gar zik d tura

Partager

Taddart icellaḍen, d yiwet n taddart gar tudrin n Yilulen n Usammer di tama n Uqbu, aɣir n Bgayet . Di tama n ugafa, qublen-tt-id tudrin n Yillula Umalu.

Ma di tama n unzul d taddart n Mliḥa, akkin i wasif di tama n usammer d tudrin n tɣiwant n Yiɣrem”At Amar uzeggan akked d tzaɣart”, ɣer umalu d tudrin N lɛerc n uzellagen.

Aɣerbaz n tussna deg useqqif n ṭṭmana di lqern wiss 19

Si zik i yella yiwen n useqqif iwumi qqaren Afrag n ṭṭmana, yella deg-s yiwen n uɣerbaz anda slemden di lqern wis 19 aṭas n tussniwin, yecban tafelsafit akked tunsna n yigenwan. Aya s lmendad n Mohand Said Acellaḍ. Atas n yimussnawen n tsekla i d-yeɣran dinna icuban Lbacir Ibrahimi, am wakken daɣen i tella yiwet n temɛemmart ideg i d-ffɣen waṭas n ṭṭelba. Tella zik dinna yiwet n temkardit tameqrant, maca di lawan-nni n tegrawla serɣen-tt lɛesker n Fransa. Ma d tura, yeqqim-d kan lakul-nni d aktay i cfawat; rezzun-d ɣur-s medden seg yal tamnadṭ, ttzurun-t. Zyada ɣef waya, sεan yiwet n lεadda yimezdaɣ n taddart n Yicellaḍen: Akken ur d-tetteffeɣ ara teslit neɣ ur d-tkeccem ara alamma tεedda-d deg Ufrag n ṭṭmana.

Tajmilt i yimeɣrasen n tegrawla n 54

Ass-nni n 19 di ɣuct, taseqqamut n lɛeqqal n taddart n Yicellaḍen s lemɛawna n yimḍebbar n lewzin n Summam Lewnis n udrum At Hmiṭuc, rran tajmilt meqqren i yimeɣrasen n taddart. Ṣeggmen timeqbart, bnan axxam n umezruy anda rsen-t ttsawar d yimagraden i d-yettmeslayen ɣef wayen yeḍran di taddart n yicellaḍen di tegrawla n 54. Ad d-nesmekti d akken taddart n Yicellaḍen tefka-d aṭas n yimeɣrasen di traḍ n 1857 , imi aṭas i yekkin deg umennuɣ -nni n unebdu 1858 deg ugni n Tizi i d-yezgan ɣef tilist metwal adrar n At Aɛziz i d-yellan deg Yilulen n Umalu di wilaya n Tizi Uzzu. Ɣer waya, ur ntettu ara ameɣras n tugdut Karim Sidhum yeɣlin di tefsut taberkant 2001.

Tulya n Uxxam n yidles n taddart

D tikkelt tamezwarut i deg ara yili yiwen n uxxam icuban wagi di taddart n leqbayel imi d taddart ara yesseduwen kan lumuru-ines . Yelli tiwwura-s s wudem unṣib ass-nni 19 di ɣuct i lmend n usmekti n tɣerɣert n Ugraw n Summam 1956 i d-yellan di temnaḍt n Summam deg Yifri n Uzellagen . Axxam-agi, llan deg-s akk wallalen i iwulmen i leqdic n taddart : ama d idles, addal neɣ aheggi n tmeɣriwin. Yettwabna uxxam i Wat taddart, sɣur imḍebbar n lewzin uyefki Soummam, imi netta yakan d mmi-s n taddart. Di taggara n tirza-nneɣ, nemlal kra n yimezdaɣ mkul yiwen amek i d-ibeggen lferḥ-is:’’ S wallalen-agi i tesɛa taddart, nessaram ahat kra n wass ad d-nebnu kra n tfaska ara yesnernin di ccan n yidles amaziɣ s umata ‘’ i d-yenna Zahir loubar d aɛeggal n tdukkla n taddart.

B. Ben.

Partager