Tasertit tagraɣlant: Terwi teberwi gar leǧnas!

Partager

Ddunit merra atten di cceda-s. Cwal yettenfufud di yal tama. Ulac tamurt ihanen. Ulac amdiq  imenɛen si tyita. Sseba-t gtent. Mcuddent. Qnent ta ɣer ta, xas akken deg udem tt-banent  mbadalent. Netta di tillawt trad icebblen ddunit xas yezdew ɣef tɛakazt n ddin( am ayen iḍerun di Afɣanistan, Lɛiraq, Lyamen, Libya)  neɣ n timadit (Lukranya) ixef-is yiwen : d tadmsa d usewsaɛ n tezmer sɣur tamurt n Marikan akked Rrus. Zrin isaggasen, seg asmi yegrareb uɣrab n Berlin, seg asmi tenqedwa tmurt n URSS (tadukli n tigduda tinamlayin tiṣubyatiyin). Amaḍal yiɣil yergel yiɣisi yellan gar usamer akked  umalu. Leǧnas nwan trad uffir ( trad aṣemaḍ) yellan gar Rrus akked Marikan, gar tasnakta tazduklit (idéologie communiste ) akked tasnakta tasihrant (idéologie capitaliste) ifuk  dayen-nni. Igududen di yal tamurt nwan ddunit tekcem akkud amaynut  ara d yawin talwit akked  rbeḥ ddew usekud ((vision) umu qqaren «amezday agraɣlan» (mondialisation). d tidet, imi kra n isaggasen  akken mqrabent tmuɣliwin akked tikta  gar tamurt n Marikan akked Rrus. Tanagarut –agi tefka affus ɣef waṭas n txazabiyin texdem tmurt n marikan d iwaziwen-is (timura n umalu)  am zedmat ɣef Lɛiraq, ɣef Lbusni Hezrigubin di lber n Europe. Nnig waya tamurt n Rrus tuɣal d aɛagal deg «ugraw m seɛa n tmuar akked yiwet» (groupe de 7 plus un) yesduklen  timura timerkantiyin deg umaḍal. Di ccew annar aserti agraɣlan  yuɣal i teddu s yiwen uqaru : tamurt n Marikan. Xas akken kecmen leǧnas di lqaleb-agi amaynut izewen ɣef tmuɣli tasihrant, cwal werǧin yekkis neɣ yenqis di ddunit. Ddew yiɣden n trad yellan gar tasnakta tazduklit akked tansnakta tasihrant, tenfufded times nniḍen yuɣen s-isufa n tasnakta tineslemt( idéologie islamiste). Ahat lhem-agi ameynut yuffa annar anda id irebba ifaden (akken ilaq ? Akken is yehwa ?) dagi di tmurt n Lẓẓayer deg isaggasen iberkanen n 90 id ixulfen ugar n 200 000 d lmuta. Yuɣ lḥal  tulemda n  yir cwal  tuffa aɣerbaz-is di trad yesegrarben tamurt n Afɣanistant men beɛd mi teffeɣ seg-s tamurt n Rrus teǧǧa-tt gar ifasen n isradasen n OTAN ddew leɛnaya n Marikan. Tiyita meqran n tasnakta tineslemt, tella-d ass n 11 septembre 2001 armi tettwet tamurt n Marikan deg ixef-is. D tadyant agi, ɣef acu senden imdebran n tmurt n Marikan akken ad ɛiwden aslaɣ i usamer alammas xas ulama  d tibuhelt n Seddam Hussein (ur neṣawed ara ad yeɛtaq tamurt-is) i yellan d allal amenzu akken Marikan a tesexrab tilisa di tmanaḍt –agi n ddunit. Seg assen cwal ur yensi. Tamurt n Rrus , yeḥnunfen di tdmasa-ines, tettwali menbaɛid ayen id iḍerun melba ma tḥarek i wakken a tqeraɛ ayen id yettnulfun. Di tillawt tella tesewjed iman-is akken ad tuɣal s ljehd ɣer annar aserti agraɣlan. Aya yella-d ddew leɛnaya n Poutine. Seg asmi id yullu unagaru-agi ɣer ukersi n leḥkem di tmurt n Rrus, tamurt-agi  tebda aɛiwed n lebni n tdamsa -ines. Tebda tesijhid ugar leslaḥ-is anaɛur. Taḥajurt ɣer tayeḍ, tuɣal treba-d ifaden. Tbedd ɣef iḍaren-is  armi teṭṭef timura n Europe di tgarjumt s ttawil n lgaz. Poutine yesufɣed timajatin-is; igzem-itt d ṛṛay : asefsax n tisertit tagraɣlant isenden ɣef yiwet n tmezmert( puissance), asefsax  tisudsa n umaḍal i teddun s yiwen uqaru.

