Timizart : Aseḥbiber ɣef liḥala n ugama d aɣbel n yal yiwen

Partager

Ddaw leɛnaya n tɣiwant n Timizart, id yezgan deg tamnaḍt n At Jennad, tella-d yiwet n timllit assen n lerbaɛ yezrin deg axxam n tmkarḍit ( bibliothèque) tamaynut-t ɣef demma n twennaṭ (envoronnement ) akked uguren iccuden ɣer liḥala-s yerkin tagara-agi ama di tamnaḍt n Tmizart neɣ di tmurt n Leqbayel wakali. Timlilit-agi, id yussan di lwan-is, tezdi tidukliwin tidelsanin yellan deg annar, akked d wid teɛna talluft s wudem usrid iqedcen deg aḥric-agi. Ayen id yufaren di tamlilit-agi d- akken amur ameqran n-iḍuman yasamasen agama (la nature) d-iḍuman n twaculin imi azal-is yugar 60%. Ɣef aya imusnawen teɛna talluft-agi n-tezdeg n-lexlawi-nneɣ akked leḥwari –nneɣ wekden ɣef useqdec nwafrsen-agi akken nniḍen. Meḥsub lemmer tiwaculin ttanin-t iḍuman-nsen akken iwata, ayen yellan d–agmani (organique) yelha lemmer ad yetwejmaɛ weḥdes di ṭerḥa akken ad yerku ad yuɣal d leɣbar si ara d sfaydin-t tiqwirin akked timazirin d-ifalahen sumata. Nnig waya anect-an ad yesenqes lḥawj ɣer leɣbar akruran (engrais chimique) n luzinat yesluɣuyen ugar tawennaṭ almi d-ulamek! 

Maca akken ad yedru waya (targit ad tuɣal d tidet), ilaq iɣermaniyen (mačči kan wid n tiɣwant n Timizart, imi taluft terza yakk leqbayel) ad nedkawelen ɣef cceda deg gren agama-nsen, ad sehbiren fell-as uqbal wiyaḍ acku anect-a yeqqen ɣer tadawsa-nsen ( santé) akked tadawsa n-wakal s timad-is. 

Tidet! Ayen akka nettawali tagara- agi yugar leɛjeb imi anda ma nedda iḍuman mberezwaɛen akkin akka deg iberden, gar leḥwari, deg iqwiren, deg tiẓgwa, ɣef taftisin… ulac tamnaḍt imeɛen i reks-agi yeṭṭeqqir umdan s-ustehzi anda yuffa. Mačči kan d lɛib fellaɣ wanect-a n wer ttrebga, meɛna aya yettecmit ayen iɣ d-yezzin, yesenqaḍ imeḍqan n-usgunfu, inaq imɣan akked tuga, igelu s-iɣersiwen, yettawid yal aṭan i yimdanen. Yewweḍ lḥal alarmi xas tizmrin yeɣlayen aṭas ɣer wul n ibabaten d tyamatin-nneɣ yewwet-iten-t ujeǧiḍ n “wacɛendifih” nerra d-lqaleb i tudert –nneɣ nekni (meḥsub) s-ljil n tura yettaren iman-sen ɣran, fehmen, snan neɣ d-at nnif. Xudi zik, xas akken imawlan-nneɣ werǧin yeṭṭef-iten dderz n ṛwah ɣer iɣerbazen neɣ tisdawiyin, ǧǧan-aɣ-d tudrin d-tizdganin, tiliwa tibaḥanin, tizegwa d-imeḍqan n laman, tiftisin d-timsunin nnig wakal.

Ahat anect-a n uɛamed ɣef usefsed n twannaṭ yekka-d deg yiwen uḥulfu uffir iɣ yesafhamen belli ayen yezdin medden “d- ayla n baylek” mačči nneɣ. Ɣef aya yerɣa, neɣ yexla, yummes neɣ yemečč ur aɣ-id yecqi-ara; Ahat diɣ aya( n-ustehzi akked uzaylal) d lumayer ɣef yir aṭan iɣ-yeblan yugaren wiyaḍ : lkerh n yiman-nneɣ, aɣanfi n timadit-nneɣ sgusfen tijɛal akked tmaɛ n tudert tushilt wer acemer n- iɣalen. Lejwab ahat leqay, aya d-aɣbel n imesmmatiyen (sociologues) akked imusnawen n yiman (psychologues) ammer yiwwas aɣ-id sefrun ayen akka iɣ texreb targit. Lḥir amenzu d-addud s lɛajlan ɣef ugama akken ad t-id nesukkes deg yir liḥala deg yeẓẓl yesmurḍus. Ɣef aya lemmer yal yiwen deg-nneɣ ad yecrew kan zdat waxxam-is, di tuqna n tiṭ reḥba a tizdig irkeli. Ahat tagara n wawal d-amek is yenna Lounis Ait Menguellet : “win yebɣan a tt-seggem.. iseggem iman-is!”

Ait Slimane Hamid

Partager