“Ur ttɛawadeɣ ara taɣuri i yisefra-w”

Partager

Aɣmis n Yimaziɣen: ma tzemreḍ ad d-temmeslayeḍ cwiṭ ɣef usurif-im amezwaru deg tmedyazt?

Aït Gherbi Ouiza: Bdiɣ amecwar-iw deg tmedyazt seg wasmi meẓẓiyeɣ (deg yiseggasen n 80), asmi liɣ sɛiɣ 15 n yiseggasen deg leɛmer-iw. Ussan-nni, liɣ qqareɣ deg uɣerbaz alemmas n Mekla. Maca, ur d-baneɣ ara ɣer unnar alarmi d ass n 15 meɣres 1995, ass-nni ideg i d-ɣriɣ isefra-w i tikkelt tamezwarut deg ddunit-iw. Ferḥeɣ aṭas imi seg uxxam n yidles Lmulud At Mɛemmer n temdint n Tizi Uzzu i bdiɣ amecwar-iw deg uḥric n tmedyazt. Dɣa, seg wass-nni ar ass-agi, yal mi ara i yi-tettunefk tegnit, qqareɣ-d isefra.

Ahat tella tfaska ideg tewwiḍ arraz, neɣ werǧin?

Tasiɛt-a, ala yiwen n warraz n umḍiq amezwaru i wwiɣ deg umecwar-iw. Arraz-agi, wwiɣ-t-id ass n 16 seg furar 1996, deg tfaska n tmedyazt i d-ihegga Uxxam n yilmeẓyen n Mekla, i lmend n wass aɣelnaw n umeɣras. Syin akkin ttekiɣ deg tfaskiwin n tmedyat i d-yettilin kan deg lwilaya n Tizi Uzzu, maca berra n temsizzelt, alarmi d aseggas n 2000 hebseɣ ur ttekkaɣ ara, imi lhiɣ-d d uxxam-iw d warraw-iw.

Acu n yisental iɣeftessefruyeḍ?

Ssefruyeɣ ɣef sin n yisental igejdanen, wigi d tayri akked d tyemmat. Imi seg temẓi i bdiɣ ssefruyeɣ. Uriɣ ɣef tayri d iḥulfan d wayen akk icudden ɣur-sen. Ttaruɣ diɣen ɣef tyemmat, imi gujleɣ seg temẓi; zik i temmut yemma iwumi ṣawaḍeɣ rreḥma. Maca, ssefruyeɣ diɣen ɣef temsal-nniḍen yecban: tamagit, tamaziɣt, tagrawla, imeɣrasen…atg.

Anta talɣa n tmedyazt swayes tettaruḍ isefra-m?

Ssefryeɣ s umata s snat n talɣiwin-agi ideg yal taseddart tseɛɛu 6 n yifyar, tameɣrut-is AB AB AB, neɣ talɣa ideg yal tseddart tseɛɛu 9 n yifyar, ma d tameɣrut-is d AAB AAB AAB. Yella wanida ssefruyeɣ s talɣiwin-nniḍen, maca d snat-agi i d-bedreɣ yakan i d-yufraren deg wayen uriɣ ar tura. Imi ula d nekk ḥemmleɣ-tent u ttafeɣ iman-iw deg-sent.

Ahat yella wakud d wadeg i themmleḍ i tira?

Am nekk am tuget n yimedyazen d yimura, nesmenyif tira deg yiḍ wala deg uzal. Imi nekk s timmad-iw imir i ttafeɣ iman-iw, imir i yi-d ttasent tikta igerrzen. Tettili tsusmi, yettrusu wallaɣ…atg. Yella wanida ssefruyeɣ ula deg uzal. Ma deg uzal s umata, deg yiwet n lqahwa isem-is “Le Choc”, yellan tama n sbiṭar Med Nadir n temdint n Tizi Uzzu, ma deg yiḍ iban kan deg uxxam.

Acḥal n yisefra turiḍ ar imir-a?

Seg wasmi bdiɣ tira ar ass-agi, zemreɣ ad d-iniɣ belli uriɣ ar tura azal n 250 n yisefra, gar teqbaylit d tefransist. Aṭas n yisental iɣef i d-wwiɣ awal deg-sen s talɣiwin yemgraden.

Ma tettalseḍ-asen taɣuri i yisefra-m, neɣ ala?