timesbaniyin id yellan di tmura umu qqaren timura tiɛrabin am Tunes, Libya, Maṣer (id yeglan s ɣellu n iduba imesbatliyen am  Ben Ali, kadafi akked Moubarek) d wamek skecment timura n umalu (Fransa, langliz) yuɣalen d tiqadacin n tmurt n Marikan iman-sent di tadyanin-agi, id yeṣawḍen Poutine ad yinni ala (yerna  s ljeh)  i usekcem n timura-agi  tucar-nsent di cwal ihuzen tamurt n Surya. Seg assen terki liḥala gar tamurt n Rrus akked Marikan. Trad uffir  yuɣaled s-agni i tikelt nniḍen. Ddunit m yiwet uqaru( monde unipolaire) tɛedda nnuba-s.

Ass-a  timura n  umalu ukint ɣef yiwet  n tidet qariḥen: ifuk wurar-nsen-t awḥid ( ddew tacḍaḍt n Marikan) deg annar aserti agraɣlan. Tamurt n Rrus tezdi ɣer tmurt n Ṣṣin, tettnamar timura n ugraw aṭalanti( OTAN) di yal aḥric: win n tdamsa, win n tadrimt( imi lqesd n Rrus akked Ṣṣin d asegrireb n dollars akked Euro), di tisertit tagraɣlant imi ṭfen nuqma i yal aḥarek id yekkan sɣur Marikan neɣ l‘Europe deg umḍal. Tadyant n Ukraniya tesbened akken ilaq rekku yellan gar usamer akked umalu. Cwal ur yeqqim ara kan ddin, imi di tili yenulfa-d yiwen umusu umu qaren “daɛec” yesenquqlen amaḍal wakali. Amusu-agi isenden ɣef taskana tineslemt  akken ad yeserwet, ad inneɣ, ad yezlu, ad yexdem lmenkar di tlawin yesdukel  ixef n talsa si rrif ɣer rrif. Maca cax akken (s wawal) timura n umadal wtent s leqseḥ amusu-agi, amenuɣ-ines ur yexḍi ara I leḥsabat yellan gar ltimura tinezmarin( puissances)  di ddunit.  Am yal tikelt lehṣabat-agi  swexrent tifrat n  wugur n daɛac s lɛajlan imi deg annar asriti( a beɛda deg ugraw n leǧnas yeduklan) wa ijeb wayend ikaref. Ahat astehzi n tmurt n Turk, neɣ asneɛmel n timura tiɛrabin(yuggin a ttiki deg umenɣu magal amusi-agi) yesbanayed amek tcud liḥala n tsertit tagraɣlant. Yal wa yettraǧǧu ansi ara d iṣud waḍḍu: wissen  ma si ljiha n Rrus neɣ si ljiha n Marikan. Di tmerǧiwt yellan, timura iweɛan tthagint iman-sent i kra i-izemren ad yenulfu. Amedya ɣef aya yekka-d si tmurt n Rrus id yesnulfan( tagara-agi) leslaḥ amaynut am lbumba war taneɛurt( bombe non nucleaire) yesɛan ljeh n lbumbat  tinaɛurin. Amazan iban i wumi yettwacyeɛ: I timura n ugraw atlanti a beɛd t-id yellan deg l’Europe. Tamurt n l’Almane( werǧin teɣfil) yesutren di tmurt n Ṣṣin akken ad gerr iman-is i usemsawi gar lemxlṭat yallan gar-asen-t, ur d yelli ara s ugacur. Uḥdiq yeẓra, ungif yuṛga!

Ait Slimane Hamid 

Partager