Aḥric 1u
Ɣef wakken i t-id-yenna Mass Djellaoui, yekka-d uḍris adday di
tmedyazt n Matub Lwennas si snat teɣbula iǧehden: Tigemmi tadelsant i d-ǧǧan lejdud akked tmussniwin tigraɣlaniyin i d-yettak umaḍal.
«Aṭas i yellan deg tarrayin n uḍris adday deg urti udyiz, ad d-nefren kan kra seg-sen am : tebdert(La citation), aḍris uffir(le texte absent), d uwehhi(l’allusion) », i d-yenna. Ha-t-an usarag i iga Pr Djellaoui Mohamed deg tesdawit Mulud Mɛemmeri ass lexmis, 24 deg yennayer 2019
Tabdert (La citation) : D aḍris adday yettwabnan ɣef tebdert. Yettban-d s lebrez deg urti udyiz n Matub Lwennas, ladɣa deg usemres n yinzan d lemɛun. Amedyaz yettuɣal s ṭṭaqa ɣer ṣṣenf-agi n tsekla tamensayt, yessečča yis-s aḍris-is udyizan, almi nezmer ad d-nini ulac asefru seg yisefra-s ideg ur d-ddin ara yinzan d lemɛun, s wudem usrid neɣ arusrid. Tabdert-agi n uḍris adday yettwabnan ɣef yinzan d lemɛun, ad tt-naf tebḍa deg urti-s udyiz ɣef ṛebɛa leṣnaf igejdanen :
1-Tabdert tusridt s limarat :
(la citation indexée)
2-Tabdert mebɣir limarat :
(la citation dissimulée)
3-Tabdert tuqlibt :
(la citation inversée)
4-Tabdert s usenqed :
(la citation commentée)
Tabdert tusridt s limarat (La citation indexée)
Aḍris adday i d-yettasen s tebdert tusridt, yella-d ɣer yimedyazen meṛṛa, yeshel i usemres, yeshel i wakken ad d-iban i yimeɣri deg uḍris. Deg usefru n Matub Lwennas aḍris adday (l’hypotexte) s tebdert tusridt, yettuɣal-d s tuget, ibennu-t ɣef limarat i t-id-yessenɛaten (La trace d de l’hypotexte) .
Asefru Aḍris afellay / l’hypertexte Aḍris adday / l’hypotexte
(l’intertexte)
A leɛmer-iw Tasfift 1989
Yir lehḍur seffḍen ddnub
I yi-d-nnan yimezwura
Ulayɣer ṭṭfeɣ addud
i wayen ur nesɛi lmeɛna
« Yir lehḍur seffḍen ddnub »
Tasfift 1997
Yella di lemtel
Ɣef win akken yeṭṭef inijel
Mi d-yufa ssebba yewḥel
yerra-tt i yiɣimi
« Am win teṭṭef inijel
Yufa-d sebba i tɣimit ».
Tabdert tusridt mebɣir limarat : (la citation dissimulée)
Di lewhi n yinagmayen yecban Rulan Bart( ), Mark Anjinu( ), Mikayil Rifater( ). Antwan Companyu( ), aḍris adday s tebdert-agi mebɣir limarat, yettas-d d uffir, yessawal i cfawat n yimeɣri i wakken ad t-id-yaf, wa ad yaweḍ ad d-yessenṭeq lemɛani i deg-s yeffren. Di tmedyazt n Matub Lwennas, aḍris adday yecban wagi yella-d s waṭas, ayen yettaken talqayt i tikta-s d ccbaḥa i yinnan-ines. Imedyaten di temedyazt-is, ṭṭuqten ad d-nefren kra
Asefru Aḍris afellay / l’hypertexte Aḍris adday / l’hypotexte
(l’intertexte)
Ay uffir Tasfift 1997
Ur d ak-yeqqrib umecwar
deg-i ur d-tettafeḍ iɣisi
A win ijebbden amrar
ixef-is a-t-a da ɣur-i
« A win ijebbden amrar
Ixef-is a-t-a da ɣur-i »
Kumisar tasfift 1983
Wi yebɣan ad iṣeggem, yilqiq
Tallit, ad as-d-tefk nnuba
Wi yebɣan ad yuzur, yirqiq
Fell-as ad d-terzu lêerma
« Wi yebɣan ad iṣeggem, yilqiq
Wi yebɣan ad yuzur, yirqiq »
Tabdert tuqlibt : (la citation inversée)
Di ṣṣenf-agi n uḍris adday, amedyaz yettɛemmid ad d-yawi inzi seg wayla n lejdud, acu kan ad as-ibeddel talɣa i wakken ad d-yeslal lemɛani d yinumak iɣef yettnadi deg yizen-is, tikwal inumak-agi i d-yeslal ttasen-d d taḍeddit i yinumak inaṣliyen n yinzi-nni yessemres. Ṣṣenf n ugerḍris-agi n tebdert tuqlibt n yinzan, ur d-yelli ara s waṭas di tmedyazt n Matub Lwennas, maca nufa-d kra n yimedyaten s wazal-nsen, yeṣsaweḍ-d yis-sen izen-is akken iwata, izen i d-yemmalen tidet-nniḍen yemṣaḍan d tallit-is akked tudert-is. ad d-nebder sin gar-asen :
Asefru Aḍris afellay / l’hypertexte Aḍris adday / l’hypotexte
(l’intertexte)
Anef-iyi Tasfift 1981
Yeffeɣ-d ujgu seg umegraman
Ibeddel iẓuran
Yesseṛwa izman taḍsa
«Ur d-yettefeɣ ujgu
seg umagraman»
Yir argaz Tasfift 1986
I d-icebbun di baba-s
Siwa ṭikkuk di lexla
Di lemtel yebnan ɣef lsas
Leḥyuḍ-is, ur zligen ara
Argaz bu lhiba d tissas
Yezmer ad d-yesɛu ccmata
« Akken teɣli zerriɛa, ad temɣi »
« Ma d ixalef mejjir azar »
Tabdert s usenqed (Citation commentée)
Gar wayen i d aɣ-d-yettbanen d amaynut deg usemres n uḍris adday (Pratique intertextuelle) n yinzan di tmedyazt n Matub Lwennas, d tabdert n yinzan s usenqed deg uḍris udyiz. Adris adday-agi ur yelli ara d uffir, yettban-d di tɣessa n usefru, imi fell-as i ibennu umedyaz asenqed-ines. Ṣṣenf-agi n uḍris adday ur yelli ara s tuget deg urti-s asefran, drus maḍi i d-nemlal, ad d-nebder kan yiwen n umedya i d-nekkes seg usefru-s « Ayen ayen » n useggas (1998) :
Asefru Aḍris afellay/ l’hypertexte Aḍris adday / hypotexte
(l’intertexte)
Ayen ayen Tasfift 1998
Ma yif-ik gma-k leɣrus
Kker s afras d ttelqim
Ma yif-ik gma-k lebruj
Bnu s lyajur urqim
Ma yif-ik gma-k meṭṭu
Ay aḥbib, xdem neɣ qqim
Smaḥ ma yezleg usefru
Cerweɣ-t-id si zzman aqdim
« Ma yif-ik gma-k leɣrus
Kker s afras d ttelqim
Ma yif-ik gma-k lebruj
Bnu s lyajur urqim
Ma yif-ik gma-k meṭṭu
Ay aḥbib, xdem neɣ qqim »
Dagi iḥureb ɣef cbaha n tmeɣrut, lebni n tmeɣrut tagensayt (Smaḥ la yezleg usefru, cerweɣ-t-id si zzman aqdim)…Yettkemmil
Agzul sɣur
Hocine Moula