Si tmaziɣt di lakul ɣer teqbaylit deg uɣerbaz n Yiɛellalen!

Partager

Abrid yessawen ɣer uɣerbaz ‘’Talah Mohamed’’ n taddart n Yiɛellalen akken yessawen umecwar n umennuɣ i d-tuɣ tmaziɣt seg tefsut n tmanyin ar ass-a. xas ulamma amennuɣ yettkemmil, meɛna tamaziɣt-nni ha-tt-an di lakul, neɣ ɛad deg uɣerbaz, akken i ḥemmlen yinelmaden ad t-id-inin. Nerza ɣer taddart n Yiɛellalen yellan deg tɣiwant n Ait Yahia Moussa acku dinna aselmed n tmaziɣt mačči taḥerfi, mačči d tajerrumt kan deg temsirin : dinna d aselmed n yidles amaziɣ s umata ; d ttrebga ɣef leɛwayed n lejdud, ‘’ayen i d-nnan d wayen i d-ǧǧan’’ ; d tirrugza n yizem n udrar Krim Belkacem i d-ilulen deg taddart-nni. S yiwen wawal, d taqbaylit-nni. Aya, yella-d s lmendad n yiwen uselmad netta d urfiq-is i yefkan azal ameqqran i wayen tettawi tutlayt deg yijifar-is mačči kan d tasnilsit taḥerfit. Tajmilt ad tuɣal i Mass Meziani Mohamed. Deg uɣerbaz-agi, nufa igrawen yettɣennin, yessunuɣen, yetturaren tamezgunt, ddabex uḍar, agraw i d-yelhan s useḥbiber ɣef ugama…lḥaṣun dayen kan i d ttrebga, i d aɣerbaz ara tessirmeḍ i tsuta i d-iteddun, acu kan s…teqbaylit. ‘’Ma ad ɣren warrac-nneɣ tamaziɣt am taɛrabt, ulayɣer ! Neẓra sani ara teddun : ad d-ffɣen d irebraben imaziɣen.’’ Akka i ttxemmimen kra. Mi nekcem ɣer daxel n tneɣrit, nufa inelmaden ḥedqen dayen kan. Tturebban armi ! mi ten-nesteqsa ɣef tmaziɣt, ha-t-an wacu i d-nnan :

Boudia Ali : tamaziɣt walaɣ-tt belli d tutlayt lɛali, tuklal ad tili d tunṣibt deg tmurt n Lezzayer. Mi qqareɣ tamaziɣ, aṭas n temsal i lemdeɣ, ladɣa ɣef ledjud-nneɣ d wamek ttidiren. Lemdeɣ amezruy n yimaziɣen. Ihi, ass-a, tewwi-d fell-aneɣ ad tt-nesnerni, ad nessali azal-is.

Celia : ttafeɣ mliḥ iman-iw mi ara qqareɣ idṛisen s tmaziɣt. Tamaziqt, teshel, mačči am wakken ttxemmimen wiyaḍ. Ihi win yebɣan ad tt-iɣer, yezmer. D tamaziɣt deg uɣerbaz i yi-d-yeskeflen lejdud-iw, d nettat i yi-d-yemlan amezruy-iw. Batatache Thinhinane nettat tefka-aɣ-d aḍris i tura. Terra iman-is deg umekkan n ubabat i yettweṣṣin mmi-s. ha-t-an uḍris n Thinhinane :

“Lehyuf (lkif)

Lehyuf neqqen yal aseggas ugar n 200 000 n yimdanen deg umaḍal, ttruḥun d asfel. D ayen i yi-ǧǧan ad ugadeɣ fell-ak, am nekk am yimelyan n yibabaten i yettagaden ɣef tarwa-nsen. Ihi, ad ak-id-mmeslayaɣ i wakken ad ak-nhuɣ. Lehyuf, lhan kan i wid i ten-yesnuzun, i yettrabaḥen adrim s uɛemmur. Iqettalen-agi, urǧin tessen-ten nutni i wakken ulac d acu ara ten-yaɣen, ad izmiren ad ak-d-ssiwḍen rraj-agi-nsen. Ma d arraw-nsen, ttḥadaren-ten akken ilaq, ama s wučči, ama s lebsa neɣ s tmezduɣt. Lehyuf, ttarran tudert n wid i ten-itessen d ahawec ur nettfakka. Ttekksen-as i umdan nnif-is, sseɣlayen-as leqder-is. Netta ites-iten i wakken ad iḥas s tumert, maca ur tettdummu ara. Ur yeẓri ara belli la ineqq iman-is, la yetthuddu tudert-is ilhan. Yal tikkelt, ul-ik, aqerru-k, aksum-ik, si tama, la ɛeyyun. Ma d wid i ten-yeznuzun, si tama-nniḍen, la ttrabaḥen. Imsixesren-agi ur ssinen la cbaḥa, la rreḥma, ur sɛin tayri deg ulawen-nsen. S ciṭ n rraj-agi ssawaḍen ula d imecṭaḥ ur nesɛi zher ad ɣilen la ttidiren tudert ssaramen. La ak-d-ttmeslayeɣ i wakken ad ak-ḥadreɣ, xas akka meẓẓiyeḍ, ẓriɣ tfehmeḍ-iyi-d.

Thinhinane”

Ha-tt-an ihi amek nebɣa ad tili tmaziɣt deg uɣerbaz : ad d-arun yinelmaden ɣef wayen bɣan mačči ad d-ttɛawaden ayen kan i asen-d-qqaren yiselmaden-nsen am les perroquets. Yenna-as winna ‘’Amek ara irebbi uselmad ur netturebba’’. Afud igerrzen i yinelmaden d yiselmaden n uɣerbaz Talah Mohamed. Mebla ma ttuɣ anemhal-is akked yixxadem akken ma llan.

H.Moula

Partager