggas ad yeḍru ubaxix-a inmetti (catastrophe sociale), d timrawin n tullas ay teffɣent s uɛebbuḍ nutenti ur llint deg uxxam n urgaz-nsent. Tayi tettwakellex s nniya-s, tayi tedda di leɣlaḍ mi tt-yewwi zzhu, tayeḍ tesref-as tegzi n tmeṭṭut tewwi-tt-id ɣef uqadum. Ihdumen-a i d-yettmarayen akka ɣef twacult-a neɣ d ta, ulac win ara d-yinin, ur sekkfen ara talwit seg wagnes ed ubraḥ. Ulac daɣen win ur neẓri dakken isallen am widak, zellzen At taddart merra, acku ayen ara isel umeẓẓuɣ ur yelli d aneɣmis (information) n menwala, ur t-yennum dɣa, yeẓẓay, yeẓẓay mačči d kra, skud ad d-yawi dindin analkam(conséquences) ɣef yimal (future). Taqcict mu teḍra twaɣit-a nezmer ad as-nini d tasfelt deg yiwet n tegnit, wamma tignatin nniḍen, teḍlem, teḍlem. Tagnit ihi anda ur tt-yettlummu ara yiwen: ḥaca mara yettɛedda fell-as yiwen d attɛeddi, deg ubrid neɣ anda nniḍen. Meḥsub netta ur tedmi ur tedri almi i d-teɣli deg tuccar n tmetti ixesren, i ur nettwarebba daɣen. Ma deg tegnatin tiyaḍnin, d taqcict i iḍelmen ansi tebɣuḍ ekk-as-d, skud mačči d ddunit i tt-ikellxen, wanag terẓa lɛehd i yellan gar-as-d ed yiman-is s yiman-is. Am mara tesɛu assaɣ ed walbaɛḍ n yiqcicen, i ara ad tt-yessamnen dakken ad d-yehḍer fell-as deg uxxam, dɣa seg yimir-nni ad as-tefk tafekka-s nettat isul (mazal) ur telli d tameṭṭut-is. Neɣ mara tḥemmel aṭas isem « argaz » i tseddart anda ara tezger tilisa n yiseɣ neɣ n lḥerma n tmeṭṭut i yellan d nettat. Mara d-yeḍru lɛar-a deg uxxam n ḥedd, deg tuget n tlufa, imḍebber n uxxam, d ababat neɣ d ayetmat, ttilin d irgazen mara ẓran yelli-tsen teḍlem tesseɣli deg yiseɣ-nsen, dɣa tellfen-tt seg twacult ed wakal-nsen i lebda. Aya, yeḍra-d deg waṭas n twaculin yakan, ala kra n umḍan n yexxamen i tent-iqebblen mara llant ad rwent nutenti d tiqcicin ɛad. Syinna, yal mara trew neɣ tesseɣli-d tadist d asseɣli, ad tkemmel tudert-is tesulles mi teẓra dakken asaḍuf-is amenzu tesquccem-t. Ma d tid nniḍen, i yettwanfayen seg uxxam, seld tawaɣit-a, tudert-nsen tesulles ugar ɣas ma deg umaḍal n udrim. Amek ihi, skud beqqan sslam i yiɣimi ed yimawlan ed twacult, gezment amrar i yellan icudd-itent ed uẓar-nsent. Yuɣ lḥal, mara ttwatelfent, ur ttwalint ara ma llan yiberdan nniḍen, dindin ad rzunt ɣef yixxamen n yiḍ anda tettnuzu tfekka n tewtemt i uwtem. Taqcict-nni ihi, deg temẓi ad d-yeɣli waɛjar n layas fell-as, ɣas ad terwu idrimen ed tkerrusin, maca iseɣ-is yeɛfa Rebbi fell-as, tawacult-is, i yellan d tiẓeḍt n ddunit, tennebḍa yid-sen i yifeḍ. S yiwen n wawal, terẓa asaḍuf n ddunit, dɣa terẓa-tt tneggarut-a. Yerna ayen yesseḥzanen ugar deg-s, mi ala nettat i yettenṭerrayen, i tent-iɣerrmen. Ma d argaz i yellan d sebba n waddad deg tella, ulac wid i t-id-ibeddren amzun ur yeḍlim netta seg tama-s. Ad iqennaɛ yes-s lebɣi ad tt-yeǧǧ tuḥel. Ɣef waya ay d-nniɣ tazwara, anect tettḥezzib tmeṭṭut d drus, skud ala nettat i tent-yettaɣen mara temmag tuccḍa, ladɣa am ta.
Mhenni Xalifi