Di leɛmer ɣas meẓẓiyyet, Seghira Bouhaddi d tanaẓurt yesduklen tatrara d yidles n yiẓuran. Mebla ccek, tesmektay-aɣ-d s yiwet gar yijga n yidles amaziɣ,; Taos Amrouche, imi tugett n tlufa i tent-yesduklen. Lulent i snat deg yiwet n taddart, deg Ighil Ali, di twilayet n Bgayet. Seghira d Taos fudent tamusni d-ǧǧan lejdud. I snat yid-sen tegzem tasa-nsent asmi akken ǧǧant tamurt di temẓi ur tt-rwint. Yal ta anda i terra, d anti tamurt i tt-yeččan. Di lɣerba, yal yiwet deg-sent amek i d-tenna awal-is. Yal yiwet d anwi d abrid i teḍfer.
Anta i d Seghira Bouhaddi?
Luleɣ ass n 29 tuber 1984 deg taddart n Yiɣil Ɛli, di twilayet n Bgayet. Neǧǧa taddart-nneɣ nekk akked twacult-iw, nruḥ ɣer Montréal, di Canada, deg useggas n 1994. Seg yimir-nni, kemmleɣ leqraya-inu di Montréal. Gar wayen i xeddmeɣ deg wayen yerzan idles amaziɣ,; zemreɣ ad d-bedreɣ; kkiɣ di terbaɛt n ccḍeḥ umi qqaren “Azeṭṭa”, selmadeɣ ccḍeḥ amaziɣ deg yiwen n uɣerbaz n waddal, akken daɣen i cennuɣ di terbaɛt “Anẓar”.
Taggara-ya, nwala-kem tcennuḍ iman-im di kra n tmeɣriwin, amek i m-d-tusa tikti-ya?
Bdiɣ ccna di terbaɛt “Tafsut”. Cniɣ deg waṭas n tmeɣriwin d terbaɛt-a. Tikelt tamezwarut ara cnuɣ weḥdi. Anect-a yeɛǧeb i waṭas n medden gar warraw n tmurt-nneɣ yettilin di lɣerba. Nekk daɣen yeɛǧeb-iyi lḥal
Wid i m-yeslan, qqaren-d taɣect-im tcuba ɣer tin n Newwara, d acu i tettḥussuḍ mi ara tesleḍ i waya?
D ayen ibanen ferḥeɣ aṭas! Newwara d tacennayt i ḥemmleɣ mačči d kra.
Ad d-nuɣal ɣer ccḍeḥ,; akken i tettwaliḍ kemm acḥal n lesnaf i yellan di ccḍeḥ amaziɣ?
Ccḍeḥ amaziɣ d amesbaɣur akka am tutlayt-nneɣ tamaziɣt. Ma tebɣiḍ ad ak-d-mmeslayeɣ ɣef yiman-iw, zemreɣ ad ak-d-iniɣ sdukleɣ ccḍeḥ aqbayli, aṭergi, acawi, agnawi, atg. Ggareɣ-asen-d kra tɣawsiwin yellan di ccḍeḥ atrar neɣ agraɣlan, s waya kan i nezmer ad d-nessebgen ccbaḥa n yidles-nneɣ.
Aṭas n lesnaf i yellan di ccḍeḥ amaziɣ acku llant aṭas n tɣawsiwin i yessemgarden ssenf d wayeḍ. Akken i llan aṭas n lesnaf n lmusiqat ara ilin aṭas n lesnaf n ccḍeḥ,; d ayen ibanen. Ula d lebsa temgarad si tama ɣer tayeḍ. Seg wakken mačči d yiwen n ssenf kan i yellan, tewwi-d fell-aneɣ ad nessuget axeddim iwakken ad nessiweḍ ad d-nejbed tamuɣli n wiyaḍ ɣer yidles-nneɣ,; iwakken ad setɛerfen yes-s ad rnun ad as-fken azal.
Nekk ferḥeɣ aṭas mi ara waliɣ gar-anteɣ ticeṭṭaḥin n yal tamurt, ladɣa Marikan d Lurup, i d-yettasen ad lemdent ccḍeḥ n tmurt n Yimaziɣen. Ssarameɣ di yal tamurt ad isinen idles-nneɣ,; ad ẓren mazal-it yedder, ad as-fken azal, ad d-yufrar gar yidelsan-nniḍen.
Tikwal tettluseḍ am Taos Amrouche, ayɣer?
Werǧin walaɣ amek tettlus Taos Amrouche maca txayaleɣ-tt-id tecbeḥ nezzeh! Akken akk ay cebḥent tjiddatin-nneɣ. S lebsa ay ttluseɣ ɛerḍeɣ amek d-sbeggneɣ ccbaḥa n yidles-nneɣ akked tutlayt-nneɣ.
Iseggasen-a ineggura, nulfant-d waṭas n tdukliwin tidelsanin i iqeddcen ɣef yidles amaziɣ di Canada, ladɣa di Montréal, d acu ara d-tiniḍ deg wanect-a?
D ayen yessefraḥen nezzeh. Yal wa d acu i d-irennu d afud i tmaziɣt iwakken ad d-teflali. Mazal yella usirem.
Teǧǧiḍ tamurt meẓẓiyeḍ,; ass-a d acu i d-tettmektayeḍ ɣef taddart-im?
Xaqeɣ aṭas ɣef taddart-iw! Dinna ay sɛeddaɣ temẓi-w, d tinna i d tamurt n lejdud-iw. Yes-sen akked s yimawlan-iw i yi-d-irebban ay ṭṭfeɣ deg yiẓuran-nneɣ.
Tessarameḍ ad tecnuḍ di tmurt n Leqbayel?
S lferḥ d ameqqran ara cnuɣ di tmurt-iw, gar warraw n tmurt-iw d twacult-iw.
Ad am-d-ǧǧeɣ i kemm ad tfakeḍ tadiwennit-a?
A wi yufan ikeddaren-a i tettmaggar tmaziɣt ad fakken, ad d-tḍal tafat fell-as. Yugget usḥisef deg wulawen. Yettban-iyi-d d uguren yellan deg-neɣ i yugaren wid yellan gar-aneɣ d yicenga n tmaziɣt. Amer ad nettu ayen i aɣ-iferqen, ad ndukel afus afus, ad ssalin iɣilifen fell-aneɣ. Asirem yella, ulac aɛewwiq ur nesɛi tifrat. Tanemmirt.
Tadiwennit i d-yelqeḍ Karim Kherbouche