Timizart : Ɛni tewwi daɛwessu ?

Partager

Taɣiwant n Timizart i d‑yezgan deg ddayra n Wagnun di Lwilaya n Tizi‑Wezu, tessa ɣef tujma n wazal 651375 Km2.Tḥud‑itt‑id ɣer tama ufella taɣiwant n Yiflisen ɣer tama n usammar tin n Uɣrib ɣer lǧiha n wenẓul d taɣiwant n Friḥa, ma yella ɣer umalu zzint‑‑as- d tlata n tɣiwanin : Tigzirt, Buǧima akked Wagnun. Taɣiwant‑a ideg zedɣen azal n 33 771 n yimdanen tettuneḥsab gar tlata n tɣiwanin timeqranin deg Lwilaya n Tizi‑Wezzu. Amur ameqran n yimezdaɣ‑agi zgan‑d deg taddart n Ubizar yettwasnen aṭas. Tasna n tiɣiwant n Timizart treṣṣa ɣef wakal n At Ɛadas yellan d yiwet gar rebɛa n texribin n leɛrac n At Jennad. Maca, xas akka meqret s wazal n yimezdaɣ i tesɛa ( 35 n tudrin), xas akken azaɣar tekseb d win i d yettmuddun lɣella, xas akka di tama n ufella yella umadaɣ I iwulmen i tamerrit(tourisme), xas akka tezga‑d tewɛa tamdint n Tizi Wezzu, Aẓzefun, tigzirt akked Iɛezzugen, maca, taɣiwant‑a mazal-itt gar tneggura deg wayen yeɛnan cci akked d unegmu. Tadamsa n tɣiwant n Timizart qrib ulac‑itt, imi tettkal kan ɣef tedrimt I d- tettmuddu ddewla (PCD). Ɣef annect‑a Bexlaf rebɛa n yiɣerbazen ilemmasen tekseb akked d yiwet n tesnawit d uɣerbaz n uselmed n lḥirfat akked d uxxam n tdawsa, d yiwwet n lbusṭa, d uxxam n yilmeẓyen, ur yelli wayen nniḍen deg temnaḍt‑agi. Ilaq ad nẓer belli deg wassen ideg tewwi tmurt timunent‑ines, kra n wid yellan d iqerra ɣef tɣiwant-a ur brin I ustehzi, almi tuɣal d lɛada. Akken yebɣu yili ukabar uɣur senden yimdanen, d l’ FLN neɣ d l’ RCD neɣ d l’ FFS. Aṭṭan-a yugi ad yenfu, s kra n win yeṭṭfen zmam n tɣiwant‑agi yedda di lǧerra n wid i d‑yezwaren, amzun myefkan lɛehd d akken kra ur yettbeddil, aqeddim ɣer zdat d leḥram. Am wakken I d aɣ- d -yenna yiwen n umezdaɣ s usḥissef deg taɣect‑is: “Ɣef wakka I nettwali, amrar ‑agi n ustehzi yugi ad yendeq”. Amzun akken tewwi daɛwessu tɣiwant- agi yesɛan tugniwin izaden ara tt-yeǧǧan ad taɣ abrid n unegmu. Teglugel ɣef yiman‑is, tugi ad tezwi acḍad n tguni akked d ugursel yenḍenn ɣef yidisan‑is. Xas akken ɛeddan aṭas n lemyurat deg tɣiwant i d‑yefrurin si yal akabar, akken ma llan yiwen ur yeṣṣaweḍ ad as- yeg udem iɣer ssaramen yimezdaɣ‑is. Ula d lewtyar n yimukan anda ara ssalin cwiṭ n wayen ixedmen yettili-d kan akka mebɣir ameyyez neɣ cweṛ. Amedya, tasnawit n watmaten n At bata yeṣṣerwan leɛtab I yinelmaden imi tezga-d tḍuref, ur teqrib ula d yiwet n taddart. Ssebba n wannect‑a d tamuɣli n wamek ara ddun lumuṛ I ixussen wid yeṭṭfen zmam n lecɣal deg tɣiwant‑agi, yugin ad ddun s wahil yersen ɣef ṣswab d lmeɛqul, isenden ɣer tusna d uḥezzeb. Ar tura kulci yettwaxdem “ɛala baa allah” yal wa yeqqar‑as am “akken I d- tusa d acebbaḍ”. Asiḍwes( planification) ɣer‑sen ziɣ d aseṭṭaf. Maca, ayen yessewhamen ugar d akken taggara‑agi, astehzi yekka-d nnig lḥedd‑is, simmal yettkemmil (xas akken teɣli-d tedrimt gar yifassen n yimedbren yellan akka). Bexlaf tafat n ubrid yuɣen deg Ssuq Lḥedd, tamanaɣt n tɣiwant, ɣer‑s azal n tlata wagguren, d kra n tregwa yettwaxedmen ɣef leryuf n yiberdan, ayen nniḍen ur d- yelli. “La crèche” ifukken s lebni ɣer‑s azal n useggas ar ass‑a ur teldi