Mayyu n yixeddamen

Partager

Iḍelli am yal aseggas ixeddamen n ddunit meṛṛa smektan-d ass-nsen, dacu kan nger tamawt dakken aṭas ur yeẓrin ara amek yuɣal umenzu n mayyu d ass agreɣlan n yixeddamen. Ma nsukk-d tiṭ ɣef umezruy n wass-agi ad d-naf dakken deg useggas n 1886 azal n 200 000 n yixeddamen imarikaniyen uɣalen xeddmen kan ṭam (tmanya) n swayeɛ deg ass mbeɛd lḥeṛs meqṛen i xedment ssandikat ɣef udabu d yimɛelmen, acku deg ugraw wis kuẓ (ṛebɛa) n tfidiṛalit tamarikanit n uxeddim (American federation of labor) i d-yellan di 1884 tineggura-agi (ssandikat) fkant sin n yiseggasen n wakud i yimdebṛen akken ad d-ḥudden axeddim n wass ɣer ṭam n swayeɛ, begsent-d ɣer wanect-a ass amezwaru deg ayyur n mayyu imi ddeqs n tkebbaniyin i ibeddun aseggas-nsent n leḥsab (l’année comptable) ass-nni. Mi iɛedda ttiɛad-nni n sin n yiseggasen (deg 01.05.1886) llan ixeddamen i d-irebḥen imenɣi deg umatu (immédiatement), maca aṭas n wiyaḍ iɣef ur tbeddel ara (azal n 340 000), seg ass-n iweqɛ-itt: uneḥbus ɣef lxedma, timesbaniyin akked yimerẓan, anaḍeḥ-agi yessegla-d s txeṣṣart d tameqṛant di leṛwaḥ (n yixeddamen d srabes n laman). Mi zrin krad (tlata) n yiseggasen (1889) Anemlay agreɣlan wis sin (la 2eme Internationale socialiste) i inejmeɛen di Lpari (Paris) xeṣṣen agraw-nsen i temsalt-agi n wakud n uxeddim, imi ɣer yimaren axeddam itekk azal n mraw (ɛecṛa) ɣer mraw sin (tnac) n swayeɛ di lluzin. Syin akkin deg lufeq n talwit i yettwastenyan di Versailles ass n 28 yunyu 1919 mbeɛd ṭrad amezwaru n umaḍal u deg umagrad-ines wis 247 yesseḥṛes ɣef tmura n ddunit meṛṛa akken ad d-ḥuddent akud n uxeddim ɣer ṭam n swayeɛ i wass, seg yimaren asuter n yixeddamen ibeddel udem, amedya di tmurt n Rrus (la Russie) Lénine deg useggas n 1920 yerra ass umenzu n mayyu d lficta, ma di Lalman (Allemagne) Hitler deg 1933 yerra-t d ass n lficta yerna yettusellek&hellip,; ma di tmurt-nneɣ mbeɛd timunent yuɣal wass n umenzu n mayyu s wudem unṣib d tameɣṛa n yixeddamen. Di taggara nessaram afud igerzen d waṭas n yidrimen i yixeddemen-nneɣ s umata.

Farid Lahouari

Partager