Tella-d deg teɣzi n kraḍ n wussan, tafaska n tmedyezt tamaziɣt i d-tesuddus Tdukkla Lbacir Amellaḥ, tseqqef iqeddicen s temdelt i yemuggen ass n umenzu deg wayyur-a n ɣuct deg nella. Ɣef wahil n temlilit, aṭas i yennan belli yeɣɣenter ayendin ma nwala i tlata n wussan kan deg i d-llan warmuden (activités). Deg wass amenzu, send amager n yinebgawen, llant-d temzikknin sɣur kra n tdukkliwin: Tidukkla Tadelsant n Tmaziɣt Lbacir Amellaḥ. Taklut, tugniwin n tfaska tis snat. Sɣur Tdukkla n Yiger Ɛli « Amennuɣ ɣef tmaziɣt ». Akked Tdukkla Agerruj n At Maɛuc « Tiɣawsiwin n zik n Yizwawen ». Mi iɛedda yimekli, rran yimekkiyen srid, d tirzi, ɣer uẓekka ed uxxam n Si Lbacir Amellaḥ. Almi d 15sr00 tella-d tulya (taldayt) tunsibt n tfaska, syinna d Tilelt sɣur Tdukkla Tussna n Yiger Genduz. Mi yesqer akken wakud deg 16sr, wwin-d massen Buɛlam Messusi akked Muḥend Akli Qasi yiwen n usarag ɣef temɛayt s tesrit ɣer usefru. Imensi, kra n tmenna n yisefra, ed tceqquft n umezgun » Later n ubrid yettwattun » sɣur Tdukkla Lbacir Amellaḥ, d wid i d-yellan ɣer taggara n yiḍ. Deg wass wis sin, ttwaldint temzikknin tasebḥit, syin akkin d timzizzelt n tmedyezt. Kra n teswiɛt aredqal, iga-d mass Kamal Buɛmara asarag ɣef yiberdan n tira n tezwawt. Akken-nni deg yiḍ d timzizzelt n tmedyezt, almi d asrag n 22sr30, tessenɛet-d terbaɛt Ečč-illa n Tuǧa taceqquft n umezgum umi tefka azwel « igugamen ». Ass wis kraḍ, i yellan d aneggaru, d timzikknin am tal tikkelt. Tirzi ɣer tmellaḥin n At Wnir Iɛednanen. Sdat n yimekli, d asarag n tesqamut n yinezzurfa ɣef temɛayt s usefru. Tameddit, mi tewweḍ lxemsa, d ttiɛad n tikci n warrazen i wid i d-yufraren: yewwi arraz amezwaru mass Harun Ɛemmar, yuɣal-d wis sin i tmedyezt Xalifi Kaysa, ma yella d arraz wis kraḍ yettunefk i mass Ageccaryu Murad. Mi tekfa tmeɣra n tikci n warrazen, yemmečč daɣen yimensi, ɛeddan yiɛeggalen n tdukklant tamnaḍant ɣer ukemmel n uheggi i tmeɣra n yiḍ. Akken i teḍra, sdat uzayez s ddeqs-is, gar yimezdaɣ n taddart ed yinebgawen, sferfren imesli n taɣect ed uẓawan aṭas n yinaẓuren, am Ɛebbas n Ayt Rẓin, Ḥsen Ɛednani, Muḥ Amellaḥ, Aneggar… .
Baɛzizi Muḥend, aselway wis sin n Tdukkla Lbacir Amellaḥ : «Zemreɣ ad d-iniɣ tɛedda tfaska-ya tis kraḍ Lbacir Amellaḥ akken ilaq s 37 n yimedyazen i iḥeḍren, ɣas ma cewwlen-aneɣ yiwen n yiḍ rrɛud-nni imi nga armuden berra. Ma d iswi aql-aɣ nettawaḍ-it kra kra; nebɣa ad teddutmedyezt-nneɣ ɣer sdat, ad taweḍ tagreglant-nni». Kaysa Xalifi, arraz wis: «Nger tamawt belli tafaska n Lbacir Amellaḥ tewwi-d amaynut aseggas-a, imi ur yeshil ara ad d-taruḍ tamɛayt s usefru. D ayen i yi-yeǧǧan cerheɣ aṭas mi d-lliɣ gar wid i d-yufraren. Afud igerrzen i tdukkla».
Mhenni Xalifi