El Kantara : Tiɣri n ugdud

Partager

Seg wasmi slan d akken aneɣlaf n tenmehla (lexdami) n baylek akked d-imḍebber n Lwilaya ṭṭfen di rray-nsen akken ad seɣlin taqentert n « El Kantara », ansi ara-iɛeddi ubrid aɣelnaw wis krad (RN3), iɣermaniyen( citoyens) n lwilaya n Biskra yeffeɣ-iten laɛqel. Seg wassen ur bedden fell-asen iceṭṭiden. Suɣen, uran, tiɣri-nsen tewweḍ ula ɣer tneɣlaft n idles akked unaɣlaf n tmerrit, acku d nitni i d- imezwura teɛna temsalt-agi icudden ɣer idles akked aktay agdudan azzayri. Deg wussan yezrin, yuzzel wawal d akken aneɣlaf n tanmehla n baylek yerra deg wawal-is, acku iban-ed d akken aneggaru-yagi mazal-it yeṭṭef di rray-is. El kantara, i wid ur tt-nessin, d yiwen wemda (oasis) id d-yezgan deg usammer n lwilaya n Biskra. El kantara d yiwen wemḍiq yettwasnen s cbaha-s akked tahuski-s, s tezdeg-ines akked imezdaɣ-is yettɛuzzun yal win ara d-yassen ɣers-en. Amda-agi d win i d-ijebden tamuɣli n waṭas n lɣaci. Ineggura-yagi usan-d u ttasen-d ula si tmura tijentaḍ. wid yesnen d acu n wazal yasɛa umkan-agi, usan-d si lebɛid, zegren-d lebḥar akken ad walin agerruj-agi i d-ǧǧan Ṛruman. Gar-asen nezmer ad d-nebder Eugène Fromentin, d amyaru arumi, i d-yerzan ɣer El Kantara deg useggas n 185ɛ. Dɣa d netta s timmad-is id d-yennan d akken El Kantara, amda-agi n wazal 1000 000 n tzantin d “tawwurt n dheb», “Porte d’or”. Deg 1897, amyaru afransi, André Gide, ula d netta, yerza-d ɣer El Kantara, di tefsut. Ifyar yura di tallit-nni mazal-iten ɣer tura smektayen-d i telsa ussan n leɛali i yesɛedda umyaru-agi di Biskra. Zrin iseggasen, ḍefrend wiyyaḍ deffir-sen, amda-agi, neɣ tawwur n dheb akken i tt-ikenna Fromentin, s wayes ara tɛeddiḍ akken ad tawḍeḍ ɣer ṣṣeḥra, mazal-it akken yella. Agerruj-agi s wayes tettnuffux Biskra, mazal-it ittfeǧǧiǧ, tizantin ruḥen-t deg igenni, taqentart tbedd ɣef ifaden-is, ddaw-as ttezririgen waman d izedganen am nebdu am cetwa. Mi ara tɛeddiḍ syan d awezɣi ad twaliḍ tawemust n plastik tckunṭeḍ ɣer tizday neɣ tettmenṭar di lqaɛa. Imezdaɣ yal yiwen deg ubrid-is. Wid yuran amezruy nnan-d d akken El Kantara tella d tamdint n Ṛuman. Dɣa d nutni i-ineǧren abrid ger idurar akken ad yesuffeɣ ɣer ṣseḥra, d win daɣen i ttaɣen imesberdan akken ad alin ɣer usammer. D nutni daɣen i yebnan taqenṭart-nni ɣef ayeg yuzzel aṭas n wawal. Deg useggas n 1862, Napoléon III ibeddel-as akk i tqentert-agi udem-is. Acku ayen id d-yegran mazal yeṭṭef tudert.  Agerruj-agi, sbedden ifassen n Rruman, ɣef-ayeg zrin-t ctawi d inebduyen, ɣef ayeg ɛeddan iseggasen d leqrun, yeṭṭef deg umkan-is ula mgal znazel. Iɣermaniyen n lwilaya n Biskra akk d wid yerzan ɣer El Kantara, wid iɛecqen later, ssaramen d akken aneɣlaf n lexdami n baylek ad yerr aḍar ɣef rray-is, ad yessemnaɛ agerruj-agi yallan d aktay agdudan deg usgrireb akked uhuddu.                    

Zenia Thiziri

Partager