tiwwura-s. Tamkerḍit yellan deg ubrid n lebni ar ass‑a werɛad tekfi. Lḥara tamaynut i d‑yezgan ddaw n tesnawit n watmaten At Baṭa i ikecmen imezdaɣ deg wussan‑a yezrin, tettwehmel, teččur d afrasen am wakken fell‑as d iseggasen aya. Abrid yettawin ɣer uɣerbaz alemmas n watmaten Ziyan ar tura mazal-it d abrid n uḍar( ur yessi ara s lgudṛun). Axxam n yilmeẓyen Yusef U qasi ur iban bab-is. Wissen ahat ma yettikki ɣer uḥric n taneɣlaf n yilmeẓyen d waddal (MJS)neɣ ɣer tmehla n yidles. Mass Ould Ali L’hadi anemhal n yidles n Lwilaya n Tizi Wezzu ukkud nemmeslay yenna: “limer ad yefru ṛṛay‑agi wa d- iban bab n uxxam‑agi, nezmer ad as ‑id- neg ttawil, ad as-d-nawi allalen iwulmen iwakken ad yeddu yernu ad yenfeɛ ilmeẓyen n tɣiwant‑a, teqqim-d ɣer yimḍebren n tiɣiwant n Timizart akken ad tt-gezmen di ṛṛay, ma yehwa‑asen”. Am wakka I nettwali iberdan llan, teqqim-d di ṛṛay. Imḍebren n tiddukkla tadelsant Yusef U qasi yettraǧǧun axxam deg ara yilin akken ad seddun ahil‑nsen akken iwata ur asen d- iban ara ɣer tura melmi ara bdun lecɣal n usali n uxxam‑a, am wakken I asen- iṛeggem uselway n tɣiwant fell‑as aseggas aya. Rnu ɣef wannect‑a ula d tafaska n tmedyazt “Yusef U qasi d Si Muḥend U Mḥend” i d‑yettarran cwiṭ n tafat ɣef tɣiwant‑agi di yal aseggas, tikkelt‑a fran-tt yimdebṛen n Tɣiwant d akken ur ttikin ara deg uheggi- ines s tedrimt. Acu n ssebba? Aselway n tiddukkla n Yusef Uqasi yenna‑k: “ yettban d akken wid yellan ɣef uqerru n tɣiwant ‑nneɣ ur as- gin ara azal i yidles. Ɣer ɣur‑sen nitni ahat argaz am Yusef Uqasi ɣef ayeg nekkat akken ad yekcem ɣer rreḥba n l’ UNESCO ɣer idisan n Si Muḥend U Mḥend d ccix Muḥend U Lḥusin, d ameddaḥ kan. D lewhayem ! amek yal taɣiwant deg Lwilaya n Tizi Wezzu tesɛa tafaska I tt- yettakken azal am At Hicem yettwasnen s tfaska n tẓerbiyin, Ibudraren aseggas‑a ttheggin tameɣra n lḥeb n lemluk… ma da ɣer‑nneɣ xas akken nṛeṣṣa ussan n tmedyazt deg leɛwayed n temnaḍt‑agi, lameɛna, imḍebren n tɣiwant gguman ad ddun akked d wakud ideg nella, gguman ad ktilen azal n yidles d nfeɛ i d‑yettawi i warrac d teḥdayin‑nneɣ. Iruḥ am wakken ɣer‑sen timsal iccuden ɣer yidles d ajɣed n zyada kan I yella deg tmetti eǧg‑it neɣ xdem-it kif kif.”. Taɣiwant n Timizart i d‑yefkan acḥal d argaz s wazal‑is deg lawan n tegrawla n 54 am Iɛazuren Muḥammed(Briruc), Mḥand Usliman, Buzal, Ɛumer n taɛwint… d waṭas nniḍen waqila tuklal rbeḥ. Taɣiwant n timizart i d ‑yefkan irgazen n yidles am Yusef Uqasi, Meksa Ɛebdlkader, Ɛali Ideflawen, Nuredin At Sliman, Belɛid Ibɣucen,Husin Ait Geni, Yusef Ubellil, Medruḥ Hamid, Ḥamama Jilali ahat iwulem ad tesɛu udem yifen win ideg tella akka. Lameɛna, taɣiwant n Timizart yesɛan isufar akked d tajuma iwulmen d wid ara tt‑id yessuksen deg uglugel d tebrek. Am waken I tesɛa tignatin ara tt‑yawin deg yiberdan n unegmu, tezzi aɛrur i wannect‑a s ssebba n usɛuzzeg n wid yellan ɣef uqqeru‑s ama s lebɣi neɣ mebɣir lebɣi. Annect‑a yakk yasawal i uɛiwed n tmuɣli ɣef wamek ara ddun lecɣal n tɣiwant, tewwi-d ɣef yimezdaɣ ‑is ad meyzen akken ilaq uqbel ad fernen wid ara iḍebren fell‑asen di lawan n tefranin i d‑iteddun amer ad beddlen leryaḥ!

Ait Slimane Hamid

Partager