Newwi-d awal deg tdiwennit-a akked Ali Haid, d yiwen n umedyaz seg Teɣzut (Tubiret). Ɣas akka urɛad i d-yessuffeɣ ammud, maca isefra-ines igerrzen imi ten-yemsel s teqbaylit tafessast.
Aɣmis n Yimaziɣen : Anwa i d Ali Haid ?
Ali Haid : D yiwen n umedyaz, bab n 51 n yiseggasen i d-yettawin taqbaylit-is deg yisefra, seg taddart n Merkala, taɣiwant n Teɣzut deg Tubiret.
Seg melmi i tebdiḍ tamedyazt ?
Segmi lliɣ d aqcic, nekk ḥemmleɣ asefru, d wamek yuleɣ. Tjebbed-iyi tmedyazt s tmeɣrut-is d yifyar imecṭaḥ, acu kan s timawit. Armi d sin n yiseggasen-a ineggura, nniɣ i yiman-iw ilaq ad aruɣ ayen i d-ttawiɣ deg yinnan.
Acḥal n yisefra i tesɛiḍ ?
Akka tura, azal n 80 d asefru, seg wid igerrzen i rriɣ ɣer tama.
Ɣef wacu isental iɣef tessefruyeḍ ?
Tuget-nsen ɣef tmetti d wayen i d-icudden ɣur-s. Rriɣ daɣen kra n tejmilin i yinaẓuren i aɣ-yeǧǧan, akka am Dda Sliman, Yidir, Lwennas.
Ayɣer mazal ur d-tessuffɣeḍ ara ammud neɣ ammuden n tmedyazt ?
Ugur agejdan, d akken ur ufiɣ ara win ara iyi-ten-yarun, imi nekk ur ttaruɣ ara akken ilaq tamaziɣt s tira-ines timserreḥt.
Yerna aṭas n yiselmaden n tmaziɣt i yellan deg tama-nwen ?
Ih, acu kan win uɣur ara truḥeḍ, ad ak-yini ulac akud !
Tekkiḍ yakan di tfaskiwin neɣ urɛad ?
Ar ass-a mazal, anagar kra n temliliyin deg uxxam n yidles n Tubiret. Akken daɣen i d-mmeslayeɣ ilindi ɣef umaṭṭaf n Tubiret deg yiwet n tedwilt. Mi ara iɛeddi lhemm-a i d-yersen, ad d-uɣalent tfaskiwin, ad ɛerḍeɣ ad kkiɣ yal mi d-tella tegnit, acku ttɛawanent amedyaz, deg yiwet, ad yemlil imedyazen-nniḍen, deg tayeḍ, ad t-issinen yimdanen.
I ma nniɣ-ak d anwa-ten yimedyazen iqburen i tettawiḍ d amedya ?
Ɣur-i Si Muḥ Umḥend akked Yusef Uqasi i d tigejda i d-ineǧren abrid n usefru s teqbaylit. Maca ula d imedyazen iqburen d yimaynuten merra s wazal-nsen.
Melmi ara nwali ammud s yisem-ik ?
Nessaram ur yettɛeṭṭil ara. Ɣas arma d asmi ara yekfu waṭṭan-a.
Awi-aɣ-d abruy seg walbaɛḍ n yisefra-k.
D abruy seg yiwen usefru i xedmeɣ d tajmilt i uzamul n ccna n teqbaylit Yidir, asmi kan akken yemmut.
“Yusa-d lexber ur nebni fell-as
Ɣef ssḥur uqbel lefjer
I tmaziɣt yeɣli usalas
Yidir yeǧǧa-d deg-neɣ later
I teqbaylit yerfed lqima-s
Izger-itt akkin i lebḥer”
Ccna-ines d timucuha
Yezzuzen llufan di dduḥ
Yecna-aɣ-d baba-inu ba
Iḥfeḍ-it meqqer mecṭuḥ
S uẓawan-is yerna ccbaḥa
Yefka-d tudert i rruḥ”.
Awal-ik n taggara.
Ad awen-iniɣ tanemmirt tameqqrant ɣef tegnit-a. Akken i awen-ssarameɣ afud igerrzen deg leqdic-nwen ula d kunwi, acku d tira i d llsas n yal tutlayt.
Yesteqsa-t Khaled Achoui