Wi d kra n yisallen yerzan tussna yitran (astronomie), nelqeḍ-iten-id ɣer wid i d-yessudsen leqdic-a yellan di temdint n Bgayet.
– Amdan amezwaru i yessakden s ttawil n utiliskup ɣer talunt (éspace) d Galilée (1564-1642).
– Ass n 28 unbir 2002, teqleε tnaεurt (la fusée) Cosmos M3 seg tɣerɣert-is yellan di tmurt n Rrus, tewwi yid-s asaṭilit azzayri amezwaru umi semman : ALSAT-1. Tawuri tagejdant n usaṭilit-a d aceyyeε n tsawer (tugniwin).
– Deg unẓul n tmurt n Lezzayer, llan sin n yiremjen (cratères météoritiques) i d-yemmugen s sebba n uɣelluy n yitran seg talunt. Yiwen yella deg umkan umi qqaren Tin Bider, yesεa 6 n yikilumiṭren di tehri ; ma d wayeḍ yezga-d deg umkan umi qqaren Amgid.
– Zik di temεemrin n tmurt n leqbayel d yiɣerbazen n temdint n Bgayet, selmaden ayen umi semman tussna n usiḍen n wakud, ilmend n tmusni n lewqat n tẓallit akked d leεwacer. Gar laterat i d-yeqqimen seg tallit-nni : astrulab (astrolabe) i iga Ibrahim mmi-s n Ibn Raqqam deg useggas n 1320, unuɣ « al-muqanṭer » i yexdem Mulud al-Hafidi deg useggas n 1921. Aya akk, mebla ma nettu idlisen, gar-asen win i yura Ash Shellati di lqern18 « Maεalim al-istibsar » i nezmer ad naf di temkerḍit n lkungres tmurt n Marikan.
Mokrane Chikhi