S umata mi ur ttɛawdeɣ ara taɣuri i tmedyazt-iw, xas akken kan i d-ttasen yisefra i ten-ttaruɣ. Maca, ulamma ɣriɣ-t tikkelt-nniḍen, ulac d acu i ttbeddileɣ deg-sen. Imi isefra akk ttasen-d weḥd-sen s tmeɣrut, yecbaḥ uɣanib-nsen, dɣa ur ten-ttbeddileɣ ara. Ula d aciwer ur ttcawareɣ ara imedyazen-nniden, i wakken ad yi-d-fken tamuɣli-nsen ɣef yisefra-w. Tikkwal ttɛawadeɣ kra n yimeslayen i yisefra imezwura akk uriɣ deg yiseggasen-nni n 80.

Ma tettagmeḍ-d ɣer yimedyazen-nniḍen neɣ ala?

Ḥemmleɣ ad ɣreɣ idlisen n tmedyazt, yal mi ara d-yeffeɣ yiwen qqareɣ-t i wakken ad ẓṛeɣ ayen yellan deg-s. Ḥemmleɣ diɣen ad sleɣ i waṭas n yicennayen-nneɣ meqqren, ad d-bedreɣ kan deg-sen: Hamid Ath Lounis yettwassnen s yisem n Hamid Matoub, Lounes Matoub, Lounes Ait Menguellat…atg. Annect-agi, yettɛawan-iyi deg tira-w, imi ttasent-iyi-d tikta mi ara asen-sleɣ neɣ ad qqareɣ ayen uran.

Ma yella ucennay iwumi tefkiḍ isefra-m ad ten-yecnu deg tezlatin-is?

Ih, xedmeɣ-as ttesriḥ i yiwen n ucennay ilemẓi, wagi d Moula Mohand Ameziane, i wakken ad iɣenni mraw n yisefra-w deg tezlatin-is. Maca ar tura ur yessaweḍ ara ad d-yessufeɣ tasfift, imi xusen-t wallalen iwulmen, imi s timmad-is d anelmad n uẓawan, ṣṣenf n caɛbi deg uxxam n Yidles Lmulud At Mɛemmer. Ar tura, ma llan yicennayen-nniḍen yebɣan ad cnun isefra-w, mreḥeba yis-sen.

Ma tzemreḍ ad d-temmeslayeḍ tura ɣef wayen txedmeḍ yakan?

Gar 2015 d 2016, xedmeɣ sin n yimahilen s wazal-sen. Amezwaru d aheggi n sin n wammuden n tmedyazt yiwen s tmaziɣt, ad d-fkeɣ azwel-is “Tirɣi n Tasa”, Wayeḍ s tefransist s uzwel “Les Flammes éternelle”. Yerna wwiɣ-d izerfan n umeskar seg l’ONDA deg useggas n 2015. Ma d amahil wis sin, d album i xedmeɣ nekk d ucennay Louizini, i d-yeffɣen deg useggas n 2016 s uzwel “D asawen”. Isefra n tesfift-agi nexdem-iten deg sin yid-nenɣ, yella wanida yal yiwen ad d-yexdem asefru, yella wanida yal yiwen ad d-yaru wayeḍ, akken alamma yemmed d asefru.

Ayen tessarameḍ sya d afella?

Ssarameɣ yiwen wass, ad d-fɣen wammud-nni n tmedyazt i heggaɣ deg useggas n 2015. Heggan, kfan yeqqim-d kan ad d-fɣen ɣer tezrigin. Aṭas n tikkal i qqesdeɣ ixxamen n tezrigin, maca ilaq d nekk ara ixelṣen, maca nekk ur zmireɣ ara imi ur xeddmeɣ ara. Lmaɛna-s, ur zmireɣ ara i lexlaṣ-agi. Mazal ar tura, la ttnadiɣ ɣef tizrigin ara yi-ten-id yessufɣen.

D acu tettheggiḍ sya ɣer sdat?

Tura akka, heggaɣ yiwen n wammud-nniḍen n tmedyazt s teqbaylit, i iqqimen deg rrif yettraǧun asufeɣ-is. Am wakken diɣen nettheggi yiwet n tesfift-nniḍen ara d-yeffɣen deg useggas-agi n 2017, akked ucennay Louizini.

Awal-im n taggara…

Tanemmirt tameqqrant i uɣmis «La Dépêche De Kabylie» imi i yi-iga azal. Sslam-iw i widak i yi-ḥemmlen d wid i yi-issnen. Ad siwḍeɣ diɣen sslam-iw i warraw-iw yal yiwen s yisem-is.

Yesteqqsa-tt Adaoun Abdelghani

Partager