Ddurt-agi yezrin, taddert n Wagarsafen n tγiwant n at-yeğğar, dayra n Wizgan tufrar-d deg wemḍiq amezwaru n temzizilt Σissat Rabaḥ n taddet zeddigen. Leqdic-agi tesdurit-id tzeqqa meqren n wexxam n yedles n mulud At-Mεemmar n Tizi-Wezzu s leḥdur n deqs n yemḍebren taεna temsalt. Timzizelt-agi tettili-d yal seggas, yettheggi-t-id wesqamu aγerfan n ugarzu n Tizi-Wezzu, d asebγes n tudrin leqbayel akken ad-saḥbibrent γef tezdeg n twenaḍt d ugama.
Timzizelt n useggas-a ukkant deg-s 62 n tudrin yemgaraden n lwilaya n Tizi-Wezzu d 12 n tγiwanin. Taddert n Yigarsafen tḥella-d amḍiq amenzu s ugemmuḍ n 97 n tneqiḍin γef 100. Ma yella d tudrin niḍen id-itebεen s deffir, Tizi-Umalu n tγiwant Abi-Yusef s 87 n tneqqiḍin, syen ternna-d taddert n Swamaε deg wemkan wis kraḍ (03), d taddert n At-Waεban deg wemkan wis ukkuz (04)
AGARSAFEN, tezga-d deg umalu n wedrar Ukfadu, di tɣiwant n At Yeǧǧar i d-yezgan deg usamar n temdint n Tizi Wezzu. Tezga-d ger isafen, deg irebbi n wakkal-is i tella tɣiwant. Tebɛed azal n 70 i kilumitren ɣef temdint n Tizi Wezzu, azal n 25 ikilumitren ɣef temdint n Yiɛeẓẓugen, tajumma-s 3 n yigeṭṭaren. Aɛlayet ɣef yilel azal n 890 n lmitrat, ɣur-s ugar n 4000 imezdaɣ, ɣur-s 37 n yismawen n twacult, tebḍa ɣef semmus (05) n yiderma : Imarjanen, At Urabaḥ, Ibaxucen, Iqessuyen, Iẓeniɛen, yal adrum ad naf deg-s ugar n ukuẓ (04) n yisemawen n twacult.
Taddart n WAGARSAFEN tezga-d gar sin isaffen, asif n Rridan i d-yettawin seg usamar, si teẓgi n Ukfadu, ɣer unẓul, akked d wasif n Lɛebd n lɛali i d-isubben deg ugafa ɣer unẓul. Sin n yisaffen-agi mlalen deg unẓul n taddart, deg umkan iwumi qqaren At Ḥendis, d asif yeffeɣ ɣer wasif usardun. Agarsafen d isem i d-yussan di sin wawalen : “Gar” akked “Isaffen», di sin wawalen-agi i d-yeffeɣ yisem n taddart AGARSAFEN.
Taddart tecbeḥ s warraw-is, s tdukli n yimezdeɣ-is, s tayri i ten-icudden ɣur-s, yal wa s wayen i umi yezmer, yal wa swayen yessen. Wa yefka-d kra si texriṭ-is, wa yewwet s yiɣil-is, yefka-d tazmert-is, wa yefka-d tikti-s, wa yefka-d rray-is… Iɛeggalen n tesqamut iqeddcen ɣef taddart d wid yettazzalen sbaḥ tameddit fell-as, d wid iqeddcen ɣef taddart war iḍes, war asgunfu, bedden, sbedden ccan n taddart. Ɣer yidis n yirgazen, ad naf daɣen tulawin n taddart iqeddcen ɣer tama n wargaz, tt-id yeggaren afud akked tebɣest i yirgazen akked yilmeẓyen. Imezdaɣ n taddart sumata akken, si tqernit ufella ar taqenit n wadda, xarṣum ilmeẓyen, warǧin smeɛẓegen i teɣri n yiɛeggalen n tesqamut n taddart, ɣur-sen tabɣest am tyuga igerzen, yal ass wejden ad fken iɣallen-nsen d wayen akk iwumi zemren i taddart. Warǧin qqimen ur ḥdiren ara i lejmaɛ n taddart. Ula d igerdan imecṭaḥ ggaren iman-nsen akken ad xedmen ɣef taddart, ḥemmlen ad ikin deg lxedma d-yettilin, aladra ayen akk fessusen fell-asen, ttawin-d amedya seg yimeqranen iqedcen, acku azekka d nnuba-nsen ula d nutni ad refden taddart-nsen.
Afud igarzen d tebγest iğğahden i taddert n yigarsafen.
Islam Bessaci