Rezki OUALI d yiwen ucennay ameẓyan i yewwin amekkan amezwaru deg waggur iɛeddan deg tedwilt ‘’Alḥan wa cabac’’ i d-yettɛeddayen yal aseggas deg tilibizyu taɣelnawt. Ilul deg taddart n Tewrirt Lḥaǧ Ɛli, tama-agi n Larebɛa Nat Yiraten. D anelmad n tmaziɣt deg tesdawit n Tizi Uzzu akka tura. Nemlal-it deg uxxam n yidles Mulud Mɛemmri, yerra-d ɣef kra n yisteqsiyen.
Aɣmis n Yimaziɣen : amek i d-tessawḍeḍ ɣer uswir-a ?
R.OUALI : uqbel ad bduɣ ccna, lliɣ tturareɣ tamezgunt. Dɣa, yal mi ara yi-tettunefk tegnit ad cnuɣ s daxel-is, qqaren-d yimeeddukal-iw dakken sɛiɣ taɣuct tgerrez. Akka, ihi, ciṭ, ciṭ armi wwḍeɣ s aswir-a. Aya yella-d asmi qqareɣ deg tesnawit. Imir, yakan, iceyyeɛ-iyi Salem Kerrouche, ɛeddaɣ-d deg tedwilt ‘’Inzizen’’ n radyu tis snat. Syin, mlaleɣ Ccix Kheloui Lounes. Am wakken kecmeɣ,diɣ, deg terbaɛt n Ccaɛbi n uxxam n yidles Mulud Mɛemmri n Tizi Uzzu.
Ilindi,Tewwiḍ arraz amezwaru n ccna aɣelnaw amaziɣ dagi deg Tizi Uzzu.
D tidet, ilindi, wwiɣ arraz amezwaru n tfaska taɣelnawt n ccna amaziɣ dagi deg Tizi Uzzu. Selilindi, wwiɣ arraz amezwaru, daɣen n tfaska n ccna amaziɣ deg Bgayet. Am wakken wwiɣ, diɣ, arraz wis sin n caɛbi deg Lezzayer tamaneɣt.
Amek i d-yettili leqdic gar-awen deg tedwilt ‘’Aḥan wa cabab ?
Daxel, ncennu s yal tutlayt. Ula d wid ur nessin ara taqbaylit, cennun yis-s. U nekkni s leqbayel, nesselmad tizlit taqbaylit i wiyaḍ. Bɣan ad ḥefḍen imeslayen. Akka, dɣa, ilemden, akk, imeslayen n tezlit ‘’Lezzayer ncallah ad teḥluḍ’’. Nekk, s tmammad-iw, sḥefḍeɣ-as i Farida yiwet n tezlit n Yidir xas ulamma sellen s waṭas i tezlit taqbaylit.
Amek, dɣa, i tt-ttwalin ?
Tizlit taqbaylit, mačči d wiyaḍ ara tt-iwalin. Tizlit taqbaylit tefka azal i yiman-is. Akken llan daxel, bɣan akk ad ɣennin taqbaylit. Ẓran s wazal n yimeslayen-is imi i asen-ten-id-nessefham yal tikkelt mi ara asen-d-necnu, ama d nekk ama d Ghiles. Nebɣa ad nesɛeddi izen n tezlit taqbaylit. Ihi, tizlit taqbaylit, refden-tt warraw-is uqbel ad tt-refden wiyaḍ.
D acu-ten yisenfar-ik, akka ɣer sdat ?
Asenfar-iw agejdan d aseḥbiber ɣef tutlayt-iw. Aql-i la qqareɣ tamaziɣt deg tesdawit u cennuɣ s teqbaylit. Nessaram ad nesnerni ccan n tezlit taqbaylit.
D acu ara d-tiniḍ ɣef wid yettɣennin s teqbaylit neɣ taqbaylit ?
Mačči aṭas i yettɣennin taqbaylit. Seg wasmi i d-luleɣ ar tura ala wid i d-ufiɣ ttɣennin, am Ait Menguellet, Zeddek d wid i ten-yecban, i mazal. Xas ulamma llan kra n yimaynuten, meɛna drus maḍi, maḍi. Qlil ad twaliḍ yiwen icennu taqbaylit xas aṭas i icennun s teqbaylit. Mačči d yiwen neɣ d sin i izemren ad tt-yessali. D nekni akk iwumi i d-tewwi ad tt-nesnerni i wakken ur aɣ-d-ɣelben ara s tama-nniḍen.
Tufrareḍ-d d amezwaru imi, ahat, Leqbayel akken ma llan fernen-k keččini ?
Leqbayel, yettban (s teḍṣa). Acu kan, ula d wiyaḍ frenen-iyi.
Teẓriḍ d akken tesɛiḍ taɣuct tgerrez, mebla ma yenna-ak-d walebɛaḍ !
Awah, ilaq ad ak-d-yini xas ulamma teẓriḍ. Irennu-d afud.
Teḍra lḥaǧa ɣef leqraya akked ccna gar imawlan-ik akked kečč, waqila ?
Ih, d tidet. Yiwet n tikkelt kksen-iyi tagiṭar mi akken i d-ḥeḍren yikayaden. Nniɣ-asen, welleh ma ur iyi-d-terram ara, maruḥeɣ azekka ad sɛeddiɣ. Dɣa, terra-yi-itt-id yemma.
Yesteqsa-t Hocine.